«ΥΒΡΙΔΙΚΟΙ» ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ

Ο Τζων Μέυναρντ Κέυνς προέβλεψε δεκαετίες πριν, από το 1930, ότι ο χρόνος που δαπανούμε δουλεύοντας θα μειωθεί σταδιακά σε μόλις 15 ώρες την εβδομάδα, καθώς η τεχνολογία θα μας κάνει πιο παραγωγικούς.

Η τεχνολογία βέβαια δεν άλλαξε τα πάντα, όμως όλα άρχισαν να αλλάζουν από την πρόσφατη παγκόσμια οικονομική κρίση, ενώ οι αλλαγές ολοκληρώνονται σήμερα με την υγειονομική κρίση που φέρνει τα πάνω κάτω σε όλους τους τομείς της οικονομίας και της κοινωνίας.

Και δυστυχώς πλέον η «υβριδική» εργασία είναι το μέλλον. Είναι δεδομένο ότι την επόμενη μέρα της πανδημίας κάθε οργανισμός θα χρειάζεται ένα νέο λειτουργικό μοντέλο για «υβριδική» εργασία, ένα μοντέλο που δεν θα βασίζεται στα παλιά πρότυπα, όπως την 8ωρη εργάσιμη ημέρα.

Είναι αξιοσημείωτο ότι, από έρευνες μάλιστα που έχουν γίνει, οι προσδοκίες των υπαλλήλων έχουν αλλάξει παγκοσμίως, με πάνω από το 80% των διευθυντών να λένε ότι αναμένουν πιο ευέλικτες πολιτικές για την εργασία από το σπίτι μετά την πανδημία και πάνω από το 70% των εργαζομένων να λένε ότι σχεδιάζουν να τις εκμεταλλευτούν.

Αυτονόητο φυσικά είναι ότι για να είναι ανταγωνιστικοί σε αυτόν τον νέο κόσμο, οι επικεφαλής πρέπει να επιδείξουν εξαιρετική ευελιξία σχετικά με το πότε, πού και πώς πρέπει να εργάζονται οι άνθρωποι.

Το «σκηνικό», καλώς ή κακώς, ολοκληρώνεται πολύ σύντομα.

Δεν ξεκίνησε φυσικά τώρα, αφού τα τελευταία 10 χρόνια οι τεχνολογικές εξελίξεις και οι αλλαγές στον εργασιακό κόσμο οδήγησαν σε ευέλικτες μορφές εργασίας. Το 2018, μόνο στη Μεγάλη Βρετανία, σύμφωνα με το Office for National Statistics, η ευέλικτη εργασία είχε αυξηθεί κατά 74% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, ενώ άλλες έρευνες δείχνουν ότι το 90% των εργαζομένων θα προτιμούσαν να εργάζονται από το σπίτι τους, τουλάχιστον κάποιες μέρες της εβδομάδας.

Όπως είναι λοιπόν φυσικό, ήδη και στις ΗΠΑ πολλές μεγάλες εταιρείες έχουν ήδη αποδεχτεί αυτή την αλλαγή. Η Google και το Facebook έχουν ανακοινώσει ότι η πολιτική της τηλεργασίας θα συνεχιστεί, ενώ το Twitter θα επιτρέψει σε συγκεκριμένους υπαλλήλους να δουλεύουν μόνιμα από το σπίτι.

Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, είναι απίθανο η έννοια του γραφείου να εκλείψει εντελώς, αφού είναι γεγονός ότι τα γραφεία παρέχουν κάποια στοιχεία που είναι αδύνατον να αντικατασταθούν εξ αποστάσεως: από τις κατ’ ιδίαν συναντήσεις έως τις ανεπίσημες δραστηριότητες για δικτύωσης. Η επιστροφή στο γραφείο λοιπόν θα είναι αναπόφευκτη, αλλά το πιθανότερο είναι πως θα είναι πολύ διαφορετική από ό,τι στο παρελθόν.

Σημαντικό στοιχείο είναι και το τι ελπίζουν και τι φοβούνται οι εργαζόμενοι, σε συνέχεια των αλλαγών που έχει επιφέρει η πανδημία στο μοντέλο εργασίας, αφού σε μια μεγάλη παγκόσμια έρευνα, με 32.500 συμμετέχοντες, προέκυψε ότι η συντριπτική πλειονότητα των εργαζομένων (72%) θέλει ένα υβριδικό μοντέλο εργασίας, οι μισοί (50%) είναι ενθουσιασμένοι ή σίγουροι για το μέλλον, οι δύο στους πέντε (39%) πιστεύουν ότι η δουλειά τους θα είναι ξεπερασμένη σε μία πενταετία, ενώ ένας στους δύο (50%) εκδηλώνει απαισιοδοξία για το επαγγελματικό του μέλλον λόγω διακρίσεων στο εργασιακό περιβάλλον.

Οι περισσότεροι πάντως πιστεύουν ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του αυτοματισμού, και σ’ έναν βαθμό το απέδειξαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας με την ανάπτυξη νέων ψηφιακών δεξιοτήτων και με τη γρήγορη προσαρμογή στην εξ αποστάσεως εργασία. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η δουλειά τους κινδυνεύει και οι μισοί από τους ερωτηθέντες θεωρούν ότι έχουν χάσει ευκαιρίες εξέλιξης λόγω διακρίσεων.

Ειδικότερα, με βάση τα αποτελέσματα της ίδιας έρευνας, το 60% των εργαζομένων ανησυχεί ότι ο αυτοματισμός θέτει σε κίνδυνο πολλές θέσεις εργασίας, ενώ οι μισοί (48%) πιστεύουν ότι η παραδοσιακή απασχόληση δεν θα υπάρχει στο μέλλον και, επομένως, βραχυπρόθεσμα θα προσφέρουν εργασία με τις δεξιότητες που διαθέτουν. Το 56% εκτιμά ότι λίγοι άνθρωποι θα έχουν σταθερή, μακροχρόνια απασχόληση στο μέλλον, ποσοστό που ποικίλλει ανά χώρα. Το 61% πιστεύει ότι το ίδιο το κράτος θα πρέπει να ενεργήσει για την προστασία των θέσεων εργασίας, κάτι που υποστηρίζουν πιο σθεναρά εργαζόμενοι νεότερης ηλικίας, 18-34 ετών (66%), ενώ σημαντική ανησυχία υπάρχει και στις ηλικίες άνω των 55 ετών (51%).

Και το ερώτημα που ανακύπτει είναι ένα: τα κράτη πού είναι; Οι ηγέτες που χρειάζεται αυτή την ώρα όλος ο κόσμος τι σκέφτονται για το αύριο, πώς προετοιμάζουν τις κοινωνίες για την επόμενη ημέρα, τι δράσεις αναλαμβάνουν;

Δυστυχώς, στον ορίζονται δεν υπάρχει φως. Είτε γιατί κάποιους δεν τους «βολεύει», ή πιο σωστά τους «βολεύει» η παρούσα κρίση για να επέλθουν συντομότερα οι όποιες αλλαγές έχουν σχεδιαστεί, ή πολύ απλά σήμερα ηγέτες δεν υπάρχουν, τουλάχιστον με την παλαιά κλασική έννοια των πολιτικών, που όντος ενδιαφέρονταν για το καλό των κοινωνιών τους και όχι των «μοντέλων» ανάπτυξης.

Πόσο «συμφέρουσα» ήταν άραγε αυτή η πανδημία; Άλλαξε πολλά σε παγκόσμιο επίπεδο, μας πήγε σε άλλα μοντέλα και σίγουρα οι κανόνες στον χώρο εργασίας ανατράπηκαν σαν ντόμινο.

Πρώτα έφυγαν από το σκηνικό το γραφείο, οι διαπροσωπικές επαφές και οι καθημερινές μετακινήσεις. Έπειτα απειλήθηκαν το τυπικό ωράριο εργασίας, οι διακοπές και ο προσωπικός χρόνος. Οι χώρες μάλιστα άρχισαν ακόμη και να εκδίδουν βίζες για εργασία εξ αποστάσεως, σε μια προσπάθεια να προσελκύσουν εργαζόμενους ώστε να περάσουν το εργασιακό τους lockdown εργαζόμενοι στην επικράτειά τους.

Καθώς εξαφανίζονταν μάλιστα οι παλιές νόρμες, ένα κύμα νέων τεχνολογιών εισέβαλε στα σπίτια μας. Από τη μία το Zoom και η πλοήγηση, από την άλλη το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και οι πρακτικές του. Και η λίστα δεν έχει τελειωμό.

Κοιτάζοντας τις δύσκολες στατιστικές, ο ΟΗΕ εκτιμά πως χάνονται 195 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.

Παρ’ όλα αυτά, ο νέος κορωνοϊός «έστησε» τη μεγαλύτερη στην ανθρώπινη ιστορία πρόκληση για τη μορφή εργασίας. Πολύ βολικό για να είναι και τόσο αθώο…