ΧΡΗΣΤΟΣ ΡΟΖΑΚΗΣ: ΑΝΑΓΚΑΙΑ Η ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΣΤΗ ΧΑΓΗ

Εδώ και λίγες ώρες η επανέναρξη των διερευνητικών επαφών μεταξύ της ελληνικής και τουρκικής διπλωματίας είναι γεγονός. Στο Swissotel της Κωνσταντινούπολης, και παρουσία του Ιμπραήμ Καλίν, οι δυο πλευρές καλούνται να αφήσουν πίσω την ένταση των τελευταίων μηνών, και να αναζητήσουν ένα νέο modus operandi που θα τις επαναφέρει στον δρόμο της ειρήνης και του διαλόγου.

Το γεγονός μάλιστα πως η επανέναρξη των διερευνητικών συμπίπτει με την αλλαγή φρουράς στον Λευκό Οίκο, αλλά και με τις ενθαρρυντικές πρώτες δηλώσεις του νέου Αμερικανού ΥΠ.ΕΞ., Άντονι Μπλίκεν, έχουν γεννήσει την ελπίδα πως η Τουρκία θα οδηγηθεί σε αναδίπλωση και θα προχωρήσει στους αναγκαίους συμβιβασμούς.

Ωστόσο, το γεγονός πως ακόμα και τα τελευταία 24ωρα η Άγκυρα δεν έχασε την ευκαιρία να δυναμιτίσει το κλίμα, θέτοντας από τη μια πλευρά όλα τα θέματα στο τραπέζι του διαλόγου και από την άλλη επαναφέροντας το παράνομο casus belli σε περίπτωση επέκτασης των χωρικών μας υδάτων στο Αιγαίο, γεννά προβληματισμούς.

Ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και πρώην υφυπουργός Εξωτερικών, Χρήστος Ροζάκης, μιλά στο Greeks Channel και αποκρυπτογραφεί την πορεία των διερευνητικών επαφών και το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Αυτή την ώρα, στην Άγκυρα η ελληνική και τουρκική πλευρά έχουν ξεκινήσει τον 61ο γύρο των διερευνητικών επαφών στην Άγκυρα. Τι μπορούμε να περιμένουμε από αυτές τις συζητήσεις;

«Η πρώτη συνάντηση είναι διαδικαστική και έχει αναγνωριστικό χαρακτήρα. Στην πραγματικότητα, οι δυο πλευρές θα θέσουν επί τάπητος όλα τα θέματα που τις χωρίζουν και αν υπάρξει συμφωνία πάνω σε αυτά, μόνο τότε θα πάμε στον επόμενο γύρο συζητήσεων, που θα έχει και πιο ουσιαστικό χαρακτήρα. Όσον αφορά τώρα, τον 61ο γύρο διαπραγματεύσεων, θεωρείται δεδομένο πως η τουρκική πλευρά θα ανοίξει την όλη βεντάλια των διεκδικήσεών της, επιδιώκοντας να θέσει το ζήτημα των γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο, της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης στο Αιγαίο, του εθνικού εναέριου χώρου αλλά και της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών. Από την άλλη πλευρά, η Αθήνα θα θέσει ως μοναδικό ζήτημα διαπραγμάτευσης το ζήτημα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών και πιο συγκεκριμένα της οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) και υφαλοκρηπίδας».

Η επανέναρξη των διερευνητικών έχει αναθερμάνει εντός των «τοίχων» τη συζήτηση για τις κόκκινες γραμμές της Αθήνας έναντι των τουρκικών επιδιώξεων. Κατά την άποψή σας, σε ποια σημεία πρέπει να είμαστε ανυποχώρητοι και σε ποια σημεία μπορούμε να κάνουμε πίσω βήματα;

«Η Αθήνα δεν μπορεί να κάνει πίσω βήματα ούτε στο ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Αιγαίου ούτε στο ζήτημα των γκρίζων ζωνών. Μια διαπραγμάτευση όμως προϋποθέτει και πίσω βήματα, ώστε να υπάρξει μια συμφωνία μεταξύ δυο κρατών. Σε περίπτωση λοιπόν που οδηγηθούμε σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία, τότε ως χώρα θα μπορούσαμε να κάνουμε πίσω στο ζήτημα της επέκτασης της αιγιαλίτιδάς μας ζώνης στα 12 ν.μ. στο Αιγαίο. Ένα βιώσιμο σενάριο για την Αθήνα θα ήταν Ελλάδα και Τουρκία να συμφωνήσουν πως η Αιγιαλίτιδα Ζώνη της χώρας μας θα φτάσει τα 10 ν.μ. Με αυτόν τον τρόπο θα έχουμε πετύχει τόσο την “επέκταση” της χώρας, όσο όμως και να αποκαταστήσουμε τη σημερινή αναντιστοιχία εναέριου χώρου και χωρικών υδάτων. Το ζήτημα του ορισμού της αιγιαλίτιδας ζώνης είναι καθοριστικής σημασίας για τη συνέχεια των διαπραγματεύσεων αναφορικά με ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα, καθ’ ότι τα εξωτερικά όρια της αιγιαλίτιδας θα είναι και τα εσωτερικά όρια της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας μας».

Η αλλαγή φρουράς στον Λευκό Οίκο φαίνεται πως έχει «μαλακώσει» τον Ερντογάν. Θεωρείτε πως η έλευση του Τζο Μπάιντεν μπορεί να προκαλέσει μια ουσιαστική μεταστροφή στην τουρκική εξωτερική πολιτική;

«Η Τουρκία είναι αντιμέτωπη με μια νέα πραγματικότητα σε διεθνές επίπεδο. Ο Τούρκος πρόεδρος δεν θα συνομιλεί πλέον με τον Ντόναλτ Τραμπ- με τον όποιο και διατηρούσε άριστες σχέσεις- αλλά με τον Τζο Μπάιντεν. Τα πρώτα δείγματα γραφής της νέας αμερικανικής διοίκησης τα έδωσε ήδη ο νέος Αμερικανός ΥΠ.ΕΞ, Άντονι Μπλίκεν, ο οποίος σε ένα από τα πρώτα του δημόσια μηνύματα, ήταν ιδιαίτερα αυστηρός ως προς την Άγκυρα, δείχνοντας πως η Ουάσιγκτον δεν θα ανεχτεί την διατήρηση των υψηλών τόνων από την Τουρκία. Δευτερευόντως, η Τουρκία, έχει να αντιμετωπίσει μια Ευρωπαϊκή Ένωσης, η οποία αφού εξάντλησε τη πολιτική του διαλόγου, απειλεί ανοιχτά με κυρώσεις,  σε περίπτωση που η Άγκυρα δεν συμμορφωθεί και δεν εγκαταλείψει την πολιτική των προκλήσεων έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου. Αυτές οι εξελίξεις συνηγορούν στο γεγονός πως η Τουρκία θα πιεστεί και θα αναγκαστεί να κάνει πίσω από τις αναθεωρητικές επιδιώξεις της. Ωστόσο, θα ήθελα να επισημάνω πως είναι λάθος η εκτίμηση που θέλει τον νέο Αμερικανό Πρόεδρο να ακολουθεί μια επιθετική εξωτερική πολιτική εις βάρος της Τουρκίας. Η Άγκυρα ήταν και θα παραμείνει ένας σημαντικός “κρίκος” για τους γεωπολιτικούς σχεδιασμούς της Ουάσιγκτον. Αυτό που πιστεύω πως θα επιδιώξει ο Τζο Μπάιντεν είναι την αναζήτηση ενός σημείου ισορροπίας και την επιστροφή των Αμερικανο-τουρκικών σχέσεων σε ένα πιο θεσμικό πλαίσιο».

Θεωρείτε πιθανό το σενάριο σύναψης συνυποσχετικού και προσφυγής στη Χάγη;

«Πιστεύω πως η προσφυγή στη Χάγη δεν είναι μόνο πιθανή αλλά και απαραίτητη. Οι απόψεις των δυο πλευρών είναι διαμετρικά αντίθετες όσον αφορά την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας. Συνεπώς, η εξεύρεση κοινά αποδεκτών λύσεων μέσω διμερών επαφών είναι δύσκολη. Μοιραία, λοιπόν, η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είναι μονόδρομος, ώστε οι δυο χώρες να επιλύσουν τις διαφορές τους με ειρηνικό τρόπο και να ανοίξουν μια νέα σελίδα στις σχέσεις τους».