ΤΟ «ΜΕΤΑ-ΠΑΝΔΗΜΙΚΟ» ΜΕΛΛΟΝ ΚΑΙ ΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ

Από τον Τζο Μπάιντεν μέχρι τον λοιμωξιολόγο Άντονι Φάουτσι, τους εκπροσώπους της πολιτικής ζωής, το υγειονομικό προσωπικό των ΗΠΑ και τα Μέσα Ενημέρωσης υπάρχει η κοινή πεποίθηση ότι η πανδημία του κορωνοϊού πρέπει να αντιμετωπιστεί με την πρέπουσα σοβαρότητα.

Τι σημαίνει όμως να διαχειριστεί ένα κράτος με σοβαρότητα την υγειονομική κρίση; Στον δημόσιο λόγο, η έννοια αυτή έχει ταυτιστεί εδώ και ένα χρόνο με τις θυσίες των ανθρώπων στο όνομα της δημόσιας υγείας και τα περιοριστικά μέτρα. Οι ανθρώπινες σχέσεις «πάγωσαν» δίπλα στην «καραντίνα» της κοινωνικοποίησης. Ο χρόνος σταμάτησε να κυλά μπροστά στον εγκλεισμό και την τηλεργασία, τα σχολεία ανοιγοκλείνουν μαζί με την αγορά και το λιανεμπόριο, οι άνθρωποι μαθαίνουν να περνούν τον χρόνο της ημέρας τους, όταν βγαίνουν από το σπίτι, φορώντας μάσκες. Κι όλα αυτά σε μία εποχή, η οποία θεωρείται η πιο ανεπτυγμένη τεχνολογικά που διανύει η ανθρωπότητα από την ύπαρξή της στον πλανήτη μέχρι σήμερα.

Διεθνείς αναλυτές ισχυρίζονται ότι, πλέον, η πανδημία θα αλλάξει ριζικά την οργάνωση των κοινωνίας. Αρκετοί αναρωτιούνται εάν η ανθρωπότητα είναι διατεθειμένη να μάθει από τα λάθη της, έτσι ώστε να μη χρειαστεί να ξαναβρεθούν οι άνθρωποι αντιμέτωποι με τη σημερινή πραγματικότητα. Με ποιον τρόπο άραγε τα κράτη είναι σε θέση να προετοιμαστούν πολιτικά, υγειονομικά, θεσμικά και επιστημονικά απέναντι σε ανάλογες κρίσεις του μέλλοντος;

Αρχικά, είναι δεδομένο ότι η εμβολιαστική διαδικασία κινείται με πολύ πιο αργούς ρυθμούς από τους αναμενόμενους. Το εμβόλιο αποτελεί, σύμφωνα με τους κυβερνώντες, το διαβατήριο για την πολυπόθητη επιστροφή στην κανονικότητα. Ωστόσο, το «διαβατήριο της ευτυχίας» αποτελεί πεδίο οικονομικών συγκρούσεων και εθνικιστικών στρατηγικών. Τα κέρδη των μεγάλων φαρμακοβιομηχανιών βρίσκονται στο επίκεντρο, έναντι της ανθρώπινης ζωής.

Η μάχη των εμβολίων

Κάποιες χώρες, όπως το Ισραήλ, φαίνεται να αφήνουν σιγά-σιγά πίσω τους την πανδημία, η εικόνα βέβαια είναι αντιστρόφως ανάλογη στην Ινδία και τη Βραζιλία όπου τα κρούσματα αυξάνονται ραγδαία, εκατοντάδες άνθρωποι χάνουν τη μάχη για τη ζωή και τα νοσοκομεία βρίσκονται «υπό πολιορκία». Ο ιός συνεχίζει να ευδοκιμεί και να μεταλλάσσεται, απειλώντας τον πλανήτη με ένα νέο κύμα, ακόμη πιο επιθετικό.

Το εμβόλιο κατά της Covid-19 θεωρείται -και ορθώς- ένα από τα μεγαλύτερα ανθρώπινα επιτεύγματα, καθώς μέσα σε ελάχιστο χρόνο έγινε κάτι που μέχρι πριν λίγα χρόνια φάνταζε αδύνατο. Να δημιουργηθεί σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα ένα «υγειονομικό όπλο» με σκοπό την προστασία της ανθρώπινης ζωής. Κι όμως, οι άνθρωποι συνεχίζουν να πεθαίνουν. Υπάρχουν χώρες, όπου η πανδημία χτυπάει καταστρέφοντας τα πάντα γύρω της, δεκάδες οικονομίες βυθίζονται στην ύφεση με τις επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης στον τομέα της οικονομίας να είναι καταστροφικές σε μία σειρά από χώρες.

Προετοιμάζοντας το μέλλον….

«Πρέπει να γνωρίζουμε ποιοι ιοί είναι εκεί έξω, γιατί αλλιώς δεν μπορούμε να προετοιμαστούμε για αυτούς ή να δημιουργήσουμε εμβόλια εναντίον τους», ανέφερε ο Φλόριαν Κράμερ, επιστήμονας στον τομέα των εμβολίων. Tόσο το Αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών όσο και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας παρακολουθούν ήδη στελέχη της γρίπης σε ανθρώπους και ζώα σε όλο τον κόσμο για να προετοιμάσουν, εκ νέου, την ανάπτυξη εμβολίων ενάντια στην εποχική γρίπη. Την ίδια στιγμή, η επιστημονική κοινότητα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι η εν λόγω προσπάθεια πρέπει να επεκταθεί σε τουλάχιστον 100 από τους πιο επικίνδυνους τύπους ιών, ειδικά εκείνων που μεταφέρονται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω του αναπνευστικού συστήματος, οι οποίοι, μάλιστα, είναι πολύ πιο δύσκολα αντιμετωπίσιμοι. Παράλληλα, πρέπει να υπάρξει μία κοινή οικονομική προσπάθεια χωρών, οι οποίες θα επενδύσουν στη δημιουργία εμβολιαστικών προγραμμάτων με γνώμονα τη γρήγορη αντιμετώπιση των κινδύνων που επιφυλάσσουν τα πανδημικά φαινόμενα.

Η συνταγή για τα εμβόλια mRNA κατά της COVID-19 αναπτύχθηκαν σε σύντομο χρονικό διάστημα (στην περίπτωση της Moderna μόλις σε δύο 24ωρα). Οι επιστήμονες δεν ήταν μάγοι ή χρησμοί. Αντιθέτως, μέσα από μία εξαντλητική έρευνα δεκαετιών στα mRNA εμβόλια δημιούργησαν τους όρους και τις προϋποθέσεις για να επιτευχθεί η ταχύτατη δημιουργία του εμβολίου. Πολλοί επιστήμονες ισχυρίζονται ότι για το μέλλον η μαζική παραγωγή εμβολίων mRNA είναι μονόδρομος. Βέβαια, όσο δεν επιλύονται ζητήματα που αφορούν την άρση της πατέντας και τις πολιτικές προτεραιότητες των κυρίαρχων ελίτ, οι οικονομικές συγκρούσεις θα θέτουν, δυστυχώς, de facto σε δεύτερη μοίρα την ανθρώπινη ζωή.

Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τον αμερικανικό Τύπο, οι πολιτικές ηγεσίες και οι οικονομικοί παράγοντες έχουν ξεκινήσει να συζητούν και να σχεδιάζουν τη δημιουργία νέων βιομηχανικών εγκαταστάσεων που θα εξασφαλίζουν στο μέλλον τη μαζική παραγωγή εμβολίων mRNA. Από την άλλη, αρκετοί επιστήμονες ισχυρίζονται ότι δεν μπορεί να υπάρξει ένας επαρκής σχεδιασμός και προγραμματισμός για τις πανδημίες του μέλλοντος, που θα αφορούν τις αλυσίδες εφοδιασμού και τις υλικοτεχνικές ανάγκες που θα προκύψουν. Αυτήν τη στιγμή απαιτείται, όπως επισημαίνουν, αξιοποίηση της υπάρχουσας γνώσης, νέο ερευνητικό πλαίσιο, υγειονομικά και οικονομικά μοντέλα που θα δημιουργήσουν τις υλικές προϋποθέσεις για την προστασία της ανθρώπινης ζωής απέναντι σε ανάλογα φαινόμενα με τα σημερινά.

Παράλληλα, γίνεται λόγος για την ανάγκη δημιουργίας ενός παγκόσμιου δικτύου εγκαταστάσεων «ευέλικτης παραγωγής εμβολίων» που συνδυάζουν μεγάλα, μόνιμα συστήματα με εργαλεία μικρότερης κλίμακας, για τη λεπτομερή μελέτη και επεξεργασία του mRNA και του DNA. Μεταξύ των πανδημιών, αυτές οι εγκαταστάσεις θα μπορούσαν να παραγάγουν εμβόλια για άλλες ασθένειες που έχουν εποχικά χαρακτηριστικά για ολόκληρο τον πλανήτη. Σε περίπτωση δε μίας νέας πανδημίας, θα μπορούσε να γίνει στροφή στην παραγωγή των απαραίτητων νέων εμβολίων μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα.

Το σίγουρο είναι ότι οι πρώτοι 12 μήνες της εποχής του covid-19 λειτούργησαν ως «επιταχυντής» της γνώσης για την ανάπτυξη εμβολίων, αλλά και για τον τρόπο που γίνεται αντιληπτό το πλαίσιο της δημόσιας υγείας και της προστασίας της ανθρώπινης ζωής. Ίσως τα επόμενα χρόνια να είναι επιταχυντής για την παγκόσμια συνεργασία ως προς την παρασκευή εμβολίων. Μετά από 3.129.000 καταγεγραμμένους θανάτους από τη φονική νόσο, μετά τη δαπάνη τρισεκατομμυρίων δολαρίων στην παγκόσμια οικονομία, ο επανασχεδιασμός της παραγωγής των εμβολίων αποτελεί κάτι περισσότερο από αναγκαιότητα και η άρση της πατέντας στοιχειώδη σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή.