ΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ #METOO

Ως κοινωνία, παρακολουθούμε εμβρόντητοι τις φρικιαστικές καταγγελίες για σεξουαλικές παρενοχλήσεις και κακοποιήσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας σε καθημερινή βάση πλέον. Την περασμένη Τετάρτη η ολυμπιονίκης Σοφία Μπεκατώρου κατήγγειλε στην Εισαγγελία υπόθεση που αφορούσε ένα 21χρονο σήμερα, τότε 11χρονο κορίτσι.

Ο ασκός του Αιόλου άνοιξε όχι μόνο στον χώρο της ιστιοπλοΐας ή του αθλητισμού… αλλά και στα πανεπιστήμια, με φοιτήτριες να καταγγέλλουν καθηγητές στο ΑΠΘ. Με πολιτεύτριες να καταγγέλλουν πολιτικούς. Με παρουσιάστριες και τηλεπερσόνες να μιλούν ανοιχτά για τα όσα τους έχουν συμβεί, γεμίζοντας τη λίστα που όπως φαίνεται δεν θα έχει τέλος. Τα στόματα άνοιξαν, υπάρχουν πάνω από 100 καταγγελίες για τον ίδιο καθηγητή εδώ και 30 χρόνια στο ΑΠΘ.

Ως πολιτεία είναι σαφές ότι δεν έχουμε πάρει τα νομοθετικά και οργανωτικά μέτρα για την προστασία των καταγγελλόντων. Η παρενόχληση ή κακοποίηση έχει προβλήματα απόδειξης, μιας και συνήθως συμβαίνει πίσω από κλειστές πόρτες. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο τα θύματα προστατεύονται με πολλούς τρόπους για να μπορούν να μιλήσουν. Στην Ελλάδα, οι ειδικοί λένε πως η σχετική οδηγία ακόμα δεν έχει ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο.

Ο κίνδυνος να ξεφουσκώσει το ελληνικό #metoo είναι υπαρκτός. Χρειάζεται πέρα από τον εκπεφρασμένο βερμπαλισμό της κυβέρνησης «να σπάσει το απόστημα», «να φτάσει το μαχαίρι στο κόκκαλο» και να επέλθει «κάθαρση», και η πολιτική βούληση. Χρειάζεται να προωθηθούν οι θεσμικές εκείνες αλλαγές που θα κάνουν τα θύματα να μη φοβούνται να μιλήσουν. Μέχρι στιγμής, φαίνεται πως η πολιτική βούληση περιορίζεται στην αλλαγή φρουράς στα τιμόνια των ομοσπονδιών. 

Οι γνωρίζοντες μιλούν για εσωτερικό ξεκαθάρισμα. Η ασυδοσία και η έλλειψη λογοδοσίας ήταν κοινό μυστικό για χρόνια. Το ίδιο και οι κλειστές διαδικασίες που «χάριζαν» αδιαφανώς 7 θητείες στα διοικητικά συμβούλια. Και να σου οι χαιρετούρες, οι χειραψίες και οι κομματικές πελατείες. Ψηφίζουμε τον Χ για την τάδε χορηγία, ψηφίζουμε τον Ψ για τη δείνα υποδομή. Όλοι γνώριζαν. 

Όταν επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και υφυπουργού Γιώργου Βασιλειάδη πέρασε, έστω και δειλά, το μέτρο της ποσόστωσης φύλου στις διοικήσεις των Ομοσπονδιών, η ΝΔ διαφωνούσε. Στόχος τότε ήταν να σπάσει το άβατο στις ομοσπονδίες και να επιβάλει ένα θεσμικό εργαλείο για τη συμμετοχή γυναικών στις διοικήσεις. Ακόμα και αυτό το μέτρο, η ΝΔ το κατάργησε όταν ήρθε στην εξουσία. 

Η τραγική εμπειρία από τη διαχείριση κρίσεων στην Ελλάδα γεννά τον φόβο πως η υπόθεση Μπεκατώρου θα γίνει αφορμή, όχι για την εκκάθαρση στον χώρο του αθλητισμού αλλά, δυστυχώς, για την τοποθέτηση μιας πιο αρεστής φρουράς στο τιμόνι των ομοσπονδιών. 

Ούτε η κοινωνία όμως είναι άμοιρη ευθυνών. Έχουμε ευθύνη και για την τοξική αρρενωπότητα. Έχουμε ευθύνη για την έμφυλη βία. Έχουμε ευθύνη για την αναπαραγωγή στερεοτύπων και για τα στεγανά εξουσίας. Όταν είδε το φως της δημοσιότητας η καταγγελία της ολυμπιονίκη Σοφίας Μπεκατώρου για τα όσα υπέστη κατά τη διάρκεια αποστολής στην Ισπανία το 1998, ο υπόνομος του διαδικτύου ξεκίνησε να ρωτά «τώρα το θυμήθηκε;», «γιατί δεν μίλησε νωρίτερα;». Είναι το αντίστοιχο «τι δουλειά είχε στα Εξάρχεια ο Γρηγορόπουλος», «γιατί τραγουδούσε τέτοια τραγούδια ο Φύσσας». 

Αν η κα Μπεκατώρου ήταν μια απλή Σοφία και όχι η ολυμπιονίκης, τα πράγματα θα ήταν ακόμη πιο δύσκολα. Η Σοφία η γραμματεάς, η φοιτήτρια, η νοικοκυρά, η εργάτρια, η νοσηλεύτρια θα ερχόταν αντιμέτωπη με πολλά περισσότερα «τώρα το θυμήθηκε» ή «τι έχει να κερδίσει». Θυμίζω ότι η Ελένη Τοπαλούδη –το κορίτσι που δολοφονήθηκε και βιάστηκε από δύο νεαρούς στη Ρόδο– όταν παλαιότερα είχε πάει να καταγγείλει σχετικό περιστατικό είχε αντιμετωπιστεί υποτιμητικά από την αστυνομία. 

Μια απλή Σοφία, θα σκεφτόταν χίλιες φορές παραπάνω να μιλήσει, για να μη χρειαστεί να απαντήσει σε ακόμη πιο προβληματικά ερωτήματα. Τι φορούσε, αν προκάλεσε, αν είχε πιει, αν θέλει να εκδικηθεί τον άνθρωπο που καταγγέλλει; 

Ήρθε η ώρα να σπάσουμε τη σιωπή και να καταγγείλουμε τα περιστατικά σεξουαλικής βίας. Ήρθε η ώρα να καταστήσουμε σαφές ότι το «ΟΧΙ» σημαίνει όχι. Ήρθε η ώρα να ανατρέψουμε τα δεδομένα του τρομαγμένου κοριτσιού και της φοβισμένης γυναίκας. Ήρθε όμως και η ώρα η Πολιτεία και η κοινωνία να ανοίξουν τ’ αυτιά τους στις Σοφίες. Ακόμη κι όταν οι Σοφίες έχουν τη δύναμη μοναχά να ψιθυρίσουν…