ΤΟ 2021 ΚΡΙΣΙΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Έχει γίνει πλέον ρουτίνα να περιγράφουμε, εδώ και δώδεκα χρόνια, κάθε νέα χρονιά σαν κρίσιμη για την Ελλάδα. Έχουμε πίσω μας μία δεκαετή οικονομική και κοινωνική κρίση και στη συνέχεια περάσαμε στην κρίση της πανδημίας, μεγάλης διάρκειας και έντασης.

Η Ελλάδα είναι η χώρα που χτυπήθηκε περισσότερο από όλες τις άλλες στη διάρκεια της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης που εκδηλώθηκε στην ευρωζώνη και, από ό,τι φαίνεται, θα πληρώσει και έναν από τους μεγαλύτερους λογαριασμούς στην ΕΕ και για την κρίση της πανδημίας.

Σαν να μην έφτανε αυτό, υπάρχουν ειδικοί παράγοντες οι οποίοι κάνουν την κρίση πολυδιάστατη. Ένας από αυτούς είναι η νεο-οθωμανική στρατηγική που ακολουθεί ο Ερντογάν. Βάζει την Ελλάδα στο στόχαστρο της Τουρκίας, η οποία αναδείχθηκε την τελευταία εικοσαετία σε σημαντική περιφερειακή δύναμη.

Άλλοι παράγοντες που κάνουν πιο σύνθετη την ελληνική κρίση είναι το δημογραφικό –κάθε χρόνο στην πατρίδα μας πεθαίνουν 40.000 έως 45.000 περισσότεροι από όσους γεννιούνται– και η διπλή κρίση υπερχρέωσης.

Το χρέος του ελληνικού Δημοσίου ξεπερνά το 200% του ΑΕΠ και η υπερχρέωση του ιδιωτικού τομέα έχει πάρει επικίνδυνες διαστάσεις και με τη βοήθεια της πανδημίας.

Αναζητώντας πλεονεκτήματα

Για να μη γίνει το 2021 η χρονιά στη διάρκεια της οποίας θα χάσουμε τον έλεγχο στη διαχείριση της κρίσης, θα πρέπει να αναζητήσουμε και να αναδείξουμε τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα.

Κατά την άποψή μου πρέπει να κινηθούμε στις ακόλουθες κατευθύνσεις:

Πρώτον, πρέπει να αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο τρόπο τα κονδύλια του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης που αναλογούν στην Ελλάδα. Πρόκειται για 32 δισ. ευρώ δωρεάν οικονομικής ενίσχυσης και δανείων με προνομιακούς όρους, που μπορεί να αποτελέσουν καταλύτη ανάπτυξης για την οικονομία σε βάθος εξαετίας. Το ξεκίνημα της λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης το 2021 είναι στρατηγικής σημασίας για την Ελλάδα.

Δεύτερον, η αξιοπιστία της κυβέρνησης Μητσοτάκη και η πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας επιτρέπουν στην Ελλάδα να δανείζεται στις διεθνείς αγορές με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός του ελληνικού Δημοσίου επιτυγχάνεται σε ορισμένες περιπτώσεις με αρνητικά επιτόκια. Πρέπει να βρούμε τρόπους να αξιοποιήσουμε τον δανεισμό με ευνοϊκούς όρους για την αύξηση των δημοσίων επενδύσεων και τη συμπλήρωση της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης.

Τρίτον, το πέρασμα στις ΗΠΑ από την εποχή Τραμπ στην εποχή Μπάιντεν προσφέρει νέες ευκαιρίες στην Ελλάδα στην ανάπτυξη της διμερούς συνεργασίας και στην ΕΕ στην επανεκκίνηση των σχέσεων Βρυξελλών - Ουάσινγκτον οι οποίες δοκιμάστηκαν κατά την περίοδο της προεδρίας Τραμπ. Η Ελλάδα θα βγει κερδισμένη από αυτές τις εξελίξεις όπως και από τη διαφαινόμενη πίεση που θα ασκήσουν οι ΗΠΑ στην Τουρκία για να ακολουθήσει μια πιο προβλέψιμη και εποικοδομητική στρατηγική στα πλαίσια του ΝΑΤΟ.

Τέταρτον, η δυναμική που αναπτύσσεται στο εσωτερικό της ΕΕ προσφέρει νέες δυνατότητες στην Ελλάδα σε ό,τι αφορά τον ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας και την πράσινη μετάβαση. Η Ελλάδα είναι πολύ πίσω και στους δύο τομείς, αλλά μπορεί να μετατρέψει το μειονέκτημα σε συγκριτικό πλεονέκτημα εάν κάνει τις σωστές επιλογές και κινηθεί γρήγορα και αποτελεσματικά.

Στη σκιά της πανδημίας

Όλα εξελίσσονται στη σκιά της πανδημίας. Το πρόγραμμα εμβολιασμού που εφαρμόζεται στην ΕΕ, και στο οποίο βέβαια συμμετέχει η Ελλάδα, θα αποδώσει σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις μετά το πρώτο εξάμηνο του 2021.

Επιδίωξη της κυβέρνησης Μητσοτάκη είναι να ενισχύσει γρήγορα την άμυνα κατά της πανδημίας για να μη χαθεί το τουριστικό τρίτο τρίμηνο του έτους.

Με βάση τις πληροφορίες που έχω, δύσκολα θα επιτύχουμε την τουριστική ανάκαμψη το 2021, γιατί η διαδικασία του εμβολιασμού είναι σύνθετη και γεμάτη απρόοπτα. Θεωρώ ότι η ελληνική οικονομία θα μπει σε φάση σταθερής και δυναμικής ανάκαμψης προς τα τέλη του 2021, αφού ολοκληρωθεί ο εμβολιασμός του πληθυσμού και περάσει κάποιος χρόνος για να φανούν τα θετικά αποτελέσματα.

Κατά συνέπεια, πρέπει να πάρουμε μία απόφαση στρατηγικής σημασίας: Εάν θα προχωρήσουμε σε ένα γενικό και αυστηρό lockdown για να πάμε στη συνέχεια σε ένα προσεκτικό άνοιγμα της οικονομίας, ή αν θα συνεχίσουμε με την ευρωπαϊκή μέθοδο των μέτρων «ακορντεόν» – άλλοτε πιο χαλαρά άλλοτε πιο αυστηρά– μέχρις ότου φτάσουμε στον εμβολιασμό.

Η άποψή μου είναι ότι το αυστηρό lockdown, αν και είναι πολύ δύσκολο στην εφαρμογή του, είναι εντελώς αναγκαίο για να περιοριστεί ο αριθμός των θανάτων και να σταθεροποιηθεί η οικονομία.

Το 2021 είχε προγραμματιστεί να είναι η χρονιά στη διάρκεια της οποίας θα γιορτάζαμε τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821, σε συνθήκες δυναμικής ανάκαμψης. Έτσι όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα, θα γιορτάσουμε τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821 δίνοντας σκληρό αγώνα για να βγούμε από την πολυδιάστατη κρίση. Θα τιμήσουμε με τον καλύτερο τρόπο την ιστορία και τις παραδόσεις μας, επιτυγχάνοντας την εξαιρετικά δύσκολη αποστολή μας.