Θερινό ηλιοστάσιο: Γιορτή στον ζωοδότη Ήλιο

Υπάρχουν τέσσερις ημέρες του χρόνου, για τις οποίες ελάχιστα γνωρίζουμε –καθώς η γνώση δεν συμφέρει πλέον τους κρατούντες παγκοσμίως–, σε αντίθεση με τους αρχαίους προγόνους μας που τις τιμούσαν και τις σέβονταν. Πρόκειται για τα Ηλιοστάσια και τις Ισημερίες. Γενικά οι αρχαίοι λαοί έδιναν μεγάλη σημασία στα αστρονομικά σημάδια και τα θεοποιούσαν. Τόσο το δέος και ο θαυμασμός τους για ό,τι δεν μπορούσαν να εξηγήσουν. Στην ουσία, σηματοδοτούν την πορεία του πλανήτη μας στο ηλιακό μας σύστημα.

Η ημέρα του θερινού ηλιοστασίου είναι η μεγαλύτερη του χρόνου και η νύχτα η μικρότερη, ενώ η ημέρα του χειμερινού ηλιοστασίου αντίστοιχα είναι η μικρότερη του χρόνου και η νύχτα η μεγαλύτερη.

Ενδιάμεσα έχουμε τη φθινοπωρινή και την εαρινή ισημερία, κατά τις οποίες το φως της ημέρας και το σκοτάδι της νύχτας είναι ισομοιρασμένα.

Οι αρχαίοι Έλληνες, που τα πάντα έψαχναν, διεπίστωσαν πως η φύση έχει κανόνες, τους οποίους ακόμη και ο Ήλιος (θεότητα για εκείνους, μην το ξεχνάμε) «ουκ αν υπερβήσεται μέτρα», όπως έλεγε ο Ηράκλειτος, δηλαδή δεν μπορεί να υπερβεί τα μέτρα που του αναλογούν.

Οι Έλληνες, λοιπόν, μελέτησαν αυτές τις μεταβολές του φωτός και του σκότους και δημιούργησαν την Ιερή Γεωμετρία, καθώς τις γνώσεις τους τις πέρασαν στην αρχιτεκτονική των ναών τους σε συνδυασμό με την επιλογή του σημείου όπου τους έκτιζαν.

Τόσο οι ναοί όσο και οι πόλεις ευθυγραμμίζονταν σχηματίζοντας γεωμετρικά σχήματα. Οι Δελφοί δεν ονομάστηκαν τυχαία «ομφαλός της γης». Ο μαρμάρινος Ομφαλός των Δελφών υπάρχει μέχρι σήμερα και ήταν αφιερωμένος στον Απόλλωνα, θεό του φωτός, καθώς οι Δελφοί θεωρείτο ότι είχαν άμεση σχέση με τον κοσμικό άξονα που συνδέει τη γη με τον ήλιο, ενώ ο Απόλλωνας ήταν ο φύλακας των πυλών τους.

Στην «Πολιτεία» του Πλάτωνα, ο Σωκράτης υποστηρίζει πως η Γεωμετρία κάνει την ψυχή να αντικρίσει την ουσία των όντων, προσθέτοντας πως είμαστε φτιαγμένοι από γεωμετρικά σχήματα, όπως και το σύμπαν.

Στο ανθρώπινο σώμα, ο κάθετος άξονας αντιστοιχεί στα ηλιοστάσια, και ο οριζόντιος στις ισημερίες. Το χειμερινό ηλιοστάσιο ταυτίζεται με τον βορά, το θερινό με τον νότο, η εαρινή ισημερία με την ανατολή και η φθινοπωρινή με τη δύση. Το θερινό ηλιοστάσιο συμβολίζει την κάθοδο των ψυχών στο πεδίο της ύλης, καθώς το φως αρχίζει να λιγοστεύει και χάνεται η θεία γνώση. Αντίθετα, το χειμερινό ηλιοστάσιο συμβολίζει την αναζήτηση αυτής της θείας γνώσης, καθώς η ημέρα μεγαλώνει εις βάρος της νύχτας, του σκότους.

Υπήρχε, λοιπόν, μυστική διασύνδεση των ναών με τον ουρανό. Και σε αυτήν την διασύνδεση η πάλη μεταξύ φωτός και σκότους ήταν δυνατή, με τις νίκες και τις ήττες να μοιράζονται και να διαιωνίζονται. Σε αυτήν την διασύνδεση τα Ηλιοστάσια και οι Ισημερίες έπαιζαν πρωταγωνιστικό ρόλο, με βάση την αστρονομία.

Ας θυμηθούμε την σχετική ρήση του μεγάλου Πυθαγόρα: «Πάντα κατ’ αριθμόν γίγνονται», δηλαδή «Τα πάντα γίνονται σύμφωνα με τους αριθμούς».

Σε ολόκληρο τον πλανήτη οι αρχαίοι του κάτοικοι διοργάνωναν γιορτές για να υποδεχθούν το θερινό και το χειμερινό ηλιοστάσιο για να τιμήσουν τον Ήλιο. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ο Ήλιος ήταν τιτάνας, γιος του Υπερίωνα και της Θείας, με αδελφές την Σελήνη και την Ηώ. Από τον 5ο π.Χ. συγχέεται με τον Φοίβο Απόλλωνα, ενώ αδελφή του είναι η Άρτεμις, θεότητα της Σελήνης.

Ο Ήλιος λατρευόταν από τους Αιγύπτιους ως Άμμων Ρα. Οι Σουμέριοι τον αποκαλούσαν Σαμάς. Οι Ασσύριοι, Βάαλ. Οι Φοίνικες, Ελ. Οι Ινδοί τον αποκαλούσαν Σούρυα, και οι Πέρσες Μίθρα. Οι Κέλτες τον αποκαλούσαν Λουγ, και οι Ίνκας τον αποκαλούσαν Ίντι.

Στην εποχή μας, οι δυτικοί χριστιανικοί λαοί γιορτάζουν το θερινό ηλιοστάσιο συνδέοντάς το με τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, ανάβοντας φωτιές, που έχουν σκοπό να εξαγνίσουν κάθε κακό. Μόνο που οι φωτιές αυτές έχουν επίσης αρχαίες ρίζες. Στην Ελλάδα τις άναβαν τη νύχτα του θερινού ηλιοστασίου οι νέοι, που πηδούσαν τρεις φορές από πάνω τους εξαγνίζοντας τους ερωτικούς όρκους τους, μακριά από κάθε αρνητική δύναμη. Επρόκειτο για τις «Φωτιές της Τύχης». Φωτιές όμως άναβαν και οι Δρυίδες στο Στόουνχετζ, που τις ονόμαζαν «Φωτιές της ακτής». Σήμερα, στα ερείπια του Στόουνχετζ, η ανατολή του θερινού ηλιοστασίου εμφανίζεται στον ορίζοντα σε ευθυγράμμιση με το μνημείο!

Ελπίζοντας στην έλευση του φωτός, ας υποδεχτούμε κι εμείς το θερινό ηλιοστάσιο, που φέτος έρχεται στις 21 Ιουνίου, με την ευχή το σκοτάδι που διανύουμε να μην έχει διάρκεια…