Θαυματουργές Παναγίες της Ελλάδας

Πεντακόσιες στον αριθμό είναι οι Παναγιές (εικόνες και ναοί) ανά τη Χώρα. Με αφορμή την κοίμηση της Θεοτόκου τον Δεκαπενταύγουστο, ο οποίος κρατά ως εορτασμός όχι μία, αλλά αρκετές ημέρες (πριν και μετά την 15η), ουσιαστικά, επιλέξαμε δέκα Παναγίες, κάποιες από τις οποίες ίσως να μην είναι ακόμα και σε βαθιά θρησκευόμενους-ες γνωστές.

Επιλέξαμε αυτές που έχουν ένα πιο «ανθρώπινο» και ξεχωριστό, πρωτότυπο χαρακτήρα, αλλά και μια ιστορία που εξηγεί το όνομά τους και μοιάζει με θρύλο ή… παραμύθι.

Άλλωστε, η Παναγία (η Μαντόνα, για τους Καθολικούς) είναι η πιο ανθρώπινη θρησκευτική μορφή, η φιλεύσπλαχνη Θεία Γυναίκα που, λόγω της Ιερής της Μητρότητας, συνδέεται άμεσα με όλες τις γυναίκες, τις μάνες, αλλά και τα παιδιά τους: τους αρρώστους, τους φαντάρους, τους ξενιτεμένους, τους πονεμένους όλου του κόσμου.

Η Παναγία ιαίνει, ανακουφίζει, χαϊδεύει, ακούει, δακρύζει μαζί με τους απανταχού πιστούς. Από Μαριάμ επάνω στο ταπεινό γαϊδουράκι που οδήγησε ο Ιωσήφ μέχρι τη Θεία Φάτνη, η Παναγία είναι διαχρονικά μια Φωτεινή μορφή της Χριστιανοσύνης. Υπάρχουν πολλά κοινά σημεία της με άλλες γυναικείες θεότητες και της αρχαιότητας, γεγονός που καθιστά τον μύθο (;) μιας φωτισμένης από τον Θεό γυναίκας οικουμενική, που, περασμένη από το χωνευτήρι της λαϊκής συνείδησης, τείνει να ταυτιστεί με την ίδια την πραγματικότητα.

Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι υπάρχουν πολλές εικόνες της Παναγίας στο Άγιο Όρος, εκεί όπου απαγορεύεται παραδοσιακά από τη θρησκεία μας η πρόσβαση στις γυναίκες. Στη Μονή Βατοπαιδίου υπάρχουν, στην πραγματικότητα, οι περισσότερες Παναγιές.

Ορισμένα από τα ονόματα της Παναγίας είναι βγαλμένα από ύμνους, κάποια από τον τόπο που βρίσκεται κάποιος Ναός ή Μοναστήρι κι άλλα εξαιτίας του τρόπου που η Θεοτόκος έχει αγιογραφηθεί.

Η ονοματοδοσία γίνεται συνήθως ανάλογα με τον τόπο ή τον τρόπο που έχει γίνει η εικονογράφηση. Η Παναγία κατέχει πρωταρχική θέση στην τιμή και στον σεβασμό των χριστιανών σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Της έχουν αφιερώσει μεγαλοπρεπείς εκκλησίες και ταπεινά ξωκλήσια. Την αποκαλούν Θεοτόκο, αλλά της έχουν δώσει και πολυάριθμα προσωνύμια.

Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, είτε νησιωτική είτε ηπειρωτική, απαντώνται εφευρετικά και παράξενα ονόματα της Παναγίας.

Μπορεί, βέβαια, η Θεομήτωρ να έχει εκατοντάδες χαρακτηρισμούς, όμως σε κάθε ναό, μέσα στο ιερό, υπάρχει πάντα η Παναγία η Πλατυτέρα των Ουρανών, όπου απεικονίζεται με τα χέρια ανοιχτά και στη μέση της βρίσκεται η μορφή του Χριστού.

Από τις πιο γνωστές Παναγίες, που πήραν το όνομά τους ανάλογα με τη γεωγραφική θέση ή την τοποθεσία που βρίσκονται οι αντίστοιχες εκκλησίες, είναι οι εξής: η Παναγία η Κανάλα στην Κύθνο, η Παναγία Σουμελά, η Παναγία η Λιμνιά στη Λίμνη Ευβοίας, η Παναγία Κύκκου στην Κύπρο, η Παναγία η Ιεροσολυμίτισσα, η Παναγία η Αγιασώτισσαστην Αγιάσο και η Παναγία η Φοδελιώτισσα στο Φόδελε του Ηρακλείου Κρήτης.

Υπάρχουν, όμως, και άλλοι χαρακτηρισμοί που προσδιορίζουν το σημείο όπου βρίσκεται χτισμένος ο ναός, όπως: Παναγία Σπηλιανή, που βρίσκεται στο Πυθαγόρειο Σάμου αλλά και στη Νίσυρο, Παναγία Γκρεμιώτισσα που βρίσκεται στην Ίο, Παναγία Σαραντασκαλιώτισσα στον Μαραθόκαμπο Σάμου, Παναγία Θαλασσινή στην Ανδρο, που είναι χτισμένη σε βράχο μέσα στη θάλασσα, Παναγία η Κρεμαστή στην Ηλεία όπου η Μονή κρέμεται από έναν βράχο.

Τα προσωνύμια της Παναγίας, όμως, της αποδίδονται και ανάλογα με τον τρόπο που είναι ζωγραφισμένη η εικόνα της. Η Παναγία αποκαλείται και Γλυκοφιλούσα, Ελεούσα, Βρεφοκρατούσα, Μεγαλομάτα, Θρηνούσα, Δεξιά ακόμα και Τριχερούσα.

Ακόμη μία εκδοχή για την απόδοση ενός προσωνυμίου στη Θεοτόκο είναι ο συσχετισμός της με γεγονότα ή φυσικά φαινόμενα. Μια πολύ γνωστή Παναγία είναι η Φιδούσα στην Κεφαλονιά.

1. Παναγία Παραμυθία ( Άγιο όρος)

Παλιά υπήρχε η συνήθεια, βγαίνοντας οι πατέρες από το καθολικό να ασπάζονται αυτή την εικόνα και ο ηγούμενος να παραδίδει τα κλειδιά της μονής στον θυρωρό. Η παράδοση αναφέρει ότι μία μέρα στα βυζαντινά ακόμη χρόνια, δίνοντας ο ηχούμενος στον θυρωρό τα κλειδιά άκουσε τα εξής λόγια από την εικόνα: “Μη ανοίγετε σήμερα τις πύλες της μονής, αλλά ανεβείτε στα τείχη και διώξτε τους πειρατές”. Η φωνή επανέλαβε για δεύτερη φορά τα ίδια λόγια. Στρέφοντας το βλέμμα του προς τα εκεί ο ηγούμενος είδε το βρέφος να απλώνει το χέρι τους και να σκεπάζει το στόμα της μητέρας του λέγοντας: “Μη μεριμνάς Μητέρα, γι᾽ αυτούς τους αμαρτωλούς. Άφησέ τους να τιμωρηθούν από τους πειρατές, τους αξίζει”. Αλλά η Παναγία πιάνοντας το χέρι του Χριστού και στρέφοντας ελαφρά το κεφάλι επανέλαβε τα ίδια λόγια. Οι μοναχοί αμέσως έτρεξαν στα τείχη και διαπίστωσαν ότι πειρατές είχαν περικυκλώσει την μονή και περίμεναν το άνοιγμα της πύλης για να την λεηλατήσουν. Εξ αιτίας όμως της θαυματουργής επεμβάσεως της Παναγίας η μονή σώθηκε. Η εικόνα έκτοτε διατήρησε τις τελευταίες κινήσεις των θείων προσώπων.

2. Παναγία Εσφαγμένη ( Άγιο όρος)

Η θαυματουργή αυτή εικόνα είναι τοιχογραφία του 14ου αιώνα και βρίσκεται στον νάρθηκα του παρεκκλησίου του Αγίου Δημητρίου, που είναι ενσωματωμένο εις το Καθολικόν της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου. Η ιστορία πάει κάπως έτσι: Ένας ιεροδιάκονος και εκκλησιάρχης του καθολικού, λόγω του διακονήματός του, έφθανε στην τράπεζα κάθε μέρα με καθυστέρηση. Κάποτε ο τραπεζάρης αρνήθηκε να του δώσει φαγητό λόγω της καθυστερήσεως. Ο ιεροδιάκονος αγανακτισμένος επέστρεψε στον ναό και είπε τα εξής μπροστά στην εικόνα: “Μέχρι πότε θα σε υπηρετώ και θα κοπιάζω κι εσύ δεν θα μεριμνάς ούτε για την τροφή μου;” Καί παίρνοντας ένα μαχαίρι το κτύπησε στο πρόσωπο της Παναγίας, από το οποίο, σαν να ήταν ζωντανό, άρχισε να τρέχει αίμα, ενώ αυτός τυφλώθηκε κι έπεσε κάτω σαν τρελός. Στην κατάσταση αυτή έμεινε τρία χρόνια απέναντι από την εικόνα κλαίγοντας και παρακαλώντας την Παναγία να τον συγχωρέσει. Μετά την παρέλευση τριών ετών εμφανίστηκε η Παναγία στον ηγούμενο και του ανήγγειλε ότι χαρίζει την υγεία στον τολμηρό ιεροδιάκονο αλλά το χέρι που διέπραξε την ιεροσυλία θα τιμωρηθεί. Πράγματι όταν πέθανε, στην ανακομιδή του λειψάνου του αντίθετα με όλο του το σώμα που είχε λιώσει το δεξί του χέρι παρέμενε αναλλοίωτο και φυλάσσεται έτσι ως σήμερα.Κάποτε ένας ιερέας επισκέπτης της μονής αμφισβήτησε το θαύμα, αλλά όταν έβαλε το δάχτυλο στο σημείο της πληγής άρχισε αμέσως να τρέχει αίμα. Ο ιερέας έντρομος δεν πρόλαβε να βγεί από το καθολικό και έπεσε νεκρός.

3. Παναγία Αντιφωνήτρια (Άγιο Όρος)

Πρόκειται για τοιχογραφία στον χώρο του «μεσονυκτικού» του καθολικού. Ονομάστηκε έτσι γιατί από αυτή την εικόνα ακούσθηκε μία φωνή (αντιφώνησε). Η παράδοση αναφέρει ότι επισκέφθηκε κάποτε την μονή η βασίλισσα Πλακιδία, κόρη του Μ. Θεοδοσίου. Ενώ προχωρούσε με σκοπό να μπει στο καθολικό από την πλάγια μικρή πόρτα, άκουσε μία φωνή που προερχόταν από την εικόνα· «Στάσου και μην προχωρείς, γιατί τόλμησες ως γυναίκα και ήλθες σ’ αυτό τον τόπο;». Έντρομη τότε, η βασίλισσα ζήτησε συγχώρεση από την Παναγία και αναχώρησε αμέσως από το Άγιο Όρος. Σε ανάμνηση άλλωστε του θαύματος εκείνου ανήγειρε με δικά της έξοδα το παρεκκλήσιο του Αγίου Δημητρίου.

4. Παναγία Σπηλιανή (Νίσυρος)

Η Ιερά Μονή της Παναγίας Σπηλιανής, βρίσκεται στο Μανδράκι Νισύρου, πάνω σε έναν μεγάλο βράχο, ύψους 30 μ., τον «οξό», όπως τον ονομάζουν οι ντόπιοι. Το Καθολικό της Μονής, δηλαδή ο Ναός είναι μέσα σε μια σπηλιά, γι’αυτό πήρε το όνομα Σπηλιανή. Κατά την παράδοση, το 1400 μ.Χ., ένας γεωργός βρήκε μια μικρή εικόνα της Παναγίας, την οποία και μετέφερε στο Ναό της Παναγίας της Ποταμίτισσας. Μετά από κάποιες ημέρες η εικόνα εξαφανίστηκε για να βρεθεί στη συνέχεια μέσα σε μια σπηλιά, στην κορυφή ενός μεγάλου βράχου. Έτσι οι κάτοικοι αποφάσισαν να χτίσουν στη σπηλιά μια εκκλησία και να τοποθετήσουν την εικόνα μέσα σε αυτή. Η περιοχή που βρέθηκε, αρχικά, η εικόνα από το γεωργό λέγεται μέχρι και σήμερα «βρετού». Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, είναι επενδυμένη με ασήμι και έχει δυο όψεις. Στο ένα μέρος είναι η Παναγία που κρατάει το Χριστό και στο άλλο εικονίζεται ο Άγιος Νικόλαος. Είναι φιλοτεχνημένη με την τεχνοτροπία της ρώσικης σχολής και στο αριστερό χέρι της Παναγίας βρίσκεται ζωγραφισμένη, η μικρή εικόνα που είχε ανακαλυφθεί από τον γεωργό.

5. Παναγία του Χάρου (Λειψοί)

Η εικόνα της Παναγιάς του Χάρου, βρίσκεται στο βυζαντινό εκκλησάκι που κτίστηκε στο νησί το 1.600 μ.Χ. από μοναχούς της Πάτμου.

Το πέρασμα του χρόνου άφησε ανέπαφη την εκκλησία, ενώ ερήμωσε τα γύρω κελιά των μοναχών. Μα σεβάστηκε το ιερό κειμήλιό τους, την πρωτότυπη και θαυματουργική εικόνα της «Παναγίας του Χάρου».

Πρωτοτυπία στην εικόνα δίνει το γεγονός ότι η Παναγία ιστορείται να κρατά τον Χριστό όχι ως βρέφος, αλλά νεκρό στο Σταυρό του μαρτυρίου. Και επειδή οι έννοιες νεκρός και Χάρος σχετίζονται, η εικόνα, και γενικότερα η εκκλησία, ονομάστηκε «Παναγία του Χάρου».

Τα ανθισμένα κρινάκια, είναι κάτι που συμβαίνει κάθε χρόνο, όπως τονίζει ο δήμαρχος Λειψών. Ξεκίνησε το 1943, όταν μία νεαρή κάτοικος του νησιού προσέφερε στην Παναγιά ένα μικρό μπουκέτο από άσπρα κρινάκια.

Τα τοποθέτησε στην εικόνα της και αυτά με το πέρασμα των ημερών ξεράθηκαν μα τον Ιούλιο του ίδιου έτους άρχισαν να «ζωντανεύουν», να βγάζουν μπουμπούκια τα οποία ανήμερα της εορτής της εκεί στις 23 του Αυγούστου που έχουμε τα εννιάμερα της Μάνας μας, άνθισαν και γέμισαν ευωδίες.

Από τότε και κάθε χρόνο συμβαίνει το ίδιο, κάθε καλοκαίρι, ξεκινάει το μπουκετάκι που είναι ξεραμένο πάνω στην εικόνα της Παναγιάς να βγάζει μπουμπούκια και να ανθίζει στην μνήμη της.

Τα κρινάκια αυτά, τα κρινάκια της Παναγιάς τα μαζεύουν μετά τη γιορτή της και τα προσφέρουν για ευλογία στους προσκυνητές.

Ο εορτασμός ξεκινά στις 22 Αυγούστου από τον καθεδρικό ναό του νησιού, που ανοικοδομήθηκε το 1931 με δαπάνες της Λειψωτικής αδελφότητος της Αμερικής. Η τελετή της μεταφοράς της εικόνας της Παναγιάς του Χάρου, με τα ανθισμένα κρινάκια, ξεκινά το απόγευμα γύρω στις έξι.

Τα ανθισμένα κρινάκια στην εικόνα της Παναγιάς τοποθετούνται κάθε χρόνο φρέσκα, την 25η Μαρτίου στην εορτή του Ευαγγελισμού. Σιγά - σιγά τα κρινάκια ξεραίνονται και ανθίζουν ξανά, λίγες μέρες πριν τα εννιάμερα της Παναγιάς.

6. Παναγία Επίσκεψις (Τρίγλια Βιθυνίας)

Η Θεοτόκος κρατεί τον μικρό Χριστό με το δεξί της χέρι, ενώ με το αριστερό τον προτείνει στον θεατή και συγχρόνως τον ικετεύει για τη σωτηρία των ανθρώπων. Το Θείο Βρέφος αγκαλιάζει τρυφερά τη μητέρα του ακουμπώντας το μάγουλό του στο δικό της. Ο συγκεκριμένος εικονογραφικός τύπος της Παναγίας, κατά τον οποίο τα δύο πρόσωπα αγγίζονται με τα μάγουλα, είναι γνωστός ως Παναγία Γλυκοφιλούσα. Ο τύπος αυτός προβάλλει τη μητρική ιδιότητα της Θεοτόκου και συγχρόνως τονίζει το ρόλο της ως προστάτιδας των ανθρώπων. Ως μητέρα του Χριστού, εισακούεται από τον γιο της όταν τον παρακαλεί για τη συγχώρεση του κόσμου. Αυτό το νόημα έχει και η επιγραφή της συγκεκριμένης εικόνας, που ονομάζει τη Θεοτόκο ΜΗ(ΤΗ)Ρ Θ(ΕΟ)Υ Η ΕΠΙCΚΕΨΙC, δηλαδή η σκέπη, η προστάτιδα. Προέρχεται από την Τρίγλια της Βιθυνίας, κοντά στην Κωνσταντινούπολη, και κατέληξε στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο ως ένα από τα «Κειμήλια Προσφύγων», που έφθασαν στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922) και την ανταλλαγή των πληθυσμών (1923).

7. Παναγία Καστρέλλα (Χαλκιδική)

Την περίοδο των εικονομαχιών, που οι οπαδοί του Θεόφιλου και των άλλων εικονομάχων αυτοκρατόρων, κατέστρεφαν κάθε τι ιερό και όσιο, εικονολάτρες χριστιανοί για να διασώσουν την ιερή αυτή εικόνα, την πέταξαν από τα κάστρα της Κωνσταντινούπολης στην θάλασσα.Η εικόνα της Παναγίας που ονομάστηκε Καστρέλα, διότι πετάχτηκε από τα κάστρα ακολούθησε την πορεία της και κατέληξε στα δίχτυα ενός ψαρά στο χωριό Αφθώνη της νήσου Μαρμαρά. Ο ιερέας του χωριού παρέλαβε την ιερή εικόνα και την τοποθέτησε στην εκκλησία.

Λίγο καιρό πριν την Μικρασιατική καταστροφή η εικόνα που αποτελούσε το κόσμημα της περιοχής, χτυπούσε και έπεφτε από τα χέρια όποιου την προσκυνούσε. Οι γηραιότεροι έλεγαν ότι το γεγονός αυτό ήταν κακό προμήνυμα για την καταστροφή που θα επακολουθούσε.Σήμερα βρίσκεται στην εκκλησία του χωριού Πυργαδίκια Χαλκιδικής.

8. Παναγία Λαγουδιανή (Θεσσαλονίκη)

Η παράδοση θέλει την Παναγία Λαγουδιανή να παίρνει το όνομά της από ένα λαγό που κρύφτηκε σε μία τρύπα για να σωθεί από κυνηγό και έγινε έτσι αιτία για να βρεθεί εκεί η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Ογλαϊτισας ή Τριχερούσας. Στον ίδιο, τότε χώρο, κτίστηκε ο ναός της Παναγίας, που ονομάστηκε από το γεγονός αυτό "Παναγία Λαγουδιανή". Στη διάρκεια μάλιστα της τουρκοκρατίας, η Μονή της Παναγίας Λαγουδιανής ονομαζόταν από του Τούρκους "Ταουσάν μοναστήρ", δηλαδή "Μοναστήρι των Λαγών". Ο ναός της Παναγίας ονομάζεται επίσης -και ονομαζόταν από παλιά- "Λαοδηγήτρια", χωρίς να ερμηνευθεί πως και γιατί δόθηκε αυτό το όνομα. Πολλοί ιστορικοί συνέδεσαν το όνομά της "λαο-Ο-δηγήτριας" με αρχαίο βυζαντινό ναό που μνημονεύει τον 12ο αιώνα ο μητρολίτης Θεσσαλονίκης Ευστάθιος ("η Πάναγνος Θεομήτωρ η παρ' ημίν του οδηγείν επώνυμος"). Μάλιστα, η "Οδηγήτρια" θεωρήθηκε ως η γυναίκα-προστάτης της πόλης της Θεσσαλονίκης μαζί με τον Άγιο Δημήτριο.

9. Παναγία Αρκουδιώτισσα (Χανιά Κρήτης)

Υπάρχει ένα μικρό σπήλαιο με μια αίθουσα, που στο μέσον της δεσπόζει ένας σταλαγμίτης με μορφή αρκούδας πάνω από μια πετρόχτιστη στέρνα, λες και ετοιμάζεται να πιει νερό και το μικρό εκκλησάκι της "Παναγίας της Αρκουδιώτισσας" σφηνωμένο στα αριστερά της εισόδου του σπηλαίου. Οι Κρήτες έχτισαν λοιπόν αυτή τη στέρνα για να συλλέγει το λιγοστό νερό που έρρεε από τους σταλακτίτες της οροφής και προσπαθούσαν να σβήσουν κάπως τη δίψα τους. Κάποτε όμως μια αρκούδα, που σύμφωνα με την παράδοση ζούσε σε εκείνα τα μέρη, το ανακάλυψε και πήγαινε καθημερινά και το έπινε.
Την πρώτη φορά που είδαν αδειασμένη τη δεξαμενή αυτοί που είχαν σειρά για να πάρουν το νερό, θύμωσαν αλλά δεν είπαν τίποτα. Όταν όμως είδαν το άδειασμα να επαναλαμβάνεται, ξεσηκώθηκαν με άγριες διαθέσεις και ξέσπασε φοβερή διαμάχη ανάμεσα στους κατοίκους της περιοχής. Εκείνοι όμως που τους κατηγορούσαν ότι ήπιαν το νερό χωρίς να είναι η σειρά τους, αρνιόταν με όρκους φριχτούς την κατηγορία και επέμεναν ότι ήταν αθώοι. Το ερώτημα παρέμενε. Ποιος ήπιε το νερό; Και αποφάσισαν να παραφυλάξουν για να το διαπιστώσουν. Και δε χρειάστηκε να περιμένουν πολύ. Το θηρίο δεν άργησε να εμφανιστεί. Με αργά, νωχελικά βήματα μπήκε στη σπηλιά και ανέβηκε στην πέτρα που ήταν μπροστά στη στέρνα, έτοιμο να πιει το νερό. Οι άνθρωποι που ήταν κρυμμένοι εκεί κοίταζαν τρομαγμένοι το άγριο ζώο, χωρίς να κάνουν τίποτα. Και τι μπορούσαν να κάνουν άραγε; Πώς να το διώξουν; Πώς να τα βάλουν μαζί του; Σίγουρα δεν μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα μαζί του, αλλά δεν μπορούσαν να το αφήσουν και ελεύθερο να πίνει το νερό, που τους ήταν τόσο απαραίτητο.

Παρέμεναν στην κρυψώνα τους φοβισμένοι, αναποφάσιστοι και ανήμποροι για το παραμικρό. Κι η αρκούδα εν τω μεταξύ έσκυβε μπροστά στο νερό έτοιμη να το πιει!
Και τότε ακούστηκε μια σπαραχτική κραυγή: «Παναγία μου, πρόφταξε!...», και στη στιγμή το θηρίο γίνηκε πέτρα... Και οι χριστιανοί, για να θυμούνται το θαύμα της Παναγίας που μαρμάρωσε την αρκούδα που έπινε το νερό, έχτισαν προς τιμήν Της το εκκλησάκι "Της Παναγίας της Αρκουδιώτισσας" μέσα στο σπήλαιο, που γιορτάζει στις 2 του Φλεβάρη κάθε χρόνο, της Υπαπαντής και γίνεται τοπικό πανηγύρι.

10. Παναγία Τριχερούσα (Αργολίδα)

Η θαυματουργός Εικόνα της Παναγίας Τριχερούσας αποτελούσε οικογενειακό κειμήλιο του Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού, ο οποίος με ευλάβεια την φύλαγε στο παρεκκλήσι του σπιτιού του. Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός ήταν ο πρώτος σύμβουλος του Ουάλιδ το έτος 705-715, χαλίφη της Συρίας, για όλα τα αναγκαία θέματα, που αφορούσαν το Χριστιανικό πληθυσμό της περιοχής αυτής.

Ακριβώς εκείνη την εποχή, όταν Αυτοκράτορας της Κωνσταντινουπόλεως ήταν ο Λέων Γ' ο Ίσαυρος, ξέσπασε η Εικονομαχία.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός αναδείχθηκε θερμός υποστηρικτής των Αγίων Εικόνων και με τα συγγράμματά του κατετρώπωνε τους εικονομάχους.

Ο Αυτοκράτορας ο Λέων ο Γ' προκειμένου να απαλλαγεί από την παρουσία του Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού, τον συκοφάντησε στο χαλίφη Ουάλιδ με την κατηγορία ότι σκέπτεται να καταλάβει κρυφά την Δαμασκό.

Ο χαλίφης διέταξε να συλληφθεί αμέσως ο Άγιος Ιωάννης και να του κοπεί το δεξί χέρι μέσα στην πλατεία της Δαμασκού.

Η διαταγή εκτελέστηκε αμέσως. Ο Άγιος έλαβε το κομμένο χέρι του και όλη τη νύχτα ικέτευε την Παναγία γονατισμένος να τον θεραπεύσει προκειμένου να συνεχίσει τον σκληρό αγώνα του υπέρ της Ορθοδοξίας.

Κατάκοπος, όπως ήταν, αποκοιμήθηκε για λίγο και τότε είδε σε όραμα την Παναγία μέσα από την Αγία Εικόνα της να του λέει, ότι από τώρα και στο εξής το χέρι του θα είναι θεραπευμένο.

Ο Άγιος ξύπνησε και είδε πραγματικά, ότι το χέρι του είχε αποκατασταθεί και ήταν υγιές. Από τη χαρά του φρόντισε και έβαλε αργυρό ομοίωμα του χεριού του κάτω από το αριστερό μέρος της Εικόνας της Παναγίας.

Από αυτό το περιστατικό ονομάστηκε η Εικόνα της Παναγίας ως Τριχερούσα.

Μετά από το θαυματουργικό αυτό γεγονός ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός αποφασίζει να γίνει μοναχός στη Λαύρα του Αγίου Σάββα του Ηγιασμένου στην Παλαιστίνη.

Μαζί του είχε και την Εικόνα της Παναγίας της Τριχερούσας. Το έτος 1217 ο Άγιος Σάββας ο Χιλανδαρηνός, του μετέπειτα ονομασθέντος Συμεών, περνώντας από την Ιερά Μονή του Αγίου Σάββα του Ηγιασμένου, πήρε μαζί του την Εικόνα της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσης και την Εικόνα της Παναγίας Τριχερούσης και τις μετέφερε στην Ιερά Μονή Χιλανδαρίου του Αγίου Όρους, όπου η Αγία Εικόνα παρέμεινε μέχρι το έτος 1347.

Τότε έρχεται στο Άγιο Όρος ο Σέρβος Κράλης Δρούσαν, ο οποίος αναχωρώντας για την πατρίδα του, πήρε την Εικόνα της Τριχερούσας ως ευλογία. Η Εικόνα φιλοξενήθηκε στην Ιερά Μονή Στουντενίτσης της Σερβίας.

Όταν στις αρχές του 15ου αιώνα οι Σέρβοι πληροφορήθηκαν ότι κινδυνεύουν να υποδουλωθούν στους Τούρκους, αμέσως παίρνουν την Αγία Εικόνα της Παναγίας Τριχερούσας από το Σερβικό Μοναστήρι και την τοποθετούν στη ράχη ενός γαϊδάρου και αφήνουν το ζώο ελεύθερο να το οδηγήσει όπου η Παναγία θελήσει.

Και πράγματι, κατά θαυματουργικό τρόπο, το ήσυχο αυτό ζώο διέσχισε όλη τη Σερβία, την Ελληνική περιοχή της Μακεδονίας και ήρθε στο Άγιο Όρος, στην Ιερά Μονή Χιλανδαρίου, όπου οι μοναχοί την υποδέχθηκαν με τιμές και λιτανείες.

Το ευλογημένο αυτό γαϊδουράκι, σύμφωνα με την ιερή παράδοση, μόλις τοποθετήθηκε η Εικόνα στο Ιερό του Μοναστηριού, έπεσε νεκρό.

Μέχρι σήμερα, η Αγία αυτή Εικόνα της Παναγίας Τριχερούσας θεωρείται ως η Ηγουμένη της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου και Προστάτης του Σέρβικου Ορθόδοξου λαού.