Σύνορα Χωρών και Άλλα Δαιμόνια

Η παγκοσμιοποίηση συνιστά ρήξη με το παρελθόν. Απαιτεί, επομένως, αναδιάρθρωση των εθνικών οικονομιών με βάση τους προσανατολισμούς της παγκόσμιας οικονομίας και όχι αποκλειστικά τους στόχους του κράτους - έθνους ή του μεμονωμένου ατόμου. Μια πολύ σημαντική επίπτωση του παγκοσμιοποιημένου περιβάλλοντος είναι η άμβλυνση της σημασίας των συνόρων. Λέγοντας σύνορα εννοούμε…τα εδαφικά, γιατί βέβαια σύνορα υπάρχουν πολλών ειδών. Μπορεί να έχουμε σύνορα στο μυαλό μας, στην κουλτούρα μας, στις ψυχές μας. H παγκοσμιοποίηση δεν θέλει τα σύνορα. Γι' αυτό και στο βαθμό που θα μπορούσε να το επιβάλει, αμβλύνει την έννοια των συνόρων, για να επιτύχει την εύκολη διακίνηση αγαθών και ανθρώπων. Αυτό είναι η κυρίαρχη σκέψη σήμερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες είναι ο μοχλός της παγκοσμιοποίησης.

Βέβαια, σε όλο αυτό υπάρχει και ο αντίλογος. Κάποιος θα μπορούσε να διερωτηθεί μήπως το κράτος-έθνος εξαφανίζεται; Όχι, απλά μετασχηματίζεται-να μια αισιόδοξη απάντηση. Άλλωστε, εξαιρετικά δύσκολα πλέον μια χώρα μπορεί να κάνει από μόνη της αυτό που θέλει.

H τεχνολογία, η τηλεόραση και το Internet είναι τομείς που επιτρέπουν στην πληροφορία να μεταδίδεται πολύ εύκολα σε μερικά δευτερόλεπτα. Αυτό όμως σημαίνει και πολύ μεγάλη δυνατότητα και άλλου είδους ευκολία στην επιβολή της προπαγάνδας.

«Γιατί η ισοπέδωση των πολιτισμών; Δεν είναι σοβαρή επίπτωση της παγκοσμιοποίησης;», θα πουν οι πολέμιοι. Κυρίαρχο πια αναδεικνύεται το μοντέλο του καταναλωτικού ατόμου. Πολιτισμοί και γλώσσες με διαδρομές αιώνων είτε κινδυνεύουν να αφανισθούν ή συρρικνώνονται. Χωρίς αξίες όμως και ιδανικά μπορεί να προχωρήσει ο κόσμος;

Πρόσφατα, επανήλθε δυνατότερο από ποτέ το ζήτημα των ελληνικών συνόρων, με αφορμή την ονομασία Βόρεια Μακεδονία που δόθηκε στη… «Μακεδονία» ή «Σκόπια».

Να δίνουμε χρήματα σε όπλα και στρατό ή σε παιδεία και πολιτισμό; Υπάρχει πολιτισμός χωρίς σύνορα; Πόσο εφικτό είναι να φτάσουμε σε έναν πλανήτη όπου όλοι θα είναι μίας χώρας άνθρωποι και κάτοικοι, της Χώρας που θα ονομάζεται… Γη;

Κι όμως, τα σύνορα, εδαφικά και μη, είναι γεγονός. Ως προς τα εδαφικά, συμβαίνει να δημιουργούνται πολύ συχνά παράξενες και σουρεαλιστικές καταστάσεις που, φυσικά, έχουν ως πρωταγωνιστές τους τους ίδιους τους κατοίκους των χωρών.

Οι Έλληνες κάτοικοι των νησιών που βρίσκονται στα παράλια της Μικράς Ασίας περνούν απέναντι σε λίγα λεπτά της ώρας-ψωνίζουν φθηνότερα, κάνουν τη βόλτα τους. Το ίδιο ισχύει για τους Τούρκους και τις Τουρκάλες που έρχονται για να πάρουν φέτα και τοπικά προϊόντα των νησιών, όπως μαστίχα κι ελληνικά τυριά. Το Τσεσμέ-Χίος, ας πούμε, είναι must!

Σε 30 μόλις χιλιόμετρα και με δύο τούνελ συνολικού μήκους ενός χιλιομέτρου ενώνεται πλέον η Καστοριά με τη γειτονική Αλβανία. Κι αυτή είναι μια ωραία βόλτα. Χαζεύεις τους κύκνους στη λίμνη της Καστοριάς και, σε λίγα λεπτά, περπατάς ανάμεσα από μάντρες και την κομμουνιστική αισθητική που επικρατεί στην πρώτη πρωτεύουσα της Αλβανίας. Κι αν θέλει κανείς να πάει Βουλγαρία, πριν τις Σέρρες στρίβει αριστερά προς Προμαχώνα (περίπου 40km) και φτάνει στα σύνορα! Εδώ υπάρχει ένα φυλάκιο που απαρτίζεται από Έλληνες και Βούλγαρους αστυνομικούς όπου με την επίδειξη της αστυνομικής ταυτότητας, νέου τύπου, ο έλεγχος είναι μόνο τυπικός. Η πιθανή καθυστέρηση θα είναι μόνο λόγω κίνησης οχημάτων.

Σύμφωνα με μια μελέτη του Επιμελητηρίου του Κιλκίς κάθε Σαββατοκύριακο περνούν από την Ελλάδα στην Π.Γ.Δ.Μ. πάνω από 3.000 αυτοκίνητα. Αρκετοί εξ αυτών καταλήγουν στα καζίνο της γειτονικής χώρας. Άλλο φορολογικό σύστημα εκεί και ο νοών νοείτω!

Υπάρχουν και σύνορα που έχουν τεράστιο εικαστικό και κοινωνικό ενδιαφέρον, γιατί δεν έχουν φράχτες, ούτε συρματοπλέγματα!

Τα σύνορα ορισμένων χωρών είναι απλά μια συμβολική γραμμή μεταξύ πινακίδων ή ακόμη και μεταξύ πλακών πεζοδρομίου. Σε αντίθεση μάλιστα με χώρες όπου κρατούν καλά φυλαγμένα τα σύνορά τους με φρουρούς και συρματοπλέγματα, άλλα κράτη επιλέγουν απλά να αφήσουν ακόμη και τη φύση να δημιουργήσει εκείνη τα σύνορα.

Ας πούμε, η Γαλλία και η Γερμανία χωρίζονται από ένα μίνι καταφύγιο-παρατηρητήριο μεταξύ των βουνών τους. Ουσιαστικά, τίποτα, πέρα από ένα υπέροχο δάσος, δε φαίνεται.

Μεταξύ Βιετνάμ και Κίνας, συμβαίνει αυτό το πανέμορφο, χάρη στον καταρράκτη Detian, έναν από τους μεγαλύτερους και εντυπωσιακότερους του κόσμου!

Στα σύνορα ΗΠΑ και Μεξικού διεξάγονται οι πιο πρωτότυποι αγώνες βόλεϋ στον πλανήτη, προφανώς.

Οι χώρες Ταϊλάνδη, Λάος και Μιανμάρ χωρίζονται και οριοθετούνται από μια πρωτότυπη τριγωνική κατασκευή, γεμάτη χρώμα και φαντασία. Δεν ξέρεις ποια από τις τρεις να διαλέξεις!

Οι επιβλητικοί καταρράκτες Iguazu βρίσκονται στα σύνορα του εθνικού πάρκου, μεταξύ Αργεντινής και Βραζιλίας.

Για να πας στην Ισπανία από την Πορτογαλία και το αντίστροφο με εύκολο και γρήγορο τρόπο, αρκεί να μη φοβάσαι τα ύψη! Ένα τελεφερίκ συνδέει τις δύο χώρες.

Τι πιο παράξενο και «παμπλοπικασικό» από αυτά τα συγκεκριμένα σύνορα! Γερμανία και Τσεχική Δημοκρατία! Διόλου τυχαία, οι Γερμανοί αφαίρεσαν το μέρος του σπιτιού, κατά τη γνωστή τους συνήθεια να μην αφήνουν τίποτε στη θέση του.

Αν πας Βέλγιο για καφέ, πού ξέρεις, μπορεί να θες να πεταχτείς για λίγη μαριχ…ε, στην Ολλανδία, εννοούμε!

Οι ψυχρές βασίλισσες του Βορρά, η Δανία και η Σουηδία ενώνονται-και χωρίζονται- απ΄τη γέφυρα Όρεσουντ, που συνδέει την Κοπεγχάγη με τη σουηδική πόλη Μάλμε.

ΣΥΝΟΡΑ ΓΙΑ…ΜΟΡΦΩΜΕΝΟΥΣ

Η βιβλιοθήκη Haskell χτίστηκε το 1904 ακριβώς πάνω στα σύνορα των ΗΠΑ με το Καναδά. Ανάμεσα σε δύο πόλεις, στο Στάνστεντ του Κεμπέκ και στο Ντέρμπι Λάιν του Βερμόντ. Είναι ένα παραδοσιακό κτήριο, νεοκλασικό, το οποίο φιλοξενεί και μια μικρή αίθουσα όπερας. Και φυσικά έχει δύο διευθύνσεις και δύο πόρτες, μία για κάθε χώρα! Κατασκευάστηκε από τα παιδιά της οικογένειας Haskell στην μνήμη των γονιών τους. Και όχι τυχαία πάνω στα σύνορα. Ο πατέρας ήταν Αμερικανός και η μητέρα Καναδή. Όνειρό τους λοιπόν ήταν να χτίσουν μια δημόσια βιβλιοθήκη και μια αίθουσα όπερας που θα μπορούσαν να επισκεφτούν άνθρωποι και από τις δύο χώρες, χωρίς να βρουν εμπόδια στα σύνορα. Δεν κατάφεραν να κάνουν το όνειρό τους πράξη εν ζωή και το έκαναν τα παιδιά τους. Οι αίθουσες με τα βιβλία και η σκηνή της όπερας βρίσκονται στην περιοχή που ανήκει στον Καναδά για τον λόγο αυτό θεωρείται η μοναδική βιβλιοθήκη της Αμερικής χωρίς βιβλία και η μοναδική αμερικανική όπερα χωρίς σκηνή! Το απόλυτο σύνορο των δύο χωρών περνάει κάτω από τις θέσεις της όπερας και από το κέντρο της κεντρικής αίθουσας του βιβλιοθηκονόμου

Έτσι, όποιος επισκέπτεται τις συγκεκριμένες αίθουσες βλέπει μια μαύρη γραμμή να διαπερνάει το πάτωμα. Περνώντας τη γραμμή αυτόματα περνάς στην άλλη χώρα. Η βιβλιοθήκη έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο ​​κτίριο από τις δύο χώρες.

ΑΥΣΤΡΙΑ ΚΑΙ ΣΛΟΒΕΝΙΑ

Η συνοριακή γραμμή ανάμεσα στην Αυστρία και στη Σλοβενία διαπερνά την αυλή του Αρμίν Τέμεντ. Κυριολεκτικά! Οι τακτικές σειρές των αμπελιών ανεβαίνουν και κατεβαίνουν στην κοιλάδα σαν στρατιωτικές γραμμές με καμία αναγνώριση για ένα σύνορο που τοποθέτησε εδώ ο άνθρωπος χωρίς κανείς να θυμάται το γιατί. Οι Σλοβένοι εργάτες των αμπελώνων μιλούν γερμανικά. Οι Αυστριακοί μιλούν σλοβενικά ή τουλάχιστον προσπαθούν. Οσο για το κρασί, όπως λέει ο Τέμεντ, 32 ετών, «έχει την ίδια γεύση και στις δύο πλευρές».

Όταν η οικογένεια του Τέμεντ άρχισε να παρασκευάζει κρασί, τον 19ο αιώνα, δεν υπήρχαν σύνορα εδώ. Η περιοχή της Στυρίας, που βρίσκεται σήμερα ανάμεσα στη νοτιοανατολική Αυστρία και στη βορειοανατολική Σλοβενία ήταν τμήμα της αυτοκρατορίας των Αψβούργων. Όταν η αυτοκρατορία κατακερματίστηκε μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ανω Στυρία έγινε αυστριακή και η Κάτω Στυρία μέρος της Γιουγκοσλαβίας μέχρι τη δεκαετία του 1990 όταν και αυτή η χώρα κατακερματίστηκε και η Σλοβενία έγινε ανεξάρτητη.

Το σύνορο, που σήμερα έχει ηλικία ενός αιώνα, καταργήθηκε από τις προελαύνουσες ναζιστικές στρατιές, στη συνέχεια φυλάχθηκε από αστυνομικούς κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου προτού σχεδόν αφανιστεί, εκτός από το όνομά του, όταν η Σλοβενία έγινε μέλος της Ζώνης Σένγκεν το 2007.

ΗΠΑ ΚΑΙ ΚΑΝΑΔΑΣ

Δύο νησάκια που μοιάζουν με κουκίδες στον παγκόσμιο χάρτη, χωρίζουν και... ενώνουν με μια μικρή γέφυρα, δύο από τις μεγαλύτερες χώρες του πλανήτη. Πρόκειται για τα σύνορα των ΗΠΑ και του Καναδά, τα οποία ενώνονται με τη μικρή γέφυρα στον ποταμό Saint Lawrence, που έχει κατασκευαστεί για να αποτελεί το πέρασμα ανάμεσα σε δύο νησάκια. Το ένα ανήκει στον Καναδά και το άλλο, το μικρότερο στις Ηνωμένες Πολιτείας Αμερικής.

Σήμερα, το σημείο αποτελεί ένα από τα πιο δημοφιλή τουριστικά αξιοθέατα της γης, ακριβώς γι' αυτή του την ιδιομορφία.

ΠΕΡΙ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ…

Τα χερσαία σύνορα της Ελλάδος δημιουργήθηκαν από τις εξελίξεις στα Βαλκάνια την περίοδο 1913–1923.

Τα σύνορα με την Αλβανία καθορίστηκαν μετά από μακρά περίοδο αμφισβήτησης. Το Βορειοηπειρωτικό εξακολουθεί να είναι ο πόλος γύρω από τον οποίο στρέφονται οι σχέσεις των δύο κρατών.

Τα σύνορα με την πρώην Γιουγκοσλαβία, βασισμένα στη Συμφωνία Φιλίας και Συμμαχίας του 1913, δεν έδωσαν λαβή για αμφισβήτηση αλλά στις μέρες μας η κατάσταση είναι διαφορετική.

Τα σύνορα με τη Βουλγαρία δημιουργήθηκαν με τις συνθήκες των Βαλκανικών πολέμων και της Συνθήκης του Νεϊγύ (1919).

Τα χερσαία σύνορα (Έβρος) με την Τουρκία οριστήκαν με τη Συνθήκη της Λωζάνης.

Θαλάσσια σύνορα

Το θέμα των Θαλασσίων συνόρων είναι πολύπλοκο καθώς υπάρχουν κλιμακωτά τέσσερις ζώνες - σύνορα. Ρυθμίζεται διεθνώς από τη «Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 - United Nations Convention on the Law of the Sea - UNCLOS 1982».

Τα θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία διέπονται από τη Συνθήκη της Λωζάνης 1923, το Πρωτόκολλο Αθηνών του 1926, την ιταλο-τουρκική Συμφωνία του 1932, το ελληνο-τουρκικό Πρωτόκολλο 1932, τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων 1947 και τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982.

Στο Αιγαίο πέλαγος, Ελλάδα και Τουρκία διατηρούν τα έξι (6) ναυτικά μίλια. Όπου η απόσταση είναι μικρότερη των 6 ν.μ. εφαρμόζεται η αρχή της ίσης απόστασης/μέσης γραμμής βάσει του εθιμικού δικαίου που ισχύει έναντι όλων.
Με το καθεστώς αυτό, η Ελλάδα ασκεί κυριαρχία στο 35%, η Τουρκία στο 9% ενώ το 56% είναι διεθνή ύδατα. Με δώδεκα (12) μίλια, η Ελλάδα θα ασκεί κυριαρχία στο 64%, η Τουρκία στο 10%, και το 26% θα είναι διεθνή.