ΣΤΗΝ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΤΣΕΡΝΟΜΠΙΛ: 35 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

Τριανταπέντε χρόνια από το χειρότερο πυρηνικό δυστύχημα της ιστορίας συμπληρώθηκαν σήμερα -26 Απριλίου- και ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, τίμησε τα χιλιάδες θύματα της καταστροφής με μια επίσκεψη στην απαγορευμένη ζώνη (Ζώνη Αποκλεισμού) του Τσερνόμπιλ η οποία εκτιμάται ότι θα παραμείνει ακατάλληλη για τον άνθρωπο για τα επόμενα 24.000 χρόνια.

«Καθήκον μας είναι να κάνουμε το καλύτερο δυνατό για να ενδυναμώσουμε τα μέτρα προστασίας, να ενισχύσουμε την ασφάλεια και να αποτρέψουμε την επανάληψη μιας παρόμοιας καταστροφής στο μέλλον», τόνισε ο Ουκρανός Πρόεδρος στο πλαίσιο των εκδηλώσεων μνήμης για το δυστύχημα του Τσερνόμπιλ. Ο Ζελένσκι επισκέφθηκε την εγκαταλελειμμένη πόλη Πρίπιατ εντός της Απαγορευμένης Ζώνης, δηλαδή μιας περιοχής ακτίνας 30 χιλιομέτρων γύρω από τον πυρηνικό σταθμό η οποία ορίστηκε από τις σοβιετικές αρχές αμέσως μετά το δυστύχημα.

Το χρονικό του ολέθρου

Το ημερολόγιο έγραφε 26 Απριλίου 1986 και 01:23 τα ξημερώματα τοπικής ώρας, όταν ο αντιδραστήρας 4 του πυρηνικού σταθμού του Τσερνόμπιλ, σε απόσταση περίπου 100 χιλιομέτρων από το Κίεβο, εξερράγη κατά τη διάρκεια ενός προγράμματος δοκιμών ασφαλείας μετά από αιφνίδια αύξηση ισχύος. Η έκρηξη είχε ως αποτέλεσμα τον άμεσο θάνατο δεκάδων ανθρώπων αλλά, δυστυχώς, αυτό ήταν μόνο η αρχή. Επί δέκα ημέρες η φωτιά συνεχίζει να καίει στον κατεστραμμένο σταθμό απελευθερώνοντας στην ατμόσφαιρα ραδιενεργά στοιχεία τα οποία, σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών, μόλυναν μέχρι και τα τρία τέταρτα της Ευρώπης, αλλά κυρίως την Ουκρανία, τη Λευκορωσία και τη Ρωσία που ανήκαν τότε στην πάλαι ποτέ Σοβιετική Ένωση. Περισσότεροι από οκτώ εκατομμύρια άνθρωποι εκτέθηκαν σε ραδιενεργό ακτινοβολία, η οποία στο σημείο της έκρηξης υπολογίστηκε 200 φορές μεγαλύτερη από εκείνη που απελευθερώθηκε από τις βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι μαζί.

Το σοβιετικό καθεστώς προσπάθησε επί πολλές ημέρες να αποκρύψει το δυστύχημα, αλλά ο πλανήτης το έμαθε από τις προειδοποιήσεις της Σουηδίας όταν έφτασε εκεί ραδιενεργός ακτινοβολία. Ακόμη και μετά την αποκάλυψη της καταστροφής, όμως, οι σοβιετικές αρχές προσπάθησαν να κρύψουν τις τρομακτικές συνέπειες. Συνολικά 116.000 άνθρωποι χρειάσθηκε να απομακρυνθούν το 1986 από τη Ζώνη Αποκλεισμού και τα επόμενα χρόνια μετακινήθηκαν άλλοι 230.000. 

Ο αριθμός των θυμάτων παραμένει διαφιλονικούμενος ακόμη και σήμερα. H Επιστημονική Επιτροπή του ΟΗΕ για τη Μελέτη των Επιπτώσεων της Ατομικής Ακτινοβολίας (UNSCEAR) αναφέρει ότι 54 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από τις άμεσες συνέπειες της έκρηξης. Ωστόσο, διάφοροι οργανισμοί εκτιμούν ότι περίπου 6.000 άνθρωποι χάθηκαν στις τιτάνιες και ηρωικές προσπάθειες για την κατάσβεση της φωτιάς, τη διάσωση επιζώντων και την κατασκευή της πρώτης τσιμεντένιας σαρκοφάγου που σφράγισε τον κατεστραμμένο αντιδραστήρα (η δεύτερη που φτιάχτηκε από ατσάλι ολοκληρώθηκε το 2019). Όμως, σύμφωνα με την περιβαλλοντική οργάνωση Greenpeace ο συνολικός αριθμός των ηρωικών «εκκαθαριστών» (πυροσβέστες, διασώστες και τεχνικοί) που έχασαν τη ζωή τους υπολογίζεται μεταξύ 50.000 έως 100.000.

Κάτοικοι και επισκέπτες της Ζώνης Αποκλεισμού

Σήμερα στη Ζώνη Αποκλεισμού του Τσερνόμπιλ ζουν μερικές εκατοντάδες άνθρωποι. Πρόκειται κυρίως για ηλικιωμένους οι οποίοι ονομάζονται στα ουκρανικά «Σαμοσέλι» (εθελοντές άποικοι) οι οποίοι επέστρεψαν στις οικίες τους παρά τον κίνδυνο και τις κρατικές προειδοποιήσεις και ζουν καλλιεργώντας σπαρτά. Οι αρχές «ανέχονται» τους Σαμοσέλι και μάλιστα τους χορηγούν συντάξεις και τους αποστέλλουν τρόφιμα κάθε δύο ή τρεις μήνες. Όμως απαγορεύεται να εγκατασταθούν νέοι κάτοικοι για τα επόμενα 1.000 χρόνια μέσα στην απαγορευμένη ζώνη.

Ο Σαμοσέλι, ωστόσο, δεν είναι οι μόνοι «κάτοικοι» της απαγορευμένης ζώνης. Η απουσία ανθρώπινης δραστηριότητας στην περιοχή επί τρεις δεκαετίες επέτρεψε να ξαναγεννηθεί εκεί η άγρια ζωή. Στην περιοχή ζουν λύκοι, άγρια άλογα, λύγκες, αγριογούρουνα, άλκες, θαλασσαετοί, βίσωνες, μαύροι πελαργοί, ακόμη και καφέ αρκούδες. Επιπλέον, το πέρασμα των χρόνων αλλά και η επιτυχία της τηλεοπτικής σειράς «Chernobyl» έχει προκαλέσει κύμα επισκεπτών στη Ζώνη Αποκλεισμού. Τα τελευταία χρόνια ταξιδιωτικά πρακτορεία διενεργούν εκδρομές και οι τουρίστες φωτογραφίζονται με τις ολόσωμες στολές προστασίας στο μακάβριο σκηνικό των εγκαταλελειμμένων κτηρίων. Επιπλέον, η Ουκρανία προσπαθεί να εντάξει την περιοχή στα μνημεία της παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, κάτι που θεωρείται βέβαια ότι θα προσελκύσει πολλούς περισσότερους τουρίστες.