ΠΥΡΟΤΕΧΝΗΜΑ Ή ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΑΣΗΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΑ;

Έκπληξη, ικανοποίηση, και ανησυχία. Με αυτές τις τρείς λέξεις θα μπορούσε κάποιος να περιγράψει τα συναισθήματα που δημιουργήθηκαν μετά τα όσα διημείφθησαν χθες το απόγευμα στην Άγκυρα κατά τη διάρκεια της κοινής συνέντευξης τύπου των δυο υπουργών εξωτερικών. Συνήθως, η αποκρυπτογράφηση της διπλωματικής γλώσσας απαιτεί δεύτερη και τρίτη ανάγνωση για να γίνουν κατανοητές οι συγκλίσεις ή διαφωνίες μεταξύ δυο μερών. Στις χθεσινές κοινές δηλώσεις, όμως, και το πιο ανεκπαίδευτο «αυτί» θα κατανοούσε πως η διπλωματική γλώσσα πήγε περίπατο και την θέση της έδωσε σε ένα ταγκό εγκλήσεων και αντεγκλήσεων.

Οι Μεβλούτ Τσαβούσογλου και Νίκος Δένδιας στην χθεσινή συνέντευξη τύπου που παραχώρησαν σε Τούρκους δημοσιογράφους, αποδείχθηκε πως ήταν αποφασισμένοι να μην αφήσουν τίποτα να μείνει αναπάντητο… ακόμα και αν αυτό θα οδηγούσε την κατάσταση στα άκρα. Και αυτό έγινε. Αιγαίο, παραβιάσεις, παράνομες έρευνες, προσφυγικό, μειονότητες, αποστρατικοποίηση, ΑΟΖ, casus belli. Ό,τι μας χωρίζει με την Τουρκία, τέθηκε στην χθεσινή συνέντευξη τύπου, μετατρέποντας την συνομιλία των δυο ΥΠ.ΕΞ από μια τυπική και αναμενόμενη διαδικασία σε μια ουσιαστική και εφ’ όλης της ύλης αντιπαράθεση.

Οι εικόνες από τον on air διαξιφισμό των δυο υπουργών Εξωτερικών προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις στο εσωτερικό των δυο χωρών. Το βασικό όμως είναι πως γέννησαν ανησυχία για την επόμενη ημέρα των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Εφ’ όλης της ύλης η σύγκρουση Δένδια-Τσαβούσογλου

H αντιπαράθεση ξεκίνησε αμέσως μετά την ολοκλήρωση του πρώτου γύρου των δηλώσεων του κ. Δένδια. Ενοχλημένος ο Τούρκος υπουργός πήρε το λόγο χαρακτηρίζοντας «απαράδεκτες» κάποιες από τις δηλώσεις του Έλληνα Υπουργού, αναγκάζοντας τον τελευταίο να του πει ότι δεν ανέμενε ο κ. Τσαβούσογλου να αντιδρά «σαν μην μεσολάβησε τίποτε στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο».

Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, από την πλευρά του επεσήμανε πως η Άγκυρα έχει παραβιάσει τα δικαιώματα της Ελλάδας στο Αιγαίο, υπενθυμίζοντας τις υπερπτήσεις τουρκικών μαχητικών πάνω από ελληνικό έδαφος στο Αιγαίο. Όσον δε αφορά στην μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη, επισήμανε ότι αυτό λέει η Συνθήκη της Λωζάννης. «Η Λωζάννη ισχύει είτε αρέσει στην Τουρκία είτε όχι» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών.

Ο Νίκος Δένδιας δεν έμεινε όμως εκεί, αλλά απάντησε και στο επίμονο αίτημα Τσαβούσογλου για συζήτηση των ελληνοτουρκικών σε διμερές μόνο επίπεδο, χωρίς την εμπλοκή «τρίτων μερών». Η Ελλάδα είναι έτοιμη να προχωρήσει σε μία θετική ατζέντα με την Τουρκία, αυτό όμως δεν σημαίνει εγκατάλειψη του ευρωπαϊκού κεκτημένου, υπογράμμισε ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας. Υπενθύμισε ότι η Ελλάδα είναι μέλος της ΕΕ εδώ και 40 χρόνια και είναι περήφανη που συμμετέχει στο πιο επιτυχημένο παράδειγμα διεθνούς συνεργασίας στην ιστορία της ανθρωπότητας. «Η ΕΕ δεν είναι τρίτο μέρος είναι η οικογένεια μας» είπε με νόημα.

Το σημείο που πυροδοτήθηκε η ένταση ήταν η στιγμή κατά την οποία ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου πήρε για τρίτη φορά το λόγο για να θέσει θέμα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Αιγαίου. Αν μιλήσουμε για τη Συνθήκη της Λωζάννης θα πρέπει να μιλήσουμε και για τη στρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου και για τη διαφορά της έκτασης 6-10 μιλίων μεταξύ των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου, είπε.

Η απάντηση που έδωσε ο κ. Δένδιας ήταν σε ανάλογο ύφος:

Υπογράμμισε ότι τα νησιά έχουν στρατό επειδή δέχονται απειλή από την Τουρκία και αυτό δεν είναι επιλογή της Ελλάδας. Είπε, μάλιστα, με δηκτικό ύφος ότι ο στρατός κοστίζει χρήματα και η Ελλάδα δεν επιθυμεί να ξοδεύει άδικα χρήματα -«απέναντι υπάρχουν αποβατικά σκάφη, εκτός και άλλαξε κάτι και πρέπει να ενημερωθούμε για αυτό». Όσον αφορά τη διαφορά 6-10 μιλίων, ανέφερε ότι η απόφαση ελήφθη από την Ελλάδα τη δεκαετία του 1930 και η Τουρκία αντέδρασε με διαφορά σχεδόν 50 ετών, μισού αιώνα.

Ικανοποίηση στην Αθήνα για την αντίδραση Δένδια

Αναντίρρητα, η χθεσινοβραδινή αντίδραση του Νίκου Δένδια στην Άγκυρα, προκάλεσε μεγάλη ικανοποίηση σε μεγάλη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας, καθώς μετά από ένα κρεσέντο αναπάντητων τουρκικών προκλήσεων, ο Έλληνας ΥΠ.ΕΞ έδωσε μια ευθεία, ουσιαστική και δυναμική απάντηση στον Τούρκο ομόλογο του. Ικανοποίηση όμως υπήρξε και στα πολιτικά κόμματα, τα οποία επί της αρχής είδαν ως θετική την αντίδραση του Νίκου Δένδια, προσθέτοντας όμως πολύ συγκεκριμένα ερωτήματα για την συνολική στρατηγική της κυβέρνησης στα ελληνοτουρκικά ζητήματα.

Η Κουμουνδούρου αποτίμησε θετικά την στάση Δένδια σημειώνοντας πως «ο Έλληνας ΥΠ.ΕΞ, ορθώς προέβη στην επιβεβλημένη ανάδειξη των πάγιων ελληνικών και ευρωπαϊκών θέσεων, μετά από μια μακρά περίοδο κλιμακούμενων παραβιάσεων των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία». Ωστόσο προσθέτει πως «η στάση του κ. Δένδια δεν γεμίζει το κενό στρατηγικής της κυβέρνησης στα ελληνοτουρκικά. Δεν αναπληρώνει τη στάση της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού που εδώ και ενάμιση χρόνο χαρακτηρίζεται από αμηχανία και έλλειμμα στρατηγικής. Η Ελλάδα πρέπει να θέτει η ίδια την ατζέντα στα θέματα που την αφορούν και να μην λειτουργεί απαντώντας απλώς σε προκλήσεις, πρωτοβουλίες ή ενέργειες της γείτονος»

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και η Χαριλάου Τρικούπη η οποία υποστήριξε πως «η αυτονόητη αντίδραση του Νίκου Δένδια και η διατύπωση των θέσεων της χώρας μας από τον υπουργό Εξωτερικών κατά τη συνέντευξη με τον κ. Τσαβούσογλου ήταν θετική». Ωστόσο σημείωσε πως προκύπτουν ορισμένα κρίσιμα ερωτήματα όπως πόσο καλά ήταν προετοιμασμένη η συνάντηση και ποιος ήταν ο στόχος της. Τέλος, το ΚΙΝΑΛ ζήτησε επίσημη ενημέρωση για το τι συζητήθηκε στις κατ' ιδίαν συναντήσεις Δένδια με Τσαβούσογλου και Ερντογάν.

Η βιασύνη του Μαξίμου… να καπελώσει τον Δένδια

Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε η βιασύνη του Μεγάρου Μαξίμου να διαρρεύσει μια μόλις ώρα μετά την παρέμβαση Δένδια πως όλα έγιναν υπό τις οδηγίες του Πρωθυπουργού. Συγκεκριμένα, μόλις οι συνεργάτες του πρωθυπουργού είδαν την απίστευτη αποδοχή που είχε η στάση του Νίκου Δένδια απέναντι στον τούρκο ομόλογό του, παρά το ότι ήταν εκτός γραμμής Μαξίμου, έδωσαν διαρροή στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, για να διευκρινίσουν ότι ο υπουργός εξωτερικών είχε προσυμφωνήσει την στάση που θα κρατούσε με τον πρωθυπουργό! «Ο υπουργός Εξωτερικών ήταν σε πλήρη συνεννόηση με τον πρωθυπουργό. Είχαν εκτενή συνομιλία χτες και σήμερα μετά τη συνάντηση με τον Ταγίπ Ερντογάν και πριν την συνάντηση με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Και είχε ρητή εντολή, αν προκληθεί, να απαντήσει αναλόγως», ανέφεραν οι κυβερνητικές πηγές. Η παραπάνω αντίδραση φούντωσε και τις φήμες που θέλουν Μαξίμου και Δένδια να κινούνται σε διαφορετική πλεύση, ενώ άλλοι είδαν την στάση Δένδια, ως ηχηρή δήλωση στον εντεινόμενο εσωτερικό πόλεμο της Ν.Δ ανάμεσα στους Καραμανλικούς και τους εκσυγχρονιστές.

Η επόμενη ημέρα των ελληνοτουρκικών σχέσεων

Οι καλά γνωρίζοντες των ελληνοτουρκικών σχέσεων επισημαίνουν πως η χθεσινοβραδινή μετωπική σύγκρουση Δένδια-Τσαβούσογλου θα «τροφοδοτήσει» την τουρκική προκλητικότητα. «Το επόμενο διάστημα, η Τουρκία, θα επιστρέψει στην πολιτική των προκλήσεων με στόχο να ισοφαρίσει την χθεσινή της ήττα και να ξαναπάρει το πάνω χέρι στις σχέσεις της με την Ελλάδα» μας επεσήμανε έμπειρος διπλωμάτης με μεγάλη εμπειρία στην διαχείριση των ελληνοτουρκικών ζητημάτων . Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, πολλοί διπλωμάτες και στρατηγικοί αναλυτές τονίζουν πως «αν η χθεσινοβραδινή στάση του Νίκου Δένδια δεν συνοδευτεί από μια αλλαγή της στρατηγικής της Αθήνας… θα μοιάζει με ένα αχρείαστο πυροτέχνημα».

Στην Άγκυρα, η στάση του Έλληνα ΥΠ.ΕΞ, φαίνεται πως έχει εξοργίσει πολλά σημαίνοντα στελέχη του κυβερνώντος κόμματος. Η αλήθεια είναι πως είχαν καιρό να δουν έναν Έλληνα αξιωματούχο να σηκώνει τους τόνους και να τους απαντά με την γλώσσα της αλήθειας. Η πρώτη αντίδραση ήρθε από τον εκπρόσωπο του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), Ομέρ Τσελίκ, ο οποίος έκανε λόγο για "ασέβεια και μισαλλοδοξία" του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών. Αυτό όμως που αναμένουν από το Υπουργείο Εξωτερικών είναι οι δηλώσεις του Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος βρίσκεται στα κατεχόμενα της Βόρειας Κύπρου.