ΨΗΦΟΣ ΟΜΟΓΕΝΩΝ: ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΜΕ ΙΣΧΥΡΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑ

Η νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργού Εσωτερικών Μάκη Βορίδη για την άρση των περιορισμών στην ψήφο των αποδήμων από τον τόπο διαμονής τους, χωρίς καθορισμένο αριθμό εδρών, προκαλεί πολιτικές διαμάχες στη Βουλή. Στο πλαίσιο της πολιτικής αντιπαράθεσης, κυβέρνηση και αντιπολίτευση επικαλούνται το παράδειγμα άλλων κρατών προκειμένου να υποστηρίξουν τις θέσεις τους. Τι ισχύει, όμως, σε άλλα κράτη με ισχυρή διασπορά σχετικά με το δικαίωμα ψήφου των αποδήμων;

Σε γενικές γραμμές τα συστήματα για την ψήφο των αποδήμων στα κράτη του εξωτερικού θα μπορούσαν να χωριστούν σύμφωνα με δύο κύρια κριτήρια: α) Αν περιλαμβάνουν ή όχι συγκεκριμένες προϋποθέσεις, περιορισμούς και γραφειοκρατικά εμπόδια για την εγγραφή των αποδήμων στους εκλογικούς καταλόγους, και β) Αν προβλέπουν ή όχι συγκεκριμένο καθορισμένο αριθμό εδρών και βουλευτών για την εκπροσώπηση των πολιτών που διαμένουν στο εξωτερικό.

Ηνωμένες Πολιτείες (δεν υπάρχουν περιορισμοί)

Στις ΗΠΑ δεν ισχύουν σχετικοί περιορισμοί και οι πολίτες που ζουν μόνιμα στο εξωτερικό έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν στις εκλογές με επιστολική ψήφο. Επιπλέον, το κράτος διαβεβαιώνει τους Αμερικανούς του εξωτερικού ότι η συμμετοχή τους στις εκλογές δεν επηρεάζει τις φορολογικές υποχρεώσεις τους. Αυτό κρίνεται απαραίτητο, διότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μία από τις δύο χώρες του κόσμου (η άλλη είναι η Ερυθραία) όπου το σύστημα φορολόγησης βασίζεται στην ιθαγένεια και όχι στη χώρα μόνιμης διαμονής.

Βάσει των επίσημων στοιχείων, περίπου 10 εκατομμύρια Αμερικανοί ζουν στο εξωτερικό. Ο πληθυσμός των ΗΠΑ είναι 328,2 εκατομμύρια.

Ηνωμένο Βασίλειο (όριο στα 15 χρόνια)

Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι μια από τις χώρες όπου ισχύουν αυστηρές προϋποθέσεις για την ψήφο των αποδήμων. Για να μπορεί κανείς να ψηφίσει θα πρέπει να έχει εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους εντός των προηγούμενων 15 ετών, σύμφωνα με νόμο που ισχύει από το 1985. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις βουλευτικές εκλογές του 2019 ενεγράφησαν στους εκλογικούς καταλόγους μόλις 230.000 Βρετανοί κάτοικοι του εξωτερικού.

Από το 2015, όμως, οι κυβερνήσεις των Συντηρητικών έχουν προαναγγείλει ότι θα καταργήσουν τον περιορισμό της 15ετίας και θα χορηγήσουν «δικαίωμα ψήφου για μια ζωή» (vote for life)» στους Βρετανούς. Μάλιστα, τον προηγούμενο μήνα προβλέφθηκε κονδύλι ύψους 2,5 εκατομμυρίων λιρών για την εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας.

Τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι περισσότεροι από 5 εκατομμύρια Βρετανοί ζουν στο εξωτερικό. Ο πληθυσμός του Ηνωμένου Βασιλείου είναι 66,6 εκατομμύρια.

Γερμανία (όριο στα 25 χρόνια)

Οι Γερμανοί κάτοικοι εξωτερικού διατηρούν δικαίωμα εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους υπό την προϋπόθεση ότι έχουν ζήσει στη Γερμανία τουλάχιστον τρεις συνεχόμενους μήνες τα τελευταία 25 χρόνια (μετά τη συμπλήρωση του 14ου έτους της ηλικίας τους). Επιπλέον μπορούν να συμμετέχουν στις εκλογές εάν η πολιτική κατάσταση στη χώρα έχει «άμεση επίδραση» στη ζωή τους. Όμως για να ισχύσει ο δεύτερος όρος θα πρέπει να καταθέσουν σχετική αίτηση που θα αποδεικνύει αυτό τον ισχυρισμό στο πλαίσιο μιας σύνθετης γραφειοκρατικής διαδικασίας.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, οι Γερμανοί που ζουν σε άλλες χώρες του ΟΟΣΑ ανέρχονται σε 3,5 εκατομμύρια. Ο πληθυσμός της χώρας είναι 83 εκατομμύρια.

Γαλλία (εκπροσώπηση με 11 έδρες)

Οι Γάλλοι που ζουν σε χώρες του εξωτερικού έχουν δικαίωμα ψήφου από τον τόπο διαμονής τους χωρίς αυστηρές προϋποθέσεις. Όμως η εκπροσώπησή τους είναι προκαθορισμένη. Βάσει συνταγματικών αλλαγών που εισήγαγε το 2008 ο τότε πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, οι Γάλλοι του εξωτερικού εκπροσωπούνται από 11 βουλευτές οι οποίοι εκλέγονται σε ισάριθμες έδρες του «εξωτερικού» σε σύνολο 577 στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση.

Διαφορετικό καθεστώς ισχύει για τους Γάλλους οι οποίοι ζουν σε υπερπόντιες περιοχές που αποτελούν γαλλικές κτήσεις. Αυτοί εκπροσωπούνται σε 25 έδρες βάσει πληθυσμού 2,7 εκατομμυρίων.

Το σύνολο των Γάλλων που ζουν σε χώρες του εξωτερικού είναι 2,5 εκατομμύρια. Ο πληθυσμός της χώρας σύμφωνα με την πιο πρόσφατη απογραφή είναι 67 εκατομμύρια.

Ιταλία (εκπροσώπηση με 12 έδρες)

Αντίστοιχο καθεστώς ισχύει και στην Ιταλία. Οι πολίτες που ζουν μόνιμα στο εξωτερικό ή βρίσκονται εκτός Ιταλίας για λόγους υγείας, εργασίας ή σπουδών έχουν δικαίωμα συμμετοχής στις εκλογές και με επιστολική ψήφο. Όμως εκπροσωπούνται με προκαθορισμένο αριθμό εδρών. Ειδικότερα, μετά από νομοθετική αλλαγή του 2001, οι απόδημοι Ιταλοί εκλέγουν 12 βουλευτές σε σύνολο 630 και 6 γερουσιαστές σε σύνολο 321, με το σύστημα της απλής αναλογικής.

Οι Ιταλοί που κατοικούν στο εξωτερικό υπολογίζονται σε 5 εκατομμύρια. Ο πληθυσμός της Ιταλίας είναι 60,4 εκατομμύρια.

Ισπανία (γραφειοκρατικά εμπόδια)

Η Ισπανία είναι μια από τις χώρες όπου το δικαίωμα ψήφου των αποδήμων κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα. Επιπλέον, δεν τίθενται χρονικοί περιορισμοί ή άλλες προϋποθέσεις για την ψήφο από το εξωτερικό. Όμως, με νομοθετική ρύθμιση του 2011 η διαδικασία εγγραφής και ψηφοφορίας έγινε πολύπλοκη καθώς απαιτεί επίσκεψη στα κατά τόπους προξενεία. Το αποτέλεσμα ήταν να αποθαρρύνονται στην πράξη οι Ισπανοί του εξωτερικού να συμμετέχουν στις εκλογές και η αποχή των αποδήμων να προσεγγίζει το 90%.

Ο αριθμός των Ισπανών που ζουν στο εξωτερικό είναι 2,6 εκατομμύρια βάσει στοιχείων της εθνικής στατιστικής υπηρεσίας. Ο πληθυσμός της χώρας είναι 46,9 εκατομμύρια.