ΠΟΥ ΤΟ ΠΑΕΙ Ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΑΜΑΡΑΣ

Ουδείς στη ΝΔ έπεσε από τα σύννεφα με τη συνέντευξη του Αντώνη Σαμαρά στην «Καθημερινή της Κυριακής»: εξάλλου, ήταν γνωστό πως η συνέντευξη αυτή είχε κανονιστεί στο παρελθόν και είχε αναβληθεί εξαιτίας της πιεστικής επικαιρότητας που διαμόρφωνε η μάχη της πανδημίας και ο «μαύρος» Νοέμβριος των 3.000 νεκρών. Όμως, τώρα που Ελλάδα και Τουρκία έκατσαν στο ίδιο τραπέζι και η πανδημία δείχνει να υποχωρεί(;), ο πρώην πρωθυπουργός αποφάσισε να κάνει την πρώτη του κίνηση, σκορπίζοντας αγωνία στο Μέγαρο Μαξίμου για το τι σχεδιάζει για... μετά.

Ανεξαρτήτως της πραγματικής σκοπιμότητας του Αντώνη Σαμαρά, που κάνει όσα κάνει και λέει όσα λέει τώρα, η σχέση του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη έχει διαμορφωθεί ως προβληματική εδώ και πολύ καιρό και, ως εκ τούτου, το μόνο ερώτημα που απασχολούσε πολλούς στην κυβέρνηση και το κυβερνών κόμμα ήταν απλώς πότε θα... «έσκαγε» η αθόρυβη ρήξη μεταξύ των δύο ανδρών.

Το «βαρύ» παρελθόν και οι ανεκπλήρωτες υποσχέσεις

Για τον πρώην πρωθυπουργό, τα λεγόμενα «εθνικά θέματα» φαίνεται πως είναι το καλύτερο «γήπεδο» για να «στρώσει» τη διαφωνία του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Ωστόσο, για όσους παρακολουθούν προσεκτικά τις κατά καιρούς διακυμάνσεις στις σχέσεις Μαξίμου-Μουρούζη, γνωρίζουν ότι το γυαλί μεταξύ Μητσοτάκη-Σαμαρά έχει υποστεί αρκετές ρωγμές εδώ και καιρό. Όσο κι αν ο ίδιος ο πρώην πρωθυπουργός απορρίπτει, στους κατ’ ιδίαν συνομιλητές του, τον ισχυρισμό ότι «εκδικείται» τον Κυριάκο Μητσοτάκη επειδή τον «άδειασε» δις, ακόμη και βουλευτές που ανήκουν στη λεγόμενη «σαμαρική» πτέρυγα δεν κρύβουν ότι ο πρώην πρωθυπουργός... άλλα περίμενε από τον Κυριάκο Μητσοτάκη: για παράδειγμα, είναι κοινό μυστικό στην πολιτικοδημοσιογραφική πιάτσα ότι ο Μεσσήνιος πολιτικός δεν ήθελε να ακολουθήσει τη μοίρα των «πρώην» που, μετά την έξοδό τους από το Μαξίμου, τηρούν σιγή ιχθύος και περιορίζονται σε ελάχιστες πολιτικές παρεμβάσεις. Ήθελε, μ’ άλλα λόγια, να παραμείνει στην πρώτη γραμμή της μάχης και, μάλιστα, επεδίωκε την πολιτική επανενεργοποίησή του με μία ανώτατη θέση στην Ε.Ε. Αυτή η θέση θα μπορούσε να είναι του επιτρόπου της Ελλάδας στην Ε.Ε., με τη Μουρούζη να έχει διαμηνύσει στο Μαξίμου μέσω «ενδιάμεσων» ότι ο Αντώνης Σαμαράς ενδιαφέρεται σφόδρα να διαδεχθεί στο Μέγαρο Μπερλεμόν των Βρυξελλών τον Δημήτρη Αβραμόπουλο. Ωστόσο, η κυβέρνηση απέρριψε ένα τέτοιο σενάριο, με τον τότε κυβερνητικό εκπρόσωπο να επιχειρηματολογεί λέγοντας επί της ουσίας ότι, επειδή η Ελλάδα δεν δικαιούνταν θέση... αντιπροέδρου στην Κομισιόν, το αξίωμα θα έπεφτε «μικρό» σε έναν πρώην πρωθυπουργό της χώρας. Κάπως έτσι, τα φτερά που ήθελε να ανοίξει για τις Βρυξέλλες ο κ. Σαμαράς κόπηκαν και άνοιξε ο δρόμος για τον νυν επίτροπο, τον Μαργαρίτη Σχοινά. Και, επειδή η Ιστορία ενίοτε αρέσκεται στις ειρωνείες και τα παιχνίδια, ο Μαργαρίτης Σχοινάς, «εξαργυρώνοντας» το κύρος και την αποδοχή που απολαμβάνει στις Βρυξέλλες, αλλά και τα πολλά χρόνια που θήτευσε στο πλευρό του «αρχετυπικού Ευρωπαίου» Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, κατέλαβε θέση αντιπροέδρου στην Επιτροπή Φον Ντερ Λάιεν! Κι αυτό παρ’ ότι επισήμως ο κ. Σαμαράς είχε «κοπεί» επειδή... δεν θα γινόταν αντιπρόεδρος!

Ο πρώην πρωθυπουργός, βεβαίως, δεν το έβαλε κάτω: έθεσε ως στόχο την Ηρώδου Αττικού, αν και είθισται τα πρόσωπα που προτείνονται για το ανώτατο πολιτειακό αξίωμα να έχουν ως βασικό χαρακτηριστικό ότι μπορούν να συνθέτουν και να ενώνουν – κάτι που προφανώς δεν ισχύει για τον κ. Σαμαρά. Ο πρωθυπουργός, ωστόσο, ήταν αποφασισμένος να βάλει το δικό του στίγμα στην κορυφή του κράτους και επέλεξε την νυν Πρόεδρο, Κατερίνα Σακελλαροπούλου – η οποία και η πρώτη γυναίκα που καταλαμβάνει το ανώτατο πολιτειακό αξίωμα είναι, αλλά και τις προσδοκίες όλου του δημοκρατικού κόσμου δικαιώνει έως τώρα.

Τα «crash test» πριν από τη ρήξη

Όσοι γνωρίζουν τον Αντώνη Σαμαρά, συνομολογούν ένα βασικό γνώρισμά του: αν και έλκει την καταγωγή του από άλλο... «πόδι» της Πελοποννήσου, εντούτοις έχει ένα «μανιάτικο» χαρακτηριστικό: δεν ξεχνά και δεν συγχωρεί. Ως εκ τούτου, όσοι είχαν την ευκαιρία να συνομιλήσουν μαζί του μετά τα δύο απανωτά «αδειάσματά» του από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, συνομολογούσαν ότι δύσκολα οι δύο άνδρες θα είχαν ξανά καλή σχέση – πολλώ δε μάλλον που οι υποστηρικτές του Μεσσήνιου πολιτικού ισχυρίζονται ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης «τού χρωστάει» από τότε που διεκδικούσε τον προεδρικό θώκο της ΝΔ έναντι του Βαγγέλη Μεϊμαράκη.

Σε κάθε περίπτωση, ο Αντώνης Σαμαράς έχει δείξει τη δυσφορία του στο Μέγαρο Μαξίμου με δύο ηχηρές απουσίες από κορυφαίες κοινοβουλευτικές διαδικασίες. Επικαλούμενος «από καιρό προγραμματισμένο» οικογενειακό ταξίδι στις ΗΠΑ, ο πρώην πρωθυπουργός απέφυγε να δώσει την ψήφο του στην Κατερίνα Σακελλαροπούλου, όταν η Βουλή ψήφιζε τον επόμενο Πρώτο Πολίτη της χώρας. Επιπροσθέτως, όταν, μετά τον «πόλεμο» των «4 μεγάλων» του ελληνικού πρωταθλήματος, η κυβέρνηση και ο αρμόδιος υφυπουργός Λευτέρης Αυγενάκης έφεραν προς ψήφιση το αθλητικό νομοσχέδιο στη Βουλή, ο κ. Σαμαράς απουσίασε επιδεικτικά. Και, όταν άρχισαν να διατρέχουν τα δημοσιογραφικά γραφεία διάφορες διαρροές που ήθελαν τον τότε γραμματέα της Κοινοβουλευτικής Ομάδας να ζητεί... εξηγήσεις από τον πρώην πρωθυπουργό, ο κ. Σαμαράς εμφανίστηκε έτοιμος για όλα: «Ούτε ζητήθηκαν, ούτε θα μπορούσαν να ζητηθούν εξηγήσεις από τον κ. Σαμαρά», έλεγαν στενοί συνεργάτες του, διαμηνύοντας στο Μέγαρο Μαξίμου ότι ο Αντώνης Σαμαράς, ως πρώην πρωθυπουργός, θα υπερασπίζεται το αυτόνομο πολιτικό του στίγμα και δεν θα λειτουργεί πάντα ως βουλευτής της συμπολίτευσης.

Η «νάρκη» στην εξωτερική πολιτική

Βεβαίως, οι ως άνω αφορμές προφανώς και θα ήταν πολύ «φθηνές» για να δρομολογήσει ο κ. Σαμαράς τη ρήξη με τον Κυριάκο Μητσοτάκη – συν τοις άλλοις, θα συνδέονταν αυτόχρημα με «προσωπικά κίνητρα» και θα γυρνούσαν «μπούμερανγκ» στον πρώην πρωθυπουργό. Ωστόσο, τα θέματα εξωτερικής πολιτικής –αυτά που ο ίδιος αρέσκεται να αποκαλεί «εθνικά– είναι άλλου... παπά Ευαγγέλιο. Στο παρελθόν, άλλωστε, ο πρώην πρωθυπουργός είχε ρίξει την κυβέρνηση Μητσοτάκη με πρόσχημα το Μακεδονικό και, ως εκ τούτου, η προοπτική ρήξης με τον γιο του Επίτιμου προέδρου της ΝΔ εμφανίζει στα μάτια της κοινής γνώμης τον Αντώνη Σαμαρά ως «συνεπή» με τις αρχές του.

Βεβαίως, τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά, αλλά έχουν θαφτεί στη λήθη της Ιστορίας. Ο πρώην πρωθυπουργός, μιλώντας στη δημόσια τηλεόραση επί κυβέρνησης Καραμανλή, είχε ομολογήσει ότι αποδέχεται τη σύνθετη ονομασία και είχε κρατήσει αποστάσεις από την παλιότερη θέση του πως «το όνομα είναι η ψυχή μας». Συν τοις άλλοις, για «σύνθετη ονομασία» μιλούσαν οι προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης που είχε συγκροτήσει με τον Ευάγγελο Βενιζέλο και τον Φώτη Κουβέλη, ενώ επί πρωθυπουργίας Σαμαρά οι διερευνητικές επαφές συνεχίζονταν κανονικά – είχε, δε, διευρυνθεί η ατζέντα με συμπερίληψη και των θεμάτων της ανατολικής Μεσογείου, όπως υπενθύμισε δημοσίως με νόημα η Ντόρα Μπακογιάννη, «σκιαγραφώντας» τις παλινωδίες του κ. Σαμαρά.

Όμως, ακόμη κι έτσι, τώρα ο πρώην πρωθυπουργός έχει επιστρέψει στις σκληρές του θέσεις φιλοδοξώντας ότι τα παραπάνω παραδείγματα έχουν πλέον λησμονηθεί από την κοινή γνώμη – και δη από τους ψηφοφόρους της Δεξιάς. Ο κ. Σαμαράς, λοιπόν, μέσω της «Καθημερινής» έστειλε μήνυμα γενικής και στρατηγικής διαφωνίας με την εξωτερική πολιτική της παρούσης κυβέρνησης: δεν αντιτάχθηκε απλώς στην επανεκκίνηση των διερευνητικών επαφών μεταξύ των δύο χωρών, αλλά εξέφρασε και την αντίθεσή του στην προοπτική προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, με το αίολο επιχείρημα ότι, πηγαίνοντας στη Χάγη, η Ελλάδα παραιτείται από δικαιώματα που της αποδίδει το διεθνές Δίκαιο – κι αυτό παρ’ ότι το εν λόγω δικαστήριο δικάζει μόνο επί τη βάσει του διεθνούς Δικαίου!

Σαν να μην έφταναν όλα τα παραπάνω, ο κ. Σαμαράς σκιαγράφησε και την αρνητική του ψήφο στα μνημόνια συνεργασίας με τη Βόρεια Μακεδονία, που υποχρεούται η κυβέρνηση να κυρώσει στη Βουλή ως απόρροια της Συμφωνίας των Πρεσπών – και που αναβάλλει διαρκώς υπό τον φόβο της ρήξης με την πλευρά Σαμαρά.

«Ανταρσία» διαρκείας με το βλέμμα στο... μέλλον

Τούτων δοθέντων, αλλά και υπό την πίεση του ΣΥΡΙΖΑ και της διεθνούς κοινής γνώμης, η πίεση προς την κυβέρνηση κλιμακώνεται και, αργά ή γρήγορα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα πρέπει να λάβει αποφάσεις: εξάλλου, η Άγκυρα έχει χαρτογραφήσει άριστα την ελληνική πολιτική σκηνή και, ως εκ τούτου, προφανώς αποτελεί διαπραγματευτικό μειονέκτημα για τον Κυριάκο Μητσοτάκη να γνωρίζει η Τουρκία ότι προσέρχεται στις διαπραγματεύσεις έχοντας ανοιχτό ένα σοβαρό εσωκομματικό μέτωπο. Παραλλήλως, όσο κι αν η Βόρεια Μακεδονία δεν καταγγέλλει την αβελτηρία της ελληνικής πλευράς, η κατάθεση των τριών μνημονίων συνεργασιας στη Βουλή δεν μπορεί να αναβάλλεται για πάντα – αν, τουλάχιστον, θέλει η Ελλάδα να εμφανίζεται ως σοβαρός και θεσμικός παίκτης στο διεθνές γίγνεσθαι.

Έτσι, φτάνουμε στο κρίσιμο διπλό ερώτημα, που απασχολεί το Μέγαρο Μαξίμου: αφενός, πού το πάει ο Αντώνης Σαμαράς, αφετέρου πόσο... μακριά είναι διατεθειμένος να το πάει. Προς το παρόν, η κυβέρνηση κερδίζει χρόνο και κρατά χαμηλά το θέμα, με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Χρήστο Ταραντίλη να έχει πετάξει επιδέξια την μπάλα στην εξέδρα, αναφερόμενος στις «γνωστές εδώ και καιρό» απόψεις του κ. Σαμαρά. Παραλλήλως, συνεργάτες του πρωθυπουργού έχουν εισηγηθεί μία κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Αντώνη Σαμαρά, προκειμένου να επιχειρηθεί μία από κοινού διαχείριση της κρίσης.

Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν έχει προσώρας αποφασιστεί – και δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο πρώην πρωθυπουργός θα δεχόταν να διεξαχθεί μία τέτοια συνάντηση. Πάντως, αν η πλευρά Σαμαρά συμφωνούσε να «παγώσει» ο πρώην πρωθυπουργός τις αντιδράσεις των βουλευτών που επηρεάζει και να διαφοροποιηθεί μόνο ο ίδιος στη Βουλή, τότε ενδεχομένως το Μαξίμου να μπορούσε να ανεχθεί το «μπαϊράκι» του Αντώνη Σαμαρά, με την κλασική δικαιολογία ότι ως πρώην πρωθυπουργός μπορεί να λέει ελεύθερα τη γνώμη του και να ψηφίζει ό,τι θέλει.

Όμως, αν το Μαξίμου απασχολεί το τι θα κάνει ο κ. Σαμαράς στις ψηφοφορίες που έρχονται και σε περίπτωση που τελεσφορήσουν οι διερευνητικές συνομιλίες Ελλάδας-Τουρκίας, ο ίδιος ο πρώην πρωθυπουργός φέρεται να βλέπει... μπροστά: ο κ. Σαμαράς, μ’ άλλα λόγια, δεν σχεδιάζει μία κοινοβουλευτική «ανταρσία» – αυτό το έκανε μία φορά και τού κόστισε 20 χρόνια «στην πολιτική έρημο», όπως συνηθίζει να λέει ο ίδιος. Όμως, ποντάροντας στο ότι οι δικές του απόψεις απηχούν τις προτεραιότητες και τις ευαισθησίες της βάσης της ΝΔ, ο Αντώνης Σαμαράς βάζει υποψηφιότητα στα «μάτια» της «γαλάζιας» βάσης για να είναι ένας παράγοντας στο μέλλον, που θα επικαθορίσει τις εξελίξεις: Άλλωστε, η πανδημία έχει ήδη αρχίσει να ρημάζει την οικονομία και το δημοσκοπικό και πολιτικό imperium που απολαμβάνει προσώρας ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν θα κρατήσει για πάντα. Ο κ. Σαμαράς, λοιπόν, ξέρει να περιμένει, καθώς ξέρει ότι αν τώρα συγκρουστεί με τον πρωθυπουργό, είτε θα καταλήξει απόβλητος στο ίδιο του το κόμμα και θα υποστεί το «άδειασμα» και από «σαμαρικούς» βουλευτές που δεν θα ρισκάρουν την καρέκλα τους, είτε θα κατηγορηθεί για τα ίδια λάθη που έκανε το ’93. Το πολύ-πολύ να εκμεταλλευθεί ο κ. Μητσοτάκης τυχόν «ανταρσία», ώστε και τον ίδιο να «ξεφορτωθεί», αλλά και έναν αιφνίδιο εκλογικό σχεδιασμό να ξεδιπλώσει. Όμως, αν η σύγκρουση αναβληθεί και ο Αντώνης Σαμαράς περιμένει να πάρει η κυβέρνηση την κάτω βόλτα, τότε προσδοκά ότι οι όροι του παιχνιδιού θα είναι διαφορετικοί και το μπρα ντε φερ του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη θα διεξαχθεί επί ίσοις όροις και όχι με συνθήκες πολιτικής κυριαρχίας του νυν πρωθυπουργού.