Πεποιθήσεις και αντιδράσεις

Όπως έχουμε ξαναπεί, κάθε ερέθισμα που υπάρχει στη ζωή μας περνάει μέσα από το «κουτί» του νου, που φιλοξενεί τις πεποιθήσεις και τους προγραμματισμούς μας και «χρωματίζεται» ανάλογα. Έτσι γεννιούνται τα συναισθήματά μας και διαμορφώνονται οι αντιδράσεις μας. Το ερέθισμα, δηλαδή, ερμηνεύεται σύμφωνα με αυτά που πιστεύουμε και αξιολογείται με βάση τα κριτήρια που έχουν σχέση με την αξία και την ασφάλειά μας. Επειδή έχουμε ταυτίσει την αξία με την ασφάλεια, νιώθουμε ασφαλείς μόνο όταν αξίζουμε. Όταν επομένως μας συμβαίνει κάτι, μας ενδιαφέρει να δούμε εάν μειώνονται ή εάν ενισχύονται η ασφάλεια και η αξία μας.

Κυρίαρχες πεποιθήσεις

Κυρίαρχη πεποίθησή μας είναι ότι είμαστε το σώμα και η προσωπικότητά μας. Επίσης, επειδή από μικρά παιδιά μαθαίνουμε ότι ζούμε σε έναν επικίνδυνο κόσμο, πιστεύουμε ότι κινδυνεύουμε από ανθρώπους, ζώα, μικρόβια και αρρώστιες. Τρίτη πεποίθηση που έρχεται να συμπληρώσει το μοτίβο, είναι ότι δεν μπορούμε από μόνοι μας να προστατέψουμε τον εαυτό μας από τους κινδύνους, άρα χρειαζόμαστε τους άλλους. Εάν είμαστε μόνοι μας, κινδυνεύουμε.

Για να έχουμε όμως κοντά μας σύντροφο, οικογένεια και φίλους, πρέπει να μας αγαπούν και, για να μας αγαπούν, πρέπει να τους είμαστε αρεστοί, να ανταποκρινόμαστε δηλαδή στις προϋποθέσεις που θέτουν. Και κάπως έτσι μπλέκεται το κουβάρι της ταύτισης της αξίας με την ασφάλεια, αφού η πεποίθηση λέει: «Εάν δεν αξίζω, δεν θα έχω κοντά μου κανέναν, άρα θα μείνω μόνος μου, άρα κινδυνεύω». Αυτός είναι ο λόγος, που δίνουμε μεγάλη σημασία στην γνώμη των άλλων. Ο φόβος της απόρριψης είναι για τους περισσότερους ανθρώπους τόσο έντονος, όσο και ο φόβος του θανάτου.

Συναισθήματα και αντιδράσεις

Το συναίσθημα, που γεννιέται σε κάθε περίπτωση, προκαλεί και τις αντιδράσεις μας, δηλαδή τον τρόπο, με τον οποίο συμπεριφερόμαστε. Όσον αφορά στις σχέσεις μας, η δική μας συμπεριφορά γίνεται το ερέθισμα για τον άλλο, που φιλτράρεται από τις δικές του πεποιθήσεις, του δημιουργεί τα ανάλογα συναισθήματα και διαμορφώνει τη δική του συμπεριφορά, η οποία τώρα γίνεται ερέθισμα για εμάς, κ.ο.κ. Σε πολύ μεγάλο βαθμό, οι αντιδράσεις μας είναι μηχανικές. Όταν μας συμβαίνει κάτι, νιώθουμε φόβο, θυμό, πίκρα κ.λπ., χωρίς να έχουμε φιλτράρει το γεγονός μέσα από τη λογική, χωρίς δηλαδή να είναι η αντίδρασή μας συνειδητή. Αναρωτηθείτε πόσες φορές, έχοντας αντιδράσει με έναν συγκεκριμένο τρόπο, εκ των υστέρων συνειδητοποιήσατε ότι δεν θέλατε να συμπεριφερθείτε έτσι, και δεν θα το κάνατε, εάν δεν ήσασταν προγραμματισμένοι από τις πεποιθήσεις και τους κοινωνικούς προγραμματισμούς.

Πώς θα το αλλάξω;

Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπαθούν να απαλλαγούν από τα αρνητικά συναισθήματα, ασκώντας έλεγχο στο εξωτερικό ερέθισμα, προσπαθώντας δηλαδή να αλλάξουν τη συμπεριφορά των άλλων, αντί να αλλάξουν την πεποίθηση που τους κάνει να μην αισθάνονται καλά. Μάταιος κόπος! Κανένας δεν αλλάζει επειδή το θέλουμε εμείς. Ο λόγος είναι απλός. Η αντίδρασή του θα είναι να θυμώνει και να αντιστέκεται, αφού του περνάμε το μήνυμα ότι δεν τον αποδεχόμαστε όπως είναι. Επίσης, δεν έχει εκπληρώσει τον… σκοπό του, δηλαδή δεν μας έχει κάνει να συνειδητοποιήσουμε το μάθημά μας σε αυτήν την περίπτωση. Ποιο είναι αυτό; Είτε να τον δεχτούμε όπως είναι, αλλάζοντας την πεποίθηση, την προσκόλληση και τον προγραμματισμό μας, είτε να μάθουμε να επικοινωνούμε με αποτελεσματικό τρόπο μαζί του, όχι κατηγορώντας τον, αλλά εκφράζοντας τι αισθανόμαστε και τι έχουμε ανάγκη από εκείνον, είτε να είμαστε καλά χωρίς αυτόν.

Όταν, λοιπόν, κάτι δεν μας αρέσει, το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να αλλάξουμε την εσωτερική μας πραγματικότητα. Όταν αλλάξει αυτό που υπάρχει μέσα μας, κατά πάσα πιθανότητα θα αλλάξει και ο άλλος. Ακόμα όμως και εάν αυτό δεν συμβεί, δηλαδή δεν αλλάξει η εξωτερική μας πραγματικότητα, εμείς θα είμαστε έτσι κι αλλιώς καλά.