ΟΤΑΝ ΜΑΣ ΔΙΑΤΑΖΟΥΝ ΟΙ ΞΕΝΟΙ ΤΟ ΑΥΤΟΝΟΗΤΟ

ICOMOS: «ΝΑ ΔΙΑΤΗΡΗΘΟΥΝ ΚΑΤΑ ΧΩΡΑ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΣΤΟ ΜΕΤΡΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ»

Τελικά, η Ελλάδα έχει υπουργό Πολιτισμού; Πώς είναι δυνατόν ένα θέμα που ήλθε στο φως της δημοσιότητας με τις πρώτες ανασκαφές για το μετρό της Θεσσαλονίκης, από το 2012 να καρκινοβατεί εξαιτίας μιας μεγάλης εταιρείας και ενός ανύπαρκτου υπουργείου Πολιτισμού, με κίνδυνο την καταστροφή μιας ολόκληρης υπόγειας πόλης; Πώς είναι δυνατόν η συμπρωτεύουσα να ταλαιπωρείται χωρίς μετρό, επειδή κάποιοι ιθύνοντες δεν συμφωνούν στο αυτονόητο; Από την πρώτη υπουργική απόφαση του τότε υπουργού Πολιτισμού Κώστα Τζαβάρα, κύλησε πολύ νερό στο ταραγμένο αυλάκι των συμφερόντων και των ρουσφετιών, με αλλεπάλληλες ενστάσεις και αποφάσεις επί των ενστάσεων του ΣτΕ, για να έλθει σήμερα ένας διεθνής οργανισμός, το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών (International Council of Monuments and Sites – ICOMOS), για να μας απαγορεύσει να συνεχίσουμε ως χώρα την ίδια πεπατημένη των προηγούμενων χρόνων και να υλοποιηθεί το έργο του μετρό της Θεσσαλονίκης στον σταθμό «Βενιζέλος» χωρίς απόσπαση των αρχαιοτήτων.

Γερό χαστούκι σε όλους τους εμπλεκόμενους. Η ανύπαρκτη υπουργός Πολιτισμού, που μέχρι σήμερα επέμενε στις δικές της απόψεις, που σαφώς ήταν εις βάρος της χώρας μας, τώρα που γίναμε διεθνώς ρεζίλι τι έχει να πει; Η ανύπαρκτη υπουργός κα Μενδώνη πώς θα απολογηθεί για τη ζημιά που επέφερε με την εμμονή της στο να εξυπηρετεί τιτάνιες εταιρείες, αντί του ελληνικού συμφέροντος; Είναι ή δεν είναι υπόλογη για τη διεθνή αυτή δυσφήμιση της χώρας μας; Πού ακούστηκε να μας εγκαλεί μια διεθνής ένωση για όλα όσα έπρεπε να έχουμε ήδη κάνει; «Πού έκανα παράβαση; Τι έκανα; Τι απ’ αυτά που έπρεπε να κάνω δεν έγινε;» αναρωτιόνταν οι Πυθαγόρειοι. Βέβαια, η κα Μενδώνη δεν φοίτησε στη Σχολή του Πυθαγόρα, ωστόσο έδωσε έναν όρκο να διαφυλάττει το συμφέρον της χώρας της ως υπουργός, πολλώ δε μάλλον ως υπουργός Πολιτισμού τα πολιτιστικά και πολιτισμικά αγαθά αυτής της χώρας.

Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών (International Council of Monuments and Sites – ICOMOS)

Πρόκειται για την παγκόσμια ένωση πολιτών και φορέων που ασχολούνται με τη συντήρηση και την προστασία των μνημείων και των τόπων πολιτιστικής κληρονομιάς όπου γης.

Το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών, ICOMOS από τα αρχικά της ονομασίας του στην αγγλική INTERNATIONAL COUNCIL ON MONUMENTS AND SITES είναι ο πιο έγκυρος διεθνής επαγγελματικός, Μη Κυβερνητικός Οργανισμός (NGO) που έχει ως σκοπό την προώθηση της θεωρίας της μεθοδολογίας, της τεχνολογίας και της ενημέρωσης για την προστασία και την ανάδειξη των ιστορικών μνημείων και τοποθεσιών των χωρών του κόσμου.

Το ICOMOS ιδρύθηκε το 1965 με απόφαση του ιστορικού Β´ Διεθνούς Συνεδρίου Αρχιτεκτόνων και Τεχνικών της Προστασίας, που πραγματοποιήθηκε το 1964 στη Βενετία. Κατά το συνέδριο αυτό καταρτίστηκε και ψηφίστηκε από τους εκπροσώπους της UNESCO, του Διεθνούς Κέντρου για τη Συντήρηση και Αναστήλωση των Ιστορικών Μνημείων (INTERNATIONAL CENTER FOR CONSERVATION AND RESTORATION OF MONUMENTS-ICCROM), καθώς και από τους εκπροσώπους των 16 χωρών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, το θεμελιώδες διεθνές κείμενο αρχών για επεμβάσεις στα ιστορικά μνημεία, γνωστό ως «Χάρτης της Βενετίας».

Το ICOMOS έχει μέλη ειδικούς επιστήμονες από όλο τον κόσμο και δραστηριοποιείται σε 104 χώρες στις 5 ηπείρους και είναι ο τεχνικός σύμβουλος της σε θέματα προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς. Με αυτήν την ιδιότητά του, εξετάζει τις προτάσεις των χωρών-μελών της UNESCO για την εγγραφή εθνικών μνημείων στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς (Φυσικής και Πολιτιστικής) ενώ παράλληλα με 21 Διεθνείς Ειδικές Επιστημονικές Επιτροπές μελετά εξειδικευμένα θέματα όπως: Το CIAV (για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική), το CIVVIH (για την προστασία ιστορικών πόλεων και οικισμών) κλπ.

Η διεθνής διοίκηση του ICOMOS εκλέγεται ανά τριετία. Συγκροτείται από το Διεθνές Γραφείο, τη Διεθνή Εκτελεστική Επιτροπή και τη Διεθνή Συμβουλευτική Επιτροπή. Έδρα του Διεθνούς ICOMOS είναι το Παρίσι. Κατά την τελευταία Γενική Συνέλευση του ICOMOS που έγινε στο Μεξικό τον Νοέμβριο του 1999 εξελέγη η σημερινή διοίκηση:

Πρόεδρος: Michael Petzet (Πρόεδρος του Γερμανικού ICOMOS)

Αντιπρόεδρος για την Ευρώπη: Christian Schmuckle-Mollard (Γαλλία)

Γενικός Γραμματέας: Jean Louis Luxen (Βέλγιο)

Η εκτελεστική επιτροπή συγκροτείται από 15 μέλη, μεταξύ των οποίων πρώτος σε ψήφους εξελέγη ο πρόεδρος του Ελληνικού τμήματος, Νίκος Αγριαντώνης.

Το Ελληνικό Τμήμα ICOMOS ιδρύθηκε το 1972, αρχικά ως Επιστημονική Επιτροπή του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας. Από το 1992 συνεχίζει τη δράση του ως ανεξάρτητο και αναγνωρισμένο επιστημονικό σωματείο. Σήμερα έχει 750 περίπου μέλη και διοικείται από 18μελές Διοικητικό Συμβούλιο το οποίο εκλέγεται ανά τριετία. Έχει αναπτύξει έντονη δραστηριότητα στη διάσωση και την προστασία πολιτιστικών αγαθών τόσο στην Ελλάδα όσο και στο διεθνή χώρο.

Για την προώθηση των στόχων του το Ελληνικό ICOMOS συντάσσει και εκδίδει ενημερωτικό δελτίο (3-4 τεύχη τον χρόνο) με τις προτάσεις του στα θέματα προστασίας μνημείων, τις δραστηριότητες του καθώς και με τις σχετικές ειδήσεις από τον διεθνή χώρο.

Τα τελευταία πέντε χρόνια, το Ελληνικό Τμήμα του ICOMOS απέκτησε μόνιμη έδρα στην Αθήνα σ’ ένα αναστηλωμένο νεοκλασικό σπίτι στην οδό Πειραιώς 73, όπου ήδη στεγάζεται η Διοίκηση, η Γραμματεία και η Βιβλιοθήκη του, ενώ σύντομα θα λειτουργήσουν επίσης, χώροι μονίμων και περιοδικών εκθέσεων.

Και τι απεφάνθη, λοιπόν, το διεθνές ICOMOS για την περίπτωση των αρχαιολογικών ευρημάτων στον σταθμό «Βενιζέλος» του μετρό της Θεσσαλονίκης; Απλώς «να διατηρηθούν κατά χώρα τα αρχαία στο μετρό της Θεσσαλονίκης». Δηλαδή απαγορεύει ρητώς την περίφημη «απόσπαση και επανατοποθέτηση» των αρχαιοτήτων της συμπρωτεύουσας.

Το πλήρες ψήφισμα της 20ής Γενικής Συνέλευσης του ICOMOS (8/12/2020)

«The 20th General Assembly,

Taking into account the concern expressed by ICOMOS Hellenic as well as several other statements of concern that have been issued by national and international official, scientific and professional institutions and bodies, and by several NGOs;

Affirming the outstanding significance of the Venizelos Metro station antiquities, a cultural ensemble that dates from late antiquity up to the transitional period and the beginning of the Middle Byzantine times (4th - 9 th century CE) and comprises the main Roman marble paved road, Decumanus Maximus, and the commercial center of Roman and Byzantine Thessaloniki;

Noting with concern that the current development proposals threaten the integrity and authenticity of the antiquities of the Thessaloniki Metro Station, and substantially changes and undermines their cultural heritage value;

Also taking into account the ICOMOS Hellenic Heritage Alerts,

Calls upon the Hellenic Government not to proceed with the implementation of the current plan that involves the detachment of the antiquities, given the fact that this is a monumental ensemble which constitutes an integral part of the history of the city of Thessaloniki and of the world cultural heritage;

Invites the Hellenic authorities in charge of the management, protection and conservation of cultural heritage to revise the action plan and to implement policies and best practices, in accordance with the provisions of all relevant international charters, including the relevant ICOMOS Charter on Archaeological Heritage Management, and international conventions adopted by Hellenic Republic. 20GA Agenda item 6-5 – Resolutions»

(«Η 20ή Γενική Συνέλευση:

Λαμβάνοντας υπόψη

Την ανησυχία που έχει εκφράσει το Ελληνικό Τμήμα του ICOMOS καθώς και αρκετές άλλες δηλώσεις ανησυχίας που έχουν εκδοθεί από εθνικούς και διεθνείς θεσμικούς, επιστημονικούς και επαγγελματικούς φορείς και οργανώσεις, και πολλές ΜΚΟ,

Αναγνωρίζοντας

Την εξαιρετική σημασία των αρχαιοτήτων στο Σταθμό Βενιζέλου, ενός πολιτιστικού συγκροτήματος που χρονολογείται από την ύστερη αρχαιότητα ως τη μεταβατική περίοδο και την πρώιμη Μεσοβυζαντινή περίοδο (4ος-9ος αιώνας μ.Χ.) και περιλαμβάνει την κύρια μαρμαρόστρωτη ρωμαϊκή οδό, Decumanus Maximus, και το εμπορικό κέντρο της ρωμαϊκής και βυζαντινής Θεσσαλονίκης,

Επισημαίνοντας

Με ανησυχία ότι οι παρούσες προτάσεις για την εξέλιξη του έργου απειλούν την ακεραιότητα και αυθεντικότητα των αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη, και ότι ουσιωδώς αλλοιώνουν και υποβαθμίζουν την αξία τους ως στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς,

Λαμβάνοντας επίσης υπόψη το Σήμα Συναγερμού (Heritage Alert) του Ελληνικού Τμήματος του ICOMOS:

Ζητεί από την Ελληνική Κυβέρνηση να μην προχωρήσει στην υλοποίηση του παρόντος σχεδίου που προβλέπει την απόσπαση των αρχαιοτήτων, δεδομένου ότι πρόκειται για ένα μνημειακό σύνολο που αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της ιστορίας της πόλης της Θεσσαλονίκης και της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς,

Καλεί τις ελληνικές αρχές που είναι υπεύθυνες για τη διαχείριση, την προστασία και τη συντήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς να αναθεωρήσουν το σχέδιο δράσης και να εφαρμόσουν πολιτικές και βέλτιστες πρακτικές σύμφωνες με τις προβλέψεις όλων των σχετικών διεθνών χαρτών, συμπεριλαμβανομένου της Χάρτας του ICOMOS για την Προστασία και Διαχείριση της Αρχαιολογικής Κληρονομιάς, τις διεθνείς συμβάσεις που έχει συνυπογράψει η Ελληνική Δημοκρατία».) 

Πάολο Οντορίκο: «Θα κάνετε LEGO τη βυζαντινή Πομπηία που ανακαλύψατε;»

Η ιστορία «για το τι μέλλει γενέσθαι» των αρχαιοτήτων του Σταθμού Μετρό «Βενιζέλος» στη Θεσσαλονίκη έχει παρελθόν τουλάχιστον από το 2012. Η ιστορία όμως των ίδιων των αρχαιοτήτων έχει παρελθόν τουλάχιστον 1.500 χρόνων.

«Θα κάνετε LEGO τη βυζαντινή Πομπηία που ανακαλύψατε;» αναφώνησε με οργή σε μια συνέντευξή του στο ethnos.gr ο έγκριτος Ιταλός βυζαντινολόγος και διευθυντής του Κέντρου Βυζαντινών και νεοελληνικών σπουδών της Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales στο Παρίσι, Πάολο Οντορίκο, ο οποίος το 2013 είχε κατεβεί τη σκάλα κάτω από την Εγνατία οδό για αυτοψία στα ευρήματα του σταθμού Βενιζέλου, στο υπό κατασκευή μετρό, και έπαθε σοκ. «Αυτό που έφεραν στο φως οι εργασίες για το μετρό είναι η βυζαντινή Πομπηία! Το καταλαβαίνετε; Και σκοπεύετε να την ξεκολλήσετε, για να την επανακολλήσετε αργότερα; Τρελαθήκατε; Θα κάνετε τις αρχαιότητές σας Lego; Σκοπεύετε να στήσετε τη βυζαντινή Disneyland; Να μας το πείτε! Και να αναλάβετε τις ευθύνες σας», πρόσθεσε απηυδισμένος, αρνούμενος ως καταστροφική την απόφαση για «απόσπαση-επανατοποθέτηση».

«Υπήρχε ένας κεντρικός δρόμος γύρω από τον οποίο είχε αναπτυχθεί στα χρόνια του καίσαρα Γαλέριου η Θεσσαλονίκη. “Decumanus maximus” ονομαζόταν. Φανταστείτε  τη Θεσσαλονίκη τότε. Μια πόλη λαμπρή και ξακουστή σε όλη την Μεσόγειο μετά την Ρώμη μ’ ένα κέντρο και οδικές αρτηρίες αντάξιες του εμπορίου, του πλούτου και της δύναμής της», είπε η Βούλα Πατουλίδου σε μια παλαιότερη συνέντευξή της για την «Πόλη κάτω από την πόλη», όπως την είχε αποκαλέσει με όραμά της να παλέψει για να την κάνει γνωστή σε όλο τον κόσμο, προς όφελος των κατοίκων αλλά και του Τουρισμού.

Αυτή την «πόλη κάτω από την πόλη» με ποιο θράσος θα την κομματιάσετε; Και ποια η τιμωρία όλων εκείνων που βάζουν το προσωπικό τους συμφέρον πάνω από το συμφέρον της χώρας τους; «Κάθε κυβέρνηση είναι αδίστακτη, γιατί τίποτα δεν είναι τόσο αδίστακτο όσο η ατιμωρησία», έλεγε ο Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω. Η ατιμωρησία…

Πηγή: ICOMOS