ΟΤΑΝ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΧΕΙ ΠΡΟΣΩΠΟ

Περνώντας κάποιος από τη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας, αντικρίζει με συγκίνηση αναρτημένους πίνακες ζωγραφικής στο περίβλημα του Εθνικού Κήπου, με πρόσωπα ηρώων του 1821. Επειδή η Ιστορία πραγματικά έχει πρόσωπο. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, του Ιδρύματος Σύλβιας Ιωάννου, του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου και του Δήμου Αθηναίων, που διοργανώνουν αυτήν την υπαίθρια έκθεση που φιλοξενείται στον Εθνικό Κήπο ήδη από τις 8 Φεβρουαρίου και θα διαρκέσει έως τις 4 Απριλίου.

Στην έκθεση παρουσιάζονται 22 προσωπογραφίες με ορισμένα από τα 320 μοναδικά πρόσωπα που ζωγράφισε ο Benjamin Mary (1792-1846), ο οποίος ήταν διπλωματικός αντιπρόσωπος του Βελγίου στην Ελλάδα.

Τα σχέδια φιλοτεχνήθηκαν εκ του φυσικού, κυρίως στην Αθήνα, μεταξύ 1839 και 1844. Δημοσιεύονται για πρώτη φορά και μας φέρνουν σε επαφή με γνωστά και άγνωστα πρόσωπα της Ελληνικής Επανάστασης και της Οθωνικής Ελλάδας, μέσα από την ευαίσθητη και διεισδυτική ματιά ενός Ευρωπαίου καλλιτέχνη. Αγωνιστές, πολιτικοί, ιερωμένοι, λόγιοι, φιλέλληνες, άνθρωποι καθημερινοί, ποζάρουν υπομονετικά για το πορτρέτο και ο Benjamin Mary καταφέρνει να συλλάβει την έκφρασή τους σε μια μοναδική στιγμή της Ιστορίας.

Ενδεικτικά στα πορτρέτα εικονίζονται οι: Θ. Κολοκοτρώνης, Νικηταράς, Λ. Κουντουριώτης, Ι. Μακρυγιάννης, Χ. Χατζηπέτρου, G. Finlay, Π. Νοταράς, Θ. Φαρμακίδης, Ν. Θησεύς, Β. Πετιμεζάς, Α. Μαυρομιχάλης, Η. Σαλαφατίνος, Ι. Κωλέττης, Ι. Καρατζάς, Μπότσαρης και άλλοι.

Οι οργανωτές όμως δεν έμειναν εκεί. Περισσότερα ιστορικά στοιχεία καθώς και πληροφορίες για τα εικονιζόμενα πρόσωπα περιέχονται στην έκδοση του Ιδρύματος Σύλβιας Ιωάννου και της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος - Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, με τίτλο: «Η Ιστορία έχει πρόσωπο – Μορφές του 1821 στην Ελλάδα του Όθωνα από τον βέλγο διπλωμάτη Benjamin Mary».

Συγκεκριμένα, η σπάνια και πρωτότυπη αυτή έκδοση παρουσιάζει 125 αδημοσίευτα σχέδια με 320 μοναδικά πρόσωπα από το λεύκωμα του Βέλγου διπλωμάτη και ζωγράφου Benjamin Mary. Η έκδοση αποτελεί σταθμό στην προσωπογραφία αγωνιστών, πολιτικών, ιερωμένων και καθημερινών ανθρώπων, καθώς προσώπων που παρέμεναν άγνωστα στην εικονογραφία, αναδύονται πλέον, εμπλουτίζοντας την ιστορία μας.

Ο αναγνώστης μεταφέρεται στην Ελλάδα της Οθωνικής περιόδου, μία εικοσαετία περίπου μετά την έναρξη του Αγώνα. Συναντά μορφές της εποχής και παρακολουθεί ως θεατής τις εργασίες της Εθνικής Συνέλευσης του 1843-1844, όταν η νεότερη Ελλάδα αποκτά το νέο της Σύνταγμα μετά την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843.

Πρόκειται για συνέκδοση του Ιδρύματος Σύλβιας Ιωάννου και της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος.

Πρόκειται για έναν συλλογικό τόμο, σκληρόδετο, με 384 σελίδες από τις εκδόσεις AdVenture ΑΕ. Την έρευνα και τα κείμενα ανέλαβαν οι Ιφιγένεια Βογιατζή, Μαρία Γιουρούκου, Χαρίκλεια Γ. Δημακοπούλου, Δήμητρα Κουκίου, Leonora Navari και Γιώργος Τζεδόπουλος, ενώ την επιμέλεια και τη σύνταξη του ευρετηρίου έκανε η Μίτση Πικραμένου.

Καθώς καταλαβαίνουμε, τα 22 πορτρέτα που έχουν αναρτηθεί στον Εθνικό Κήπο είναι μέρος αυτού του πολύ ενδιαφέροντος τόμου - αφιέρωμα στα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, με τα 320 πορτρέτα, τα διαφορετικά είναι αλήθεια από αυτά που μέχρι τώρα γνωρίζαμε. Και αυτό επειδή ο Βέλγος διπλωμάτης σκιτσάρισε τις προσωπογραφίες αυτές αρκετά χρόνια από την πρώτη νιότη των ηρώων, και μάλιστα είχε φροντίσει οι εικονιζόμενοι να υπογράφουν την προσωπογραφία τους, με αποτέλεσμα την αυθεντική και σημαντική ιστορική μαρτυρία. Είναι πράγματι συγκλονιστικό να βλέπεις τον Κολοκοτρώνη γερασμένο, εντελώς διαφορετικό από αυτόν που έχουμε γνωρίσει από τα συνηθισμένα πορτρέτα του με την περικεφαλαία, τον Κουντουριώτη μονόφθαλμο, τον Μακρυγιάννη επίσης γερασμένο… μακριά από τις μάχες, χρόνια αργότερα, με την κάθε πολεμική τους εμπειρία και μια ρυτίδα πια στα βαθουλωμένα τους πρόσωπα. Η εξαιρετική ακρίβεια τη λεπτομέρεια στα πρόσωπα και τις εκφράσεις θρυλικών οπλαρχηγών, ρακένδυτων χωρικών, ναυτικών, ιερωμένων, Ελλήνων και ξένων είναι κάτι που γεμίζει με σοκ και δέος την ψυχή των σημερινών Ελλήνων, 200 χρόνια μετά την Επανάσταση.

Το πλήθος των σκίτσων αποκτήθηκε σε μια διεθνή δημοπρασία από το ίδρυμα Σύλβιας Ιωάννου, και αποτελεί την πιο ενδιαφέρουσα έκδοση για το 1821 μέχρι τώρα.

Ο τόμος «Η Ιστορία έχει πρόσωπο – Μορφές του 1821 στην Ελλάδα του Όθωνα από τον βέλγο διπλωμάτη Benjamin Mary (Αθήνα, 2020)», διατίθεται από τις εκδόσεις AdVenture ΑΕ, ένας εκδοτικός οίκος που μας έχει συνηθίσει στις εξειδικευμένες και πολυτελείς εκδόσεις. Σίγουρα ο συγκεκριμένος τόμος με το «πρόσωπο της Ιστορίας» είναι απαραίτητος στη βιβλιοθήκη μας, αμείλικτος μάρτυρας των όσων βίωσαν εκείνοι που έδωσαν το αίμα τους για τη δική μας ελευθερία, και μάθημα στις νέες γενιές για το πώς πολέμησαν κάποιοι όταν είδαν πως δεν άντεχαν άλλο τη σκλαβιά. Για ελεύθερους ανθρώπους, για ελεύθερους λαούς, για ελεύθερες ιδέες. «Ευτυχισμένοι είναι οι ελεύθεροι και ελεύθεροι είναι οι γενναίοι», όπως έλεγε και ο Θουκυδίδης. Κι εκείνοι, χωρίς οι περισσότεροι να τον έχουν διαβάσει, έκαναν πράξη τη ρήση του, ακριβώς επειδή ήταν γενναίοι…