Ο ΜΟΝΑΧΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΛΠΙΖΕΙ ΣΤΟ 2021

Το σκοτάδι δεν είναι άγνωστο στις θεατρικές αίθουσες και στις μουσικές σκηνές. Είναι η φυσιολογική συνέχεια, που έρχεται με το κλείσιμο της αυλαίας στο τέλος της παράστασης, όταν κοινό και συντελεστές τις «καληνυχτίζουν» και τις αδειάζουν, πλημμυρισμένοι καθώς είναι από εικόνες, συναισθήματα, σκέψεις,διαδραστική απόρροια του δρώμενου που παρακολούθησαν. Αυτός ο σκοτεινός άδειος χώρος ίσως και να είναι αναγκαίος για το παλκοσένικο, να απορροφήσει τους σημερινούς κραδασμούς, και «καθάριος» να υποδεχτεί τους αυριανούς. Το φυσιολογικό ιστορικά έρχεται να το διαταράξει κάποιος απρόβλεπτος, τυχαίος, ή κατασκευασμένος παράγοντας,για τη διαμόρφωση της νέας πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας.

Η κρίση και η κριτική αφορούν πάντα το πώς και με ποιον τρόπο οι παντός υπεύθυνοι αντιμετωπίζουν και διαχειρίζονται ή μεταχειρίζονται για ίδιον όφελος αυτή την καμπή. Η αιτία που χώρισε την ήδη γνωστή και ρέουσα ζωή μας το 2020 στο πριν και στο μετά είναι ο Covid-19. Πολυεπίπεδη η ζωή, πολυεπίπεδες οι επιπτώσεις από τα βασικά και αναγκαία ως τα επίπλαστα της ζωής. Χαρακτηριστική ατμόσφαιρα της όλης κατάστασης είναι η μουντάδα που επιφέρει η κοινωνική αποστασιοποίηση της μάσκας και της προφύλαξης. Την ονόμασαν ατομική ευθύνη, το μάχιμο όπλο της πανδημίας, επιβεβαιώνοντας τους στίχους του τραγουδιού, «ο Πέτρος, ο Γιόχαν και ο Φρανς στον πόλεμο παν…» – είναι οι μόνιμοι στρατιώτες των εποχών με την προσφορά της ζωής τους για το γενικό καλό. Αλλά πώς επιτυγχάνεις αυτό το γενικό καλό με την απουσία της ζωής;

Κάποτε,γιορτινές ημέρες σαν κι αυτές θα πηγαίναμε στο σινεμά, στο θέατρο, στο Μέγαρο Μουσικής, στην Εθνική Λυρική Σκηνή για να απολαύσουμε τη μαγεία μιας παράστασης, να αφεθούμε στις γλυκές μελωδίες κάποιας σπουδαίας ορχήστρας, ή να δούμε μία εξαιρετική όπερα. Φέτος, αντίθετα, υποδεχθήκαμε αυτήν τη νέα χρονιά σχεδόν μοναχικά, χωρίς να έχουμε τη δυνατότητα να χαρούμε καμία πολιτιστική εμπειρία.

Το 2020 θα παραμείνει για πάντα στη μνήμη μας ως η σκληρή χρονιά της παγκόσμιας πανδημίας. Μια χρονιά που ο χώρος του Πολιτισμού ήταν από τους πλέον πληγέντες. Ο Πολιτισμός αντικαταστάθηκε από την τεχνολογία με αποσπασματικά online, τα προγράμματα των καλλιτεχνικών οργανισμών δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ, παραστάσεις και υπερθέαμα έμειναν στον αέρα, μουσικά σχήματα και συναυλίες ακυρώθηκαν.

Εδώ και δέκα μήνες, και άγνωστο για πόσο ακόμη, είμαστε αποκομμένοι από την ευδαιμονία όπως μάθαμε να ζούμε μαζί της στους θεατρικούς και μουσικούς χώρους, αποστειρώνοντας και στεγνώνοντας την ψυχή μας από τη μαθητεία τής διά ζώσης τέχνης. Τι και αν δόθηκαν ολοκληρωμένες προτάσεις για αυστηρά υγειονομικά πρωτόκολλα, προκειμένου οι αίθουσες τέχνης να παραμείνουν ανοιχτές, ώστε σε αυτή την ιδιαιτερότητα των καιρών ο πολίτης, ο άνθρωπος να έχει το απάγκιο του, τη σπιρτάδα που χρειάζεται ο νους για να βρίσκεται σε κίνηση και το συναίσθημα την πραγματική ζεστασιά του σώματός μας, η σκοτεινή ερημιά έγινε ο μόνιμος κάτοικος των χώρων της τέχνης. Τους χειρισμούς της πολιτείας σε αυτό το θέμα πολλοί τις χαρακτήρισαν εκδικητικές και εγκληματικές, μόνο που η εκδίκηση προϋποθέτει ότι ενδιαφέρεσαι μεν, αρνητικά δε.

Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια απόφαση αδιαφορίας και απόρριψης. Τι τον θέλεις τώρα τον Πολιτισμό που κρατά εν εγρηγόρσει την κριτική σκέψη των ανθρώπων, ιδίως αυτήν τη χρονική στιγμή της πανδημίας που ξεδιπλώνονται οι κανόνες της νέας κανονικότητες; Για αυτό και οι πρώτες κινήσεις με σκοπιμότητα ανέδειξαν τα ήδη γνωστά προβλήματα του χώρου,όπως αυτό του μητρώου των καλλιτεχνών. Βοήθεια και στήριξη πενιχρή, αλλά και με περιορισμούς και αποκλεισμούς.

Η πολλαπλή αντίδραση του τείχους προστασίας της τέχνης του κόσμου όμως στα socialmedia από τημία, και οι συνεχείς διεκδικήσεις των ανθρώπων της μέσα από ιδιαίτερες performanceδιαμαρτυρίες, εκεί που ο ρόλος και το τραγούδι έγινε κραυγή του δρόμου, άρχισαν να φέρνουν κάποια πρώτα αποτελέσματα, χωρίς ωστόσο να λύνουν την προβληματική κατάσταση. Οι χώροι ακόμα και σήμερα παραμένουν κλειστοί, χωρίς να υπάρχει ένας ουσιαστικός σχεδιασμός για την επίλυση.

Από την προηγούμενη χρονιά ο χώρος του Πολιτισμού συνεχίζει να υποφέρει. Τα θέατρα έμειναν κλειστά, οι πολιτιστικοί φορείς και οργανισμοί αντιμετωπίζουν σοβαρότατο πρόβλημα, οι καλλιτέχνες εγκαταλελειμμένοι στην τύχη τους πορεύονται μόνοι τους. Τι νιώθουν οι καλλιτέχνες και τι προσδοκούν πλέον από το ’21, που καλώς μας ήρθε;

Η σκέψη μας ήταν, αντί να ρωτήσουμε δημιουργούς και καλλιτέχνες για την πρωτόγνωρη εμπειρία που βιώνουν, να μιλήσουν όπως εκείνοι ξέρουν με κείμενά τους.

ΣΚΗΝΗ ΧΩΡΙΣ ΗΘΟΠΟΙΟΥΣ ΚΑΙ ΘΕΑΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΚΕΝΟΤΑΦΙΟ ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΟΥ ΚΕΝΟΥ

Του Όμηρου Πουλάκη

Ηθοποιός

(…)

Θα πάψωπια για μακρινά ταξίδιανα μιλώ,

οι φίλοι θα νομίζουνε πως τα ’χω πια ξεχάσει,

κι η μάνα μου, χαρούμενη, θα λέει σ᾿όποιον ρωτά

«Ήταν μία λόξα νεανική, μα τώρα έχει περάσει…»

(…)

«Maldudépart»

Νίκος Καββαδίας 

Από την ποιητική συλλογή Μαραμπού(1933)

Οι άνθρωποι του Πολιτισμού πληρώθηκαν με σιωπή. Και ύστερα από την υψωμένη τους φωνή, με ένα κράμα συγκατάβασης και χλεύης.

Η κινητοποίησή τους ήταν άμεση και προκάλεσε μετατοπίσεις στο πολιτικό, στο κοινωνικό, αλλά και στο συνδικαλιστικό επίπεδο.

Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να νομοθετήσει ορισμένα στοιχειώδη.Αρκετοί πολίτες αφουγκράστηκαν –για πρώτη ίσως φορά– το περίπλοκο πλέγμα των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο κλάδος. Οι εκλογές στο Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών οδήγησαν σε ένα προεδρείο συνεργασίας με διαφορετική προσέγγιση από εκείνη που κυριαρχούσε μέχρι πρότινος.

Το κίνημα «SupportArtWorkers» εξέπεμψε με δυναμισμό τα αιτήματα και το στίγμα του, πραγμάτωσε δράσεις, πλούτισε τον διάλογοκαι έφερε σε αλληλεπίδραση πλήθος καλλιτεχνών καιεργαζομένων στο πεδίο της πολιτιστικής παραγωγής συνολικότερα.

Όμως, το μέλλον παραμένει άδηλο, κυριευμένο από τη μέγιστη πιθανή αβεβαιότητα.

Η καλλιτεχνική δημιουργία απαιτεί σε κάθε περίπτωσηψυχική τόλμη,υπαρξιακό ρίσκο, πνευματική διακύβευση. Ωστόσο, προϋποθέτει παράλληλα την εξασφάλιση των θεμελιακών υλικών αναγκαιοτήτων. Χωρίς τροφή, χωρίς στέγη, χωρίς νερό, χωρίς μια στιβαρή δυνατότητα επιβίωσης, κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να δημιουργήσει.

Οι διαρρηγμένες εργασιακές σχέσεις και ο ελαστικός τους χαρακτήρας δεν βλάπτουν αποκλειστικά τους ανθρώπους της Τέχνης και του Πολιτισμού, δεν συμπιέζουνμονάχα τις διαστάσεις και τους ορίζοντες της δικής τους ζωής. Επιφέρουν δυσεπούλωτες πληγές στο πολιτισμικό φορτίο μιας ολόκληρης χώρας, και δεν είναι εύκολα αντιληπτό ούτε το εύρος ούτε και το βάθος των υλικών και οικονομικών επιπτώσεων που αυτές οι πληγές προκαλούν στο κοινωνικό σύνολο.

Η οργανωμένη και μεθοδική εργασία σε ένα πολιτισμικό ή καλλιτεχνικό αντικείμενο δεν πρέπει να συγχέεται με την ευρύτερη διάθεση για καλλιτεχνία, την οποία και μπορεί να συναντήσουμε σε ανθρώπους οποιουδήποτε άλλου επαγγέλματος. Δεν είναι όμοια πράγματα, δεν υποκαθιστά το ένα το άλλο, δεν εντάσσονται σε ενιαίο πλαίσιο.

Όλοι και όλες διαπαιδαγωγούμε τα παιδιά μας. Αυτό δεν σημαίνει πως είμαστε δάσκαλοι. Ούτε σημαίνει πως οι δάσκαλοι είναι περιττοί.

Μια σκηνή χωρίς ηθοποιούς και θεατές είναι ένα κενοτάφιο προς τιμήν του κενού. Ένας ηθοποιός χωρίς σκηνή είναι μια ασώματη σορός, χώρος μέσα στον χώρο.

Η εξ αποστάσεως θέαση κινηματογραφημένων παραστάσεων είναι αμφισβητήσιμο ισχυρά το αν αποτελεί συμβάν με καλλιτεχνικό πρωτίστως χαρακτήρα, ενώ αναμφισβήτητα δεν είναι ταυτόσημη (ούτε επαρκώς παρόμοια) με τη διά ζώσης εμβίωση μιας παραστατικής δημιουργίας. Πρόκειται για δύο εντελώς διακριτές ως προς την οντολογία τους συνθήκες. 

Αναντίρρητα οφείλουν να διαμορφωθούν και να διαφυλαχθούν τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων που συμμετείχαν σε μια παραστατική δημιουργία, της οποίαςη κινηματογραφημένη εκδοχή διανέμεται έναντι εισιτηρίου. 

Είναι δικαίωμα των εργατών του Πολιτισμού και της Τέχνης να βιοπορίζονται από την εργασία τους, και υποχρέωση όλων μας να υπερασπιστούμε αυτό το δικαίωμα, είτε είμαστε ένας από εκείνους είτε όχι.

Ένας ηθοποιός χωρίς σκηνή είναι ένα αόρατο άγαλμα, ερημιά χωρίς σιωπή.

Πολλοί ηθοποιοί χωρίς σκηνή είναι μια βουβή χορωδία, η οποία κουρδίζει άσκοπα το σώμα της κάθε βράδυ την ίδια ώρα.

Κι αν σκοτώσεις σε ανθρώπους που πόθησαν την τέχνη τη δυνατότητα να βουτήξουν στον πόθο τους,τότε θα γεννήσεις νεκρούς.

Θα αναπνέουν, θα περπατούν, θα κινούν τα χέρια τους, θα παίρνουν το αυτοκίνητο, θα κάθονται στο οικογενειακό τραπέζι, θα τους συναντάς στον δρόμο.

Αλλά θα είναι νεκροί. Και οι νεκροί είναι επικίνδυνοι. Γιατί δεν θα φοβούνται πλέον τον θάνατο.

(…)

*

νεκρό πουλίακονίζω τα μαχαίρια μου

ηΙστορία (βλέπετε) δεν κάνει διάκριση

νεκρός ή

ζωντανός.

(…)

«Σαν Πανηγύρι»

Μίλτος Σαχτούρης 

Από τη συλλογήΧρωμοτραύματα(1980) 

ΕΙΜΑΣΤΕ ΜΙΑ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑ

Της Μαργαρίτας Συγγενιώτου

Μέτζο Σοπράνο, μέλος Δ.Σ. ΠΟΘΑ 

Συνήθως οι μέρες των γιορτών έχουν έντονο το πολιτισμικό στοιχείο. Είναι οι μέρες που η δημιουργικότητα απελευθερώνεται, καλλιτέχνες και κοινό γιορτάζουν μαζί. Είναι, επίσης, οι μέρες που δουλεύουν οι εργαζόμενοι στον Πολιτισμό για να μπορέσουν να επιβιώσουν μέχρι την επόμενη εορταστική περίοδο.

Γιατί αυτό είναι ο Πολιτισμός: Μια γιορτή, είναι το οξυγόνο μιας κοινωνίας, η ξεκούρασή της, η εκτόνωσή της. Αλλά πολύ περισσότερο είναι η ελεύθερη σκέψη της. Δεν είναι παράξενο, λοιπόν, που ασκείται τέτοια βιοπολιτική εναντίον του με πρόσχημα την πανδημία.

Αυτές οι γιορτές είναι παράξενες. Κάποιοι, τυχεροί, δουλέψαμε, αλλά κανείς μας δεν ξέρει πότε θα ξαναδουλέψει. Δεν ξέρει αν και πότε θα πάρει ένα κρατικό βοήθημα, αφού ο κλάδος μας παραμένει ουσιαστικά κλειστός. Κάνουμε δράσεις αλληλεγγύης για τους συναδέλφους μας, ακόμα και η διανομή μερικών τροφίμων αφορά πλέον πολύ περισσότερους συναδέλφους από όσους θα μπορούσαμε να φανταστούμε.Το χειρότερο, όμως, είναι ότι κανείς δεν ξέρει πότε θα ξανανοίξει ο Πολιτισμός. Είναι πάντα ο πρώτος που κλείνει και ο τελευταίος που ανοίγει. Είμαστε μία πολυτέλεια.

Ο μεγαλύτερος φόβος μου για την επόμενη μέρα είναι να μην έχει εμπεδωθεί από την κοινωνία το κυβερνητικό αφήγημα, ότι ο Πολιτισμός είναι μία πολυτέλεια, την οποία μπορούμε να στερηθούμε αν ο λόγος είναι σοβαρός. Φοβάμαι ακόμα ότι η επόμενη μέρα θα μας βρει μόνο με όσους μπορούν να επιβιώσουν αυτή την εποχή χωρίς κρατική στήριξη, τα μεγάλα Ιδρύματα και τους μεγαλοπαραγωγούς. Τι θα σημαίνει αυτό για την κοινωνία, τη δημιουργικότητά της, τις φωνές των ανθρώπων που σκέφτονται ανατρεπτικά, τις φωνές των «αόρατων». Φοβάμαι ότι την επόμενη μέρα θα ζούμε σε έναν πνευματικά αποστειρωμένο κόσμο.

Ο Πολιτισμός έχει μέσα του την έννοια του «μαζί». Είμαστε μαζί, παίζουμε μαζί, επικοινωνούμε σε ένα μη λεκτικό πεδίο που κανένα livestreaming δεν μπορεί να αποδώσει. Κάνουμε πρόβα, βρισκόμαστε, αγκαλιαζόμαστε. Μας λείπει.

Έτσι περνάμε οι άνθρωποι του Πολιτισμού αυτές τις δύσκολες γιορτές. Με μεγάλη ανασφάλεια, αλλά κυρίως μας λείπετε. Τουλάχιστον όσο σας λείπουμε εμείς. Νιώθουμε σαν να μας χωρίζει ένα αδιαπέραστο τζάμι, να βλέπουμε ο ένας τον άλλον, αλλά να μην μπορούμε να συναντηθούμε. Κι αν κάτι σας ζητάμε, είναι να συνεχίσουμε να κοιταζόμαστε. Το τζάμι θα φύγει, και την επόμενη μέρα θα χρειαστούμε ο ένας τον άλλον όσο ποτέ.

ΔΕΝ ΑΙΣΘΑΝΟΜΑΙ ΥΠΕΡΗΦΑΝΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΠΟΥ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΑΜΕ

Του Νίκου Καμτσή

Σκηνοθέτης & Καλλιτεχνικός Διευθυντής του θεάτρου «Τόπος αλλού»

Προτιμώ να απαντήσω με έναν διάλογο που τόσο μας έλειψε αυτήν τη χρονιά της πανδημίας

Έτσι θα διατυπώσω ερωτήσεις και θα μου επιτρέψετε να τις απαντήσω.

Γιατί κλείσανε τα θέατρα τόσο απότομα και τόσο κάθετα; Πόσα κρούσματα μέχρι τώρα προήλθαν από το «θεατρίζεσθε»;

«Κανένα».

Ποια είναι η λειτουργία του κοινού στους θεατρικούς χώρους;

«Πολιτισμένη προσέλευση, κάθισμα στις συγκεκριμένες, αριθμημένες (ανέκαθεν) θέσεις τους, αμίλητοι, ακούνητοι, παρακολουθούν την παράσταση και φεύγουν. Σε πλήρη τάξη και πειθαρχία. 

Κλειστά τα θέατρα από τον Μάρτη. Τον Σεπτέμβριο περιμέναμε 2 μήνες τα μέτρα για να προγραμματίσουμε πρόβες και παραστάσεις.Βολοδέρναμε ανάμεσα στο τι είπε ο ένας και ο άλλος, ενώ οι επιδημιολόγοι δεν δίνανε καμία σημασία στους χώρους τέχνης και το ΥΠΠΟΑ περίμενε ανήμπορο τις επιταγές τους. 

Πλοία, αεροπλάνα, μπαρ,minimarket ξέρανε τι να κάνουν. Τα θέατρα όχι.  

Μία εμπνευσμένη κυβέρνηση (διάβαζε:Υπουργείο) έπρεπε να προτείνει και να υποστηρίξει μετ’ επιτάσεως: “Θέλετε να διασκεδάσετε; Πηγαίνετε στο θέατρο. Είναι ασφαλές και ωφέλιμο, για τον νου, την ψυχή, τον κοινωνικό και προσωπικό πολιτισμό μας που δοκιμάζεται”. Αντίθετα, πολιτεία και επιστήμονες εξάντλησαν την αυστηρότητά τους στα θέατρα και στους δημιουργούς.

Και τώρα τι κάνουμε;

«Τώρα έχουμε αποδεχτεί τη μοίρα μας και παρηγορούμαστε με ondemand και livestreaming εκδηλώσεις (επίτηδες δεν τις ονομάζω θεατρικές παραστάσεις)».

Και το «πολυτραγουδισμένο» εμβόλιο;

«Καλώς μας ήρθε».

Τι σημαίνει πρακτικά; Πότε θα ανέβουμε στη σκηνή; Και με τι δυνάμεις;

«Οικονομικά εξαντλημένα θέατρα. Που δεν πήραν καμία ενίσχυση από την πολιτεία εκτός από €2.000 που το ΥΠΟΑ υποσχέθηκε τον Απρίλη, η διορία κατάθεσης των δικαιολογητικών τέλειωσε τον Ιούλιο και τελικά αυτά τα €2000 έφτασαν στα μη κερδοσκοπικά θέατρα –αυτά που σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος του θεατρικού πολιτισμού μας, αυτά από τα οποία έχουμε απαιτήσεις ποιότητας– τον Δεκέμβριο.

Με τι δυνάμεις (οικονομικές και ηθικές) θα ξανανεβούμε στη σκηνή και θα περιμένουμε ποιο κοινό; Ένα κοινό που θέλει να βγει αλλά φοβάται τα θέατρα. Με λαχτάρα τρέχει στα κομμωτήρια και στα μανικιούρ που θεωρούνται απαραίτητα και αναγκαία, αλλά όχι τα θέατρα και οι χώροι τέχνης».

Προσωπικά, δεν αισθάνομαι υπερήφανος για τον Πολιτισμό που οικοδομήσαμε και για τις αξίες του όμορφου και αγγελικά πλασμένου κόσμου μας.

ΜΙΑ ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΑΝΕΡΓΙΑ 

Ευγενία (Τζένη) Αρσένη- Σκηνοθέτης

Θεατρολόγος, Δρ. Αισθητικής Φιλοσοφίας

Η πιο ουσιαστική σχέση στην τέχνη, εκείνη του καλλιτέχνη με το κοινό, θα αργήσει να βρει την αρχική της έκφραση.

Κάθε χρόνο, πλησιάζοντας προς το τέλος του, άκουγα γύρω μου ευχές «για να φύγει αυτή η χρονιά και να μην ξαναγυρίσει». Κάθε φορά όμως άκουγα το ίδιο και χαμογελούσα, γιατί περισσότερο ένιωθα πως για πολλούς ανθρώπους τα λόγια αυτά έδειχναν την προσμονή τους για να έρθει κάτι πιο όμορφο, ξορκίζοντας τα περασμένα, ακόμα και αν εκείνα δεν ήταν ζοφερά. Και ήρθε η χρονιά που το είπα και εγώ, για πρώτη φορά, εννοώντας κάθε μου λέξη. Η υγεία, ό,τι πιο πολύτιμο στη ζωή, η ίδια η ζωή, που έτσι κι αλλιώς δεν είναι δεδομένη, πέρασε παγκόσμια την πιο μεγάλη κρίση για καθέναν από εμάς ξεχωριστά. Και συνεχίζουμε να νιώθουμε εκτεθειμένοι μπροστά σε έναν άγνωστο για όλους εχθρό. Η αγκαλιά, το δεύτερο πιο πολύτιμο στη ζωή, έγινε ανάμνηση. Οι αντοχές των ανθρώπων έσπασαν και πολλά ανατράπηκαν στις ανθρώπινες σχέσεις. Ίσως αποκαλύφτηκε η αλήθεια των ανθρώπων τελικά αλλά, και αν έγινε αυτό, συνέβη χωρίς ψύχραιμη διαχείριση της κούρασης που όλοι νιώσαμε και μάλλον νιώθουμε ακόμα. Η εργασία όλων ανατράπηκε και τα κεκτημένα δικαιώματα για τα οποία αγωνιζόμαστε βρέθηκαν στον αέρα. Οι άνθρωποι της Τέχνης βρεθήκαμε στο δίλημμα να υπερασπιστούμε αυτούς τους αγώνες, αλλά την ίδια στιγμή να στηρίξουμε τους συνανθρώπους μας προσφέροντας την τέχνη μας.

Όλα άλλαξαν και φαίνεται πως ποτέ δεν θα είναι ξανά ίδια, ή τουλάχιστον δεν θα είναι ίδια για καιρό. Πέρα από την καλλιτεχνική πράξη που αλλάζει ως διαδικασία, τουλάχιστον για την ώρα, η πιο ουσιαστική σχέση στην Τέχνη, εκείνη του καλλιτέχνη με το κοινό, θα αργήσει να βρει την αρχική της έκφραση. Πλησιάζοντας στο τέλος μιας χρονιάς που όλος ο πλανήτης εύχεται να φύγει, αναλογίζομαι όμορφες Παραμονές με το πιάνο και τους αγαπημένους μου να τραγουδούν γύρω από αυτό και την ώρα που άλλαζε ο χρόνος να μην ξέρουμε ποιον θα πρωτοφιλήσουμε… Αυτά τα τραγούδια να τραγουδήσουμε ξανά, αυτά τα φιλιά να ξαναζήσουμε.

Η ΠΙΚΡΑ ΜΑΣ ΚΑΙ Η ΟΡΓΗ ΜΑΣ ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΟΤΙ ΕΞΑΝΑΓΚΑΖΟΜΑΣΤΕ ΝΑ ΖΗΤΑΜΕ ΤΑ ΑΥΤΟΝΟΗΤΑ.

Σπύρος Μπιμπίλας

Ηθοποιός, Πρόεδρος Σ.Ε.Η.

Σήμερα ο πολιτισμός ζει υπό απαγόρευσιν. Είναι για πρώτη φορά στην ιστορία που εμείς οι ηθοποιοί ,όλοι οι καλλιτέχνες εξαναγκαστηκάμε να μην μπορούμε να προσφέρουμε στο ΚοιΝΟ,  στους ανθρώπους που μας αγαπούν, σε αυτούς που περιμένουν να εμψυχωθουν από μας και να νιώσουν ξεγνοιασιά, εξαναγκαστηκά με σε σιωπή. Στις περιόδους μεγάλων κρίσεων και πολέμων οι ηθοποιοί λειτουργούσαν σαν πηγή και πνοή ζωής κι ας αμείβονταν με ψυχια.. σε αυτήν την ανθρωπιστική κρίση που ζούμε όμως οι ηθοποιοί ούτε μπορούν να δουλέψουν, ούτε μπορούν να εξασφαλίσουν τα λιγοστά ψιχία για να επιβιώσουν. Οι πληττόμενοι ηθοποιοί καθημερινά αυξάνονται και κανείς δεν γνωρίζει που θα  μας οδηγησει αυτό το αδιέξοδο. Η πολιτεία κάτω από το βάρος των πιέσεων και των κινητοποιήσεων αναγκάστηκε να σταθεί αρωγός στο μεγάλο πρόβλημα που δημιουργήθηκε αλλά και αυτό με ημίμετρα που δεν επαρκούν για να το απαλύνουν. Η πίκρα μας και η οργή μας προέρχεται από το ότι εξαναγκαζόμαστε να ζητάμε τα αυτονόητα. Για να επιβιώσει ο πολιτισμός και Να συνεχιστεί πρέπει να επιβιώσουν αρχικά οι ίδιοι οι καλλιτέχνες, οι οποίοι πέρα από το βάρος της ίδιας της επιβίωσης έχουν να αντιμετωπίσουν και το δυσβάσταχτο βάρος της ψυχολογικής κατάρρευσης από την έλλειψη της δουλειάς πού για αυτούς είναι η πηγή της ζωής. Οι καλλιτέχνες δεν είναι όλοι μοναχικά άτομα οι κάποιοι που έχουν απόθεμα πλούτου για να ζήσουν. Είναι και άνθρωποι με οικογένειες και με παιδιά και ακόμα και αν έχουν καταφέρει ναι εξασφαλίσουν το πενιχρό επίδομα της πολιτείας για αυτούς δεν είναι επαρκές.Για αυτό και μετά μανίας ζητάμε πρόσθετα μέτρα υποστήριξης. Ευτυχώς ο κορονοϊός συσπείρωσε τον καλλιτεχνικό κόσμο σαν μία γροθιά , πού και αλληλέγγυος αποδείχθηκε αλλά και ταυτόχρονα συσπειρώνεται στα σωματεία του κάνοντας τα ισχυρά και αγωγούς απαιτήσεων. Το μέλλον φαίνεται θλιβερά αβέβαιο τα μικρά θέατρα κινδυνεύουν σε αφανισμό χιλιάδες ηθοποιοί θα αναγκαστούν να αλλάξουν δραστηριότητα. Το πυον που συσσωρεύτηκε στην περίοδο των μνημονίων έσκασε στην περιοδο του κορονοιου και όλα τα προβλήματα βγήκαν στην επιφάνεια.Η μη ύπαρξη των συλλογικών συμβάσεων που ακόμα και σήμερα δεν είναι δυνατόν να συναφθουν εξαιτίας της απροθυμίας των παραγωγών να συνάψουν ενώσεις και να συνεννοηθούν με το σωματείο ηθοποιών για τους αξιοπρεπείς μισθούς που θα πρέπει να έχουν οι ηθοποιοί από δω και στο εξής και το μεγάλο.προβλημα που δημιούργησε η καταιγίδα των live streaming παραστάσεων διαμέσου του διαδικτύου χωρίς να έχουν εξασφαλιστεί συμφωνίες για τα απαιτητα συγγενικά δικαιώματα των ηθοποιών, δείχνουν πόσο δύσκολο δρόμο έχει να βαδίσει το νέο σωματείο Ελλήνων ηθοποιών για να καταφέρει την επανάκτηση της αξιοπρέπειας στη δουλειά μας. Εάν δεν μπει μία τάξη στη γενική αταξία που επικρατεί σήμερα στους χώρους της εργασίας στο θέατρο στην τηλεόραση στον κινηματογράφο και στη θεατρική παιδεία το ζοφερό παρόν θα γίνει καθεστώς και θα είναι η ταφόπλακα του πολιτισμού.

ΕΜΕΙΣ ΘΑ ΤΡΑΓΟΥΔΑΜΕ ΤΟ ΕΝΟΧΛΗΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ.

Κώστας Καλδάρας

Συνθέτης- Στιχουργός –Εικαστικός

Ο καλλιτέχνης, είναι ένας άνθρωπος που ζει κι εργάζεται σ’ ένα μικρό, τεράστιο χώρο, περικυκλωμένος από τις ανασφάλειες και τα σύνεργα του. Κάπου εκεί ψηλά, υπάρχει ένα ανοιχτό παράθυρο, για να επικοινωνεί, με τις αισθήσεις, τα ερεθίσματα, τις εμπειρίες. Μετά κλείνει τα παντζούρια κι από τις χαραμάδες στέλνει μικρές ακτίνες έμπνευσης και δημιουργίας.

Αυτή είναι η εικαστική μορφή που θα έδινα σε ένα καλλιτέχνη.

Η αλήθεια όμως είναι ότι αυτό το δωμάτιο επικοινωνεί με πολλά άλλα δωμάτια στη ζωή του. Αυτός ο ίδιος καλλιτέχνης είναι εργαζόμενος, είναι οικογενειάρχης, είναι μέλος της κοινωνίας, είναι πολίτης με δικαιώματα και υποχρεώσεις.

Η Τέχνη είναι ένα σημαντικό γρανάζι του Πολιτισμού μας. Είναι ένα από τα κύρια συστατικά του που συνεργεί και πολλές φορές καθορίζει τη συνέχεια του στις γενιές. Αυτό κάνει διαχρονικά σημαντική την εργασία του καλλιτέχνη, αφού ένα έργο του μεταφέρει από γενιά σε γενιά τις γνώσεις, τις εμπειρίες, τις συνήθειες, τη γλώσσα μας, τις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες. Έτσι γίνεται ο αγωγός που μεταφέρει τη μνήμη, την εξέλιξη και την πολιτισμική συνέχεια ενός λαού.

Αυτή η συνέχεια του Πολιτισμού μας, κινδυνεύει σήμερα περισσότερο από ποτέ. Η αφορμή είναι η πανδημία, αλλά αιτία βρίσκεται αλλού. Είναι η κρίση του Πολιτισμού, η εφαρμογή μιας πολιτικής στρατηγικής που εχθρεύεται τον Πολιτισμό.

Ο σύγχρονος καπιταλισμός συγκεντρώνει τον πλούτο σε μια ισχυρή ελίτ, δημιουργώντας μια παγκόσμια οικονομική ολιγαρχία, που ενδιαφέρεται και ασχολείται με παιχνίδια εξουσίας και πολιτικής δύναμης. Αφού ήδη έχει κατακτήσει το οικονομικό κέρδος, στρέφεται στην εδραίωση της, χωρίς τις ενοχλητικές αντιδράσεις που επιφέρουν οι Τέχνες κι ο Πολιτισμός.

Το βασικό μέσο είναι ο κοινωνικός αυτοματισμός που δημιουργεί εξιλαστήρια θύματα και αποπροσανατολίζει την κοινωνία από την πραγματικότητα.

Χειραγωγώντας τη συλλογική μνήμη, τους πολιτισμικούς κώδικες της εποχής μας, τα αξιακά δεδομένα,διαμορφώνουν τις εμπειρίες μας, τα σημεία αναφοράς, επιβάλλοντας τι είναι όμορφο, άσχημο, ηθικό, ανήθικο, χυδαίο ή ευγενές, τι θα υπάρχει αύριο, τι θα καθορίσει τον πολιτισμό μας.

Αυτά τα ζούμε στην καθημερινότητα μας. Φτάνει να δούμε καθαρά...

-Το ψέμα, από την ωμή του μορφή μέχρι την καλλωπισμένη του έκφραση, μέσω της πλουτοκρατίας, της υποκρισίας και των ΜΜΕ.

-Τον φόβο κι την ανασφάλεια, που δημιουργούν χτίζοντας με επιτυχία τείχη στη κοινωνία με τους εργολάβους της βίας, της καταστολής, του σκοταδισμού.

-Τη μόρφωση χωρίς Παιδεία και την ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης, που φτιάχνει ανιστόρητες μάζες και χρήσιμα εργαλεία παθητικής κατανάλωσης κι υπακοής.

-Το δόγμα της συσκευασίας, χωρίς περιεχόμενο. Στρατιές “διασήμων” τενεκέδων, δικτύων και ακοινώνητων μέσων που μαζικά επιβάλλουν την αξία του εξωφύλλου.

-Τέλος...χωρίς τέλος, την απαξίωση και την περιθωριοποίηση της Τέχνης, των ανθρώπων του πνεύματος, των εργαζόμενων στον πολιτισμό, τη καταπολέμηση της διαφορετικότητας.

Αυτοί είναι και κάποιοι από τους λόγους που δεν θα αναφερθώ σε διεκδικήσεις του κλάδου μου, σε δικαιώματα που έχουν καταπατηθεί, σε συνεργάτες, σε ανθρώπους που έχουν ξεπεράσει πλέον κι αυτά τα όρια της φτώχειας. Δεν θα αναφερθώ ούτε σε αχυράνθρωπους που φυτρώνουν σε κυβερνητικές καρέκλες, γιατί είναι πρόσκαιροι κι αναλώσιμοι από το ίδιο το σύστημα.

Οι άνθρωποι της τέχνης πρέπει να αποτελούν την πρωτοπορία, την έκφραση της πολιτισμικής εξέλιξης, ο καθρέφτης της κοινωνίας. Αυτό γίνεται και τώρα είτε το θέλουμε, είτε όχι, είμαστε μια θλιβερή πρωτοπορία. Έχουμε πληγεί πρώτοι ως εργαζόμενοι, ως δημιουργοί και το φως της ανάκαμψης είναι μακριά και θα απομακρύνεται εάν δεν συνειδητοποιήσουμε την πηγή του προβλήματος.

Για να πεθάνει όμως η ελπίδα, πρώτα πρέπει να πεθάνει ο πολιτισμός. Κι αυτό δεν θα το αφήσουμε να συμβεί. Θα συνεχίσουμε να δημιουργούμε, να τραγουδάμε, να γράφουμε ποιήματα και βιβλία. Θα παίζουμε, θα εκφραζόμαστε, θα ζωγραφίζουμε, θα χορεύουμε, θα ζούμε. Όχι μόνο οι καλλιτέχνες, αλλά ο ίδιος ο λαός. Έτσι θα κρατήσουμε ζωντανή την ελπίδα, όπως πάντα γίνεται.

ΗΤΑΝ ΚΑΠΟΤΕ ΜΙΑ ΧΩΡΑ ΜΕ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ…

Πάνος Σκουρολιάκος

 Ηθοποιός, βουλευτής Ανατολικής Αττικής και αναπληρωτής τομεάρχης Πολιτισμού ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ. 

Η παντελής απουσία ουσίας, οράματος, δέσμευσης όσον αφορά τον Πολιτισμό στο προεκλογικό πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας για τις εκλογές του 2019 οδήγησε κάποιους να βγάλουν το πρόχειρο συμπέρασμα, ότι το κόμμα που σήμερα κυβερνά, απλώς δεν έχει πρόγραμμα . Η αλήθεια είναι πως είχε και μάλιστα λεπτομερές, το οποίο όμως δεν έπρεπε να ανακοινώσει. Γιατί αν αποκάλυπτε στον Ελληνικό Λαό τι σχεδιάζει στο πεδίο του Πολιτισμού, μάλλον θα έχανε, παρά θα κέρδιζε ψήφους και εξουσία.

Ήρθε λοιπόν ως οδοστρωτήρας να αλλάξει τα πάντα. Ήρθε να βάλει στο παιχνίδι της διαχείρισης, της ανάδειξης και της φροντίδας της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και την περίφημη ιδιωτική πρωτοβουλία. Εφευρίσκοντας πρωτότυπους όρους, τοποθετεί την σχέση των ιδιωτικών ιδρυμάτων της χώρας με το δημόσιο σε νέες βάσεις. Ανακοινώνοντας λοιπόν την άφιξη στα πολιτισμικά θέματα, ενός «νέου φιλελληνισμού», έρχεται ο κ. Μητσοτάκης να κάνει τους Έλληνες, Φιλέλληνες! Τι ανταλλάγματα δίδονται στους ιδιώτες; Ας δώσω ένα παράδειγμα: Στην αποκλειστική δικαιοδοσία του ελληνικού δημοσίου, είναι η κατασκευή και πώληση πιστών αντιγράφων σημαντικών ευρημάτων της αρχαίας εποχής. Με νόμο της κυβέρνησης, ιδιώτες θα μπορούν πια να κατασκευάζουν και να πωλούν αυτά τα πιστά αντίγραφα, χωρίς τον έλεγχο του κράτους και μάλιστα να έχουν στην ιδιοκτησία τους, την μήτρα της αναπαραγωγής.

Άλλη μια ενδιαφέρουσα νομοθέτηση εις βάρος της πολιτισμικής μας κληρονομιάς, είναι η ψήφιση νόμου, σύμφωνα με τον οποίο θα μπορούμε να «δανείζουμε» αρχαιότητες σε μουσεία ή άλλους χώρους της αλλοδαπής, για πενήντα χρόνια. Πάλι καλά, γιατί η αρχική πρόταση της κ. υπουργού ήταν για εκατό χρόνια. Και εδώ, ήρθε και το θέμα των μαρμάρων του Παρθενώνα. Θα μπορούσαμε να δανειστούμε τα μάρμαρα, στέλνοντας στους Βρετανούς κάποια άλλα μας λένε. Όμως έτσι, είναι σαν να αναγνωρίζουμε την κυριότητα των μαρμάρων στους Βρετανούς, παραβιάζοντας την εθνική γραμμή για την επιστροφή των μαρμάρων που χάραξε η αξέχαστη Μελίνα. Γραμμή την οποία σεβάστηκαν όλες οι κυβερνήσεις έως σήμερα. Αν συνδυάσουμε αυτό το σχέδιο, με την μετατροπή των Μουσείων από κρατικά σε ΝΠΙΔ, όπου το ΔΣ τους θα αποφασίζει για την τύχη των θησαυρών τους, παρακάμπτοντας Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και άλλους ελεγκτικούς επιστημονικούς θεσμούς, βλέπουμε πως ο Πολιτισμός μας, «βγαίνει στο παζάρι» με πλήρη απουσίας και της παραμικρής προστασίας. Το θέμα των αρχαιοτήτων που βρέθηκαν κατά την κατασκευή του Μετρό της Θεσσαλονίκης είναι χαρακτηριστικό. Επιμένει η κυβέρνηση να μεταφερθούν αλλού οι αρχαιότητες ώστε να τελειώσουν τα έργα και στη συνέχεια να επανατοποθετηθούν. Επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και οι αρχαιότητες παρέμειναν στη θέση τους και το έργο προχώρησε. Όμως η κ. Μενδώνη επιμένει. Η διεθνής κατακραυγή δεν την πτοεί.

Όπως επιμένει και στην παντελή έλλειψη σοβαρής φροντίδας για τους ανθρώπους του Πολιτισμού εν μέσω πανδημίας. Ένας χρόνος ανεργίας αντιμετωπίζεται με επιδόματα για λίγους και ημέτερους.

 Απαιτείται λοιπόν η επανατοποθέτηση του Πολιτισμού στη βάση του ακριβού δημόσιου και κοινωνικού αγαθού. Να εμπιστευθούμε τα κρατικά θέατρα, τις ορχήστρες, τις πινακοθήκες και τα άλλα δημόσια πολιτιστικά ιδρύματα σε λειτουργούς που έχουν εκλεγεί από ανοιχτές και διαφανείς προκηρύξεις διαγωνισμών. Οι συνεργασίες με τα ιδιωτικά ιδρύματα να διέπονται από την λογική του δημοσίου συμφέροντος και του συλλογικού οφέλους. Να ανοίξουμε την δημιουργία σε όλη την χώρα, οργανώνοντας ένα πολιτισμικό σχέδιο που θα αφορά όλη την Ελληνική Περιφέρεια, με τοπικές δράσεις, συνέργειες με το κέντρο και τις άλλες περιφέρειες, με εξωστρέφεια και φαντασία.

 Δυστυχώς, αυτή η κυβέρνηση έχει καταφέρει να αλλάξει το τοπίο του Πολιτισμού προς το χειρότερο. Κάθε μέρα που περνά, οι άνθρωποι και οι τέχνες, τα γράμματα, η δημιουργία, υποβάλλονται σε διαρκείς ήττες. Όταν εγκαταλείψει την εξουσία ο κ. Μητσοτάκης και οι συν αυτώ, φοβάμαι πως θα υπάρχει πια ένα τοπίο εντελώς κατεστραμμένο.

ΖΩΗ ΣΤΟΝ ΑΣΣΟ

Λένα Αλκαίου

Ερμηνεύτρια.

Αν μου έλεγε κάποιος πριν από ένα χρόνο ότι θα συμβούν όλα αυτά ,θα τον έλεγα τρελό !Πανδημία ,απαγόρευση ,φόβος ,κίνδυνος .....και να που όλο αυτό το σενάριο παίζεται ,δεν είναι ταινία ..είναι η ζωή μας ,η καθημερινότητα μας που άλλαξε ,που δεν ξέρουμε πότε και πως θα πάρουμε πίσω τη ζωή μας ...αντί να ψάχνω τραγούδια για να πω το βράδυ,περιμένω με αγωνία να δω τα νέα κρούσματα ,τους θανάτους τους διασωληνωμένους συνανθρώπους μας ...ναι ,ξέρω πρέπει να προσέχουμε αλλά δεν μπορεί όλο αυτό να μην μας στεναχωρεί ...τα παιδιά δεν ζουν την ηλικία τους ,μάσκες στο σχολείο ,μάσκες στο διάλειμμα ,βόλτες λιγοστές κι αυτές με sms,όλα με περιορισμούς ...αυτή η κατάσταση θα τελειώσει σίγουρα κάποια στιγμή γιατί η επιστήμη προχωρεί ,όμως τίποτα δεν θα είναι ίδιο και κυρίως μέσα μας ..ο φόβος έχει εγκατασταθεί και θέλει πολύ δουλειά από τον καθένα μας για να φύγει.τίποτα δεν πρέπει να μας απαγορεύσει να ονειρευόμαστε ! τίποτα !!! θα έρθουν καλύτερες μέρες ,θέλει ψυχραιμία τώρα και αγάπη ..θα τραγουδήσουμε πάλι ,θα πάμε στο θέατρο πάλι ,θα γίνουν συναυλίες ξανά κι εμεις πρέπει να αντέξουμε για να τα ζήσουμε πάλι ..

Στην πρώτη καραντίνα ,έβγαλα ένα τραγούδι που νομίζω εμπεριέχει όλα αυτά που αισθάνομαι ο τίτλος του είναι ΖΩΗ ΣΤΟΝ ΑΣΣΟ λεει στο ρεφραιν ,ζωή όλα σου τάδωσα και τίποτα δεν πήρα σαν φλόγα του αναπτήρα με τελείωσες εσύ ΚΟΨΕ ΚΑΙ ΜΟΙΡΑΣΕ ΞΑΝΑ ΜΙΑ ΖΩΗ ΣΤΟΝ ΑΣΣΟ ΔΕΝ ΘΕΛΩ ΠΙΑ ΝΑ ΧΑΣΩ ΕΔΩ ΟΥΤΕ ΣΤΙΓΜΗ

εδώ λοιπόν μένουμε'' δεν θέλω να χάσω ''και περιμένω στη ζωή μου την ''καινούργια σελίδα ΄΄χωρίς φόβο ,με χαρά που μας έχει λείψει ,με το ν,απολαμβάνουμε τα μικρά ,απλά πράγματα που είναι τόσο σημαντικά όμως και που ίσως τα εκτιμήσουμε περισσότερο τώρα ,''να προλάβω να ζήσω με νοιάζει με μυαλό με καρδιά με δυο φίλους ''

Τίς μέρες αυτές εμπορικά , κομμωτήρια, εκκλησίες άνοιξαν . Για τα θέατρα, τους κινηματογράφους , τις μουσικές σκηνές αντί να ακουστεί « Αυλαία και πάμε» όπως λέει το τραγούδι του Σταμάτη Κραουνάκη ο ήχος είναι αυτός της σιωπής , παρόλο που που έχει προταθεί στην πολιτεία λειτουργία των χώρων αυτών με αυστηρά υγειονομικά πρωτόκολλα. Εν κατακλείδι, ο πολιτισμός, οι άνθρωποί του, οι άνθρωποι γενικότερα διαβιούμε σε μια καταναγκαστική ανεργία και όχι σε μια δημιουργική αεργία με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ζούμε την καληνύχτα , την καλημέρα πότε?