Μillenials, της Ελλάδας millenials!

Τα παιδιά της γενιάς του 90 δεν βγάζουμε απλώς selfies, αλλά και γλώσσα απέναντι στον συντηρητισμό. Ή τουλάχιστον, έτσι θέλουμε να πιστεύουμε.

Μια επιστημολογική προσέγγιση θέλει τους millennials ή αλλιώς Generation Y, να είναι η γενιά στην οποία ανήκουν όσοι γεννήθηκαν μεταξύ του 1980 και του 2000.

Σαν παιδί του 1992, όμως, θα ήθελα να αφιερώσω αυτό το κείμενο στα κορίτσια και τα αγόρια της πιο αμφιλεγόμενης-για πολλούς και διάφορους λόγους- δεκαετίας: αυτής του 90. Άρα, στα παιδιά που σήμερα είναι 18 με 27 ετών, παρά το γεγονός ότι, και αυτή ακόμα, είναι μια μεγάλη απόσταση. Γιατί ένας σημερινός 27χρονος μάλλον δεν είχε κινητό στα 12 του, σε αντίθεση με τον 18άρη…

Εμάς, που λέτε, μας έφεραν στον κόσμο άντρες και γυναίκες που σήμερα είναι 50 με 60 χρονών, κατά μέσο όρο, κι όσο παλιώνουνε αυτοί, τόσο εμείς συνειδητοποιούμε πως στο δίπλα τραπέζι κάθονται και πίνουν καφέ άνθρωποι γεννημένοι το 2001-ναι, είναι αυτοί που πριν λίγο μας μίλησαν στον πληθυντικό και κυκλοφορούν κανονικά εκεί έξω, καταναλώνουν, ερωτεύονται, διεκδικούν.

Παιδιά, μεγαλώνουμε… Αρκετοί από εμάς τελειώσαμε ήδη με τις σπουδές, δεν θεωρούμαστε καν φοιτητές. Οι υπόλοιποι γιολάρετε στα erasmus ή ξεκινάτε την πρώτη σας ψευτοδουλειά. Σε αντίθεση με τα μεγαλύτερα αδέρφια σας, για εσάς το χαρτζηλίκι είναι μειωμένο. Κρίση, γαρ. Μεγαλώνουμε! Και βλέπουμε, τελευταία, να φεύγουν από τη ζωή άνθρωποι σημαντικοί της τέχνης και όχι μόνο που επηρέασαν ακόμα και εμάς, τους νεώτερους. Φεύγουν από τη ζωή, γιατί μια γενιά αρχίζει επισήμως να φυλλοροεί. Στη θέση της, εμείς, τα χλωρά φυλλαράκια…

Είναι κάτι ώρες που θυμάμαι τις χορογραφίες που κάναμε στη γειτονιά. Περήφανα κορίτσια της γενιά του 90, με πλεξούδες και σιδεράκια, με μπλούζες φορεμένες μέσα από τη φόρμα και το λεύκωμα στην τσάντα, τα σπάγαμε με το Ooops, I did it again της Britney. (Θυμάστε, ρε κορίτσια;) Ακούγεται τόσο παλιό, όμως δεν είναι: συνέβαινε πριν δέκα-δεκαπέντε χρόνια.

Οι φίλες μου έβλεπαν Μαρία της Γειτονιάς, Μαριμάρ, αργότερα Ανυπότακτες Καρδιές και Φλορισιέντα. Η μαμά δεν τα άφηνε αυτά να συμβαίνουν, όμως, στο δικό μας σπίτι για τους δικούς της λόγους. Όμως, μας αγόραζε βιντεοκασέτες με τις ταινίες του Disney, τις οποίες ο αδερφός μου κι εγώ καίγαμε κυριολεκτικά. Από τις αγαπημένες μας, ο Βασιλιάς των Λιονταριών. Κλάμα. Τα Χριστούγεννα, στα σπίτια των φίλων, βλέπαμε αυστηρά Μόνος στο Σπίτι. Ακόμα και τώρα, αν το πετύχουμε, δεν αλλάζουμε κανάλι.

Η σχέση μας με την τηλεόραση, καλώς ή κακώς, ήταν στενή. Όλα τα φοβερά παιδικά έργα στην τηλεόραση έπαιζαν τα πρωινά του Σαββατοκύριακου κι εμείς με τις πιτζάμες και τα γάλατα στο χαλί να τσακωνόμαστε για το αν θα δούμε Pokemon ή Τριδυμούλες, Yu Gi Oh ή Powerpuff Girls. Στο Scooby Doo τα βρίσκαμε, κάπως. Καταραμένα ετερόφυλα αδέρφια!

Στο σχολείο τα παιδιά δεν είχαν κινητά. Τέλη γυμνασίου, μη σου πω αρχές λυκείου, αποκτήσαμε οι περισσότεροι. Μου είχε χαρίσει ο μπαμπάς μου στην έκτη δημοτικού ένα nokia 3310 και ήμουν τόσο πολύ χαρούμενη που το είχα, ένιωθα τόσο ισχυρή κρατώντας το, κι ας έπαιζα απλά φιδάκι, γιατί, φυσικά, δεν είχε καν κάρτα Sim! Πριν αποκτήσουμε τα κινητά μας, το παιχνίδι γινόταν στο Hi-5, το msn και το My Space. Στους τεράστιους, λευκούς υπολογιστές που είχαν προμηθευτεί οι γονείς μας για να κάνουμε τις σχολικές μας εργασίες (sic), μετά το σχολείο τρέχαμε και μπαίναμε να μιλήσουμε στα chat εκείνα τα παλιουδέ, εξοπλισμένα με κάτι προκάτ εικoνίδια της κακιάς ώρας.

Και αρκετοί είχαμε ερωτευτεί εξ αποστάσεως κάποιο αγόρι με μια φλεγόμενη κιθάρα για φωτογραφία προφίλ… Στα φλερτ μας δίναμε για αρκετό καιρό το νούμερο του σταθερού, το οποίο καταλαμβάναμε τα απογεύματα, μιλώντας, επίσης, με τον καλύτερό μας φίλο από την τάξη ή δίνοντας τα μαθήματα στον άρρωστο aka κακό μαθητή της ημέρας.

Οι γονείς μας άκουγαν κασέτες με καλά λαϊκά ή ροκ μπαλάντες στο αυτοκίνητο. Είχαμε και στο σπίτι κασετόφωνο. Κι όπως προλάβαμε αυτό, έτσι προλάβαμε οι περισσότεροι και τις δραχμές, μέχρι τις πρώτες τάξεις του δημοτικού, τουλάχιστον. Θυμάμαι πόσο μού είχε κακοφανεί που για ένα διάστημα ο κύριος Νίκος, στο κυλικείο του 6ου Δημοτικού Μοσχάτου, δεχόταν και δραχμές και ευρώ κι εμένα οι γονείς και η γιαγιά μου με είχανε με δραχμές. Πάντως, στις σχολικές εκδρομές το must ήταν το cd player. Έπαιζαν σαν τρελά cd της Beyonce, των Backstreet Boys, των NSynk, αλλά, κακά τα ψέματα, και του Βαλάντη, της Άντζυς Σαμίου, του Τριαντάφυλλου, της Βίσση. Στο γυμνάσιο ανακαλύψαμε τους Evanescence και τους Linkin Park. Οι πιο «ψαγμένοι» ξεκίναγαν περήφανα τη θητεία τους στο hip hop ή το μέταλ. Ως φοιτητές, το στρίψαμε στο ρεμπέτικο ή την ηλεκτρονική μουσική, αλλά αυτά είναι και λίγο γενικεύσεις.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, ολόκληρο το κείμενο διαπνέεται από μια διάθεση γενίκευσης-όχι τσουβαλιάσματος, φυσικά. Ποτέ δεν εμπιστεύθηκα τυφλά την πλειοψηφία, αλλά είναι ικανός δείκτης κάποιων καταστάσεων που γίνονται, κάποτε, έως και θεσμός.

Ας πούμε, οι περισσότεροι εικοσάρηδες αυτή τη στιγμή δηλώνουν άθεοι και έχουν το λιγότερο μία ηλεκτρονική συσκευή την οποία χρησιμοποιούν για σερφάρισμα στο Internet, κυρίως, δε, για βουτιές στα αδυσώπητα social media. Παρακολουθούν ή και έχουν δικά τους youtube channels, βλέπουν ξένες ταινίες και σειρές συχνά χωρίς υπότιτλους, δεν έχουν μόνιμη σχέση και η ιδέα του γάμου τους φαίνεται από μακρινή έως και αστεία.

Δεν έχουν δουλειά, αν και ορισμένοι ψάχνουν. Τηλεφωνικές εταιρείες, part time ευκαιρίες ή ο τιμημένος δίσκος του σερβιτόρου σε όλα αυτά τα all day café-bars είναι συχνές επιλογές. Πάρα πολλά κορίτσια «της σειράς μας» σπούδασαν αισθητική και έχουν αρκετή δουλειά φτιάχνοντας περίτεχνα σχέδια πάνω σε ψεύτικα νύχια. Πάρα πολλά αγόρια, ενδιαφέρθηκαν για την ηχοληψία, για να μη αναφερθούμε σε όλους αυτούς τους baristi και bartenders. Η μαγειρική είναι επίσης must. Όλο και περισσότεροι νέοι ονειρεύονται να γίνουν chef και κάποιοι το πετυχαίνουν. Είναι και οι άλλοι, οι μουσικοί κι οι τραγουδιστές, που πήγαν στα talent shows, ασχέτως αν διακρίθηκαν.

Δεν πολυδιαβάζουν, πάντως, ούτε παρακολουθούν τηλεόραση στον ίδιο βαθμό που έκαναν οι γονείς τους στην αντίστοιχη ηλικία. Το tablet και η οθόνη του υπολογιστή, αλλά και τα instagram stories από το κινητό τους προτιμώνται από το πλαδαρό πρόγραμμα των καναλιών που , παρά τις φιλότιμες (;) προσπάθειες να τους κρατήσουν, συνεχίζουν να απευθύνονται σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Η γενιά αυτή έχει γεννήσει κυριολεκτικά δεκάδες νέες θέσεις εργασίας, ακατάληπτες σχεδόν για ανθρώπους μέσης ηλικίας με όχι ιδιαίτερη εξοικείωση στις νέες τεχνολογίες: social media managers, content managers, influencers που πληρώνονται από τις εταιρείες απλώς για να συνεχίσουν να «χαζολογάνε» με selfies και make-up tutorials.

Οι σημερινοί εικοσάρηδες, για να μην πούμε τώρα και για τους τριαντάρηδες, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, μένουν ακόμα με τους γονείς τους. Επιδιώκουν να ζήσουν, όχι να αποταμιεύσουν: ταξιδεύουν πολύ και με οικονομικούς όρους-να’ ναι καλά το airbnb και οι φίλοι σπουδαστές στο εξωτερικό. Χρησιμοποιούν περισσότερο τα μέσα συγκοινωνίας, όπως οι συνομίληκοί τους Ευρωπαίοι. Είναι πλέον δύσκολο και, αν θέλετε, περιβεβλημένο με μια επαρχιώτικη αύρα από τα παλιά, το δώρο αμάξι ή μηχανάκι του πατέρα στον γιο, με την ενηλικίωσή του. Έρευνες έχουν δείξει ότι μόνο ένα 15% των νέων αυτών έχει στις προτεραιότητές του την αγορά ενός αυτοκινήτου.

Περίπου 300.000 νέοι ‘Ελληνες επιστήμονες, πάντως, άφησαν πίσω τους την Ελλάδα προς αναζήτηση καλύτερων συνθηκών εργασίας και ζωής. Και, ναι, δεν έχουν πρόβλημα να συγκατοικούν αρκετοί μαζί, είναι ανοιχτοί σε νέες κουλτούρες και, όλα δείχνουν, πως αρχίζει να χαράσσεται μια νέα, κοινωνική επανάσταση σε σχέση με τα ζητήματα του φύλου: τα νεαρά gay άτομα είναι πλήρως ενταγμένα «στις παρέες των straight», τουλάχιστον στα αστικά περιβάλλοντα. Ανοίγουν συχνά συζητήσεις για το φύλο και το μη-φύλο, για τους transgender και τους ασέξουαλ. Οι νέες γενιές είναι εξοικειωμένες σε μεγάλο βαθμό με τις εξελίξεις, ακόμα και με την ορολογία της LGTBQ κοινότητας. Το Athens Pride είναι μια από τις πιο επιτυχημένες διαδηλώσεις της Αθήνας, αφήνοντας πολύ πίσω αντίστοιχες αμιγώς πολιτικές πορείες.

Η πολιτική, για να είμαστε ειλικρινείς, δεν μας αφορά και τόσο εμάς τους μεταξύ 18 και 30. Όμως, ο Αλέξης Γρηγορόπουλος και ο Παύλος Φύσσας, παιδιά της δικής μας γενιάς, σκοτώθηκαν και αυτές τους οι δολοφονίες ήταν πολιτικές. Ξεσηκωθήκαμε, κάναμε καταλήψεις στα σχολεία και τα πανεπιστήμια, γράψαμε και διαβάσαμε κείμενα, συζητήσαμε. «Εμπρός για τις γενιάς μας τα Πολυτεχνεία», φωνάξαμε ορισμένοι από εμάς στους δρόμους. Είδαμε με τα ίδια μας τα μάτια και κάποιοι συμμετείχαμε σε σημαντικά για τον ρου τις ιστορίας πράγματα: την άνοδο της Χρυσής Αυγής, τον ερχομό στην εξουσία ενός κόμματος της Αριστεράς, τους Αγανακτισμένους στο Σύνταγμα. Είμαστε παιδιά της κρίσης. Οι περισσότεροι από εμάς πηγαίναμε σχολείο ή σπουδάζαμε όταν ακούγονταν από τους τηλεοπτικούς δέκτες φράσεις όπως: «Λεφτά υπάρχουν» και «Μαζί τα Φάγαμε».

Είμαστε τα παιδιά των απολυμένων γονέων, των γιαγιάδων που δυσκολεύονται με τις συντάξεις τους. Είμαστε οι γκόμενες και οι γκόμενοι άνεργων και άστεγων ερώτων, που μπορεί να αφήσαμε τις πλατείες για να εγκατασταθούμε στα καφέ τη κάθε νέας hot πιάτσας της Αθήνας, αλλά είμαστε και αυτοί που πέρασαν υπέροχα βράδια σε παγκάκια της πόλης πίνοντας μπίρα και καπνίζοντας. Ανακαλύψαμε, με τη σειρά μας, τις ταβέρνες και γίναμε φίλοι με τους μουσικούς και τα γκαρσόνια. Χτυπήσαμε τατουάζ και piercings, χωρίς να μας λένε φρικιά. Φτιάξαμε τα στέκια μας, τα γκράφιτί μας, τα fanzines μας, τα παράπονά μας. Οργανωθήκαμε σε εκδρομές, μπλε, πράσινες ή κόκκινες, μες τους συμφοιτητές μας. Οργανώσαμε πάρτι και προβολές ταινιών.

Αποβλακωθήκαμε κάνοντας scroll down στο facebook. Απολυθήκαμε χωρίς λόγο και αιτία. Μας χρωστάνε λεφτά οι εργοδότες μας, αν έχουμε δουλειά. Βιαστήκαμε να μεγαλώσουμε: βαφτήκαμε και σκαρφαλώσαμε σε τακούνια από νωρίς. Κάναμε νωρίς τον πρώτο μας έρωτα. Είμαστε, δυστυχώς, αρκετοί οι καπνιστές.

Δεν ξέρουμε και την καλύτερη ιστορία, μας μπερδεύουν τα ονόματα και οι ημερομηνίες. Βαριόμαστε λιγάκι τη λέξη «έθνος» και τη λέξη «οικογένεια». Οικογένειά μας είναι οι φίλοι μας, πατρίδα μας όλη η γη. Έχουμε φιλοδοξίες. Καλλιτεχνιζόμαστε δειλά δειλά. Δεν πιστεύουμε ακόμα στους εαυτούς μας, όμως θα μας καλάρεσε να γινόμασταν celebrities. Θέλουμε να αλλάξουν τα πράγματα, αλλά σαν κάτι να μας δένει τα χέρια-γιατί δεν το κάνουμε εμείς;

Εμείς, πάντως, αλλάζουμε και προχωράμε σε σχέση με τους προγόνους μας. Επιλέγουμε την αποχή από το κρέας και τη γλουτένη, επιλέγουμε να δοκιμαστούμε σεξουαλικά και με τα δύο φύλα, να μάθουμε ξένες γλώσσες-όχι μόνο αγγλικά. Στη βάση τους, οι επιδιώξεις μας αφορούν εμάς, είναι ατομοκεντρικές, δε ζούμε στην εποχή των μεγάλων κινημάτων, αλλά σε αυτή των μεγάλων παρακινήσεων: δες αυτό, πήγαινε εκεί, δοκίμασε εκείνο, άκουσε το άλλο! Και πηγαίνουμε, δοκιμάζουμε τα πάντα…

Ο θαυμαστός καινούργιος κόσμος μας κυβερνάται από τον αιώνιο αρχηγό: το Χρήμα. Από κοντά του, η βασίλισσα Εικόνα. Αυτή είναι η αγαπημένη της γενιάς μας. Εμείς είμαστε η γενιά των selfies και των vlogs, εμείς η γενιά που ταξίδεψε το contouring από το Hollywood στο Περιστέρι, εμείς η γενιά των check-ins για να σκάσουν οι οχτροί μας.

Κι αντί να παρασύρουμε τους σαραντάρηδες σε καλλιτεχνικές και πολιτικές αντιστάσεις κι επαναστάσεις, τους παρασύραμε στον εικονικό μας κόσμο. Κι έτσι, γκομενίζουμε άνετα μαζί τους από το tinder και το grinder.

Είμαστε πιο μορφωμένοι από τους γονείς μας στην επιφάνεια, αλλά πολύ λιγότερο εξοικειωμένοι με τις ανάγκες της καθημερινότητας. Πολλοί από εμάς, δεν ξέρουν να σιδερώσουν ένα πουκάμισο ή να βάλουν ένα πλυντήριο. Αρκετοί, δε, στερούμαστε κοινωνικής παιδείας: δεν ξέρουμε, συχνά, πώς να φερθούμε σε έναν μεγαλύτερο άνθρωπο ή πώς να αντιμετωπίσουμε μια δύσκολη συνθήκη. Η αντίδρασή μας στην ανδροκρατία και το συντηρητισμό έχει να κάνει περισσότερο με attitude, παρά με ενσυνείδητη στάση ζωής: μας συμφέρει, ίσως, το ανδρόγυνο look που λανσάρουν οι εταιρείες… Αλλά είμαστε και η πρώτη γενιά που μίλησε ανοιχτά κι επισήμως για το βιασμό, το bodyshaming, την αλληλεγγύη αντί για τη φιλανθρωπία και το θάρρος της γνώμης και της προσωπικότητάς μας. Και μπράβο μας.

Τα επόμενα χρόνια, τα παιδιά μας θα είναι συμμαθητές με προσφυγόπουλα, όπως εμείς είχαμε συμμαθητές παιδιά από την Αλβανία και τη Ρωσία. Οι γειτονιές μας θα είναι αλλιώτικες, ήδη έχουν ξεκινήσει να μεταμορφώνονται. Μπορεί να καταργήσουμε το χαρτί και να μη βγαίνουν πια βιβλία κι εφημερίδες. Μπορεί να ζούμε αρμονικά με περισσότερους από έναν συντρόφους. Μπορεί και να έχουμε τη δυνατότητα να διαλέξουμε τι χρώμα ματιών θα έχει το εγγονάκι μας. Να ανακαλύψουμε σπουδαία φάρμακα για ανίατες αρρώστιες. Να έχουμε τον ψυχολόγο σπίτι μας μια φορά την εβδομάδα. Να τρεφόμαστε αποκλειστικά με βιταμίνες και χάπια.

Εύχομαι να μην εξοντώσουμε παντελώς την Ποίηση και τον Έρωτα, μες στον αγώνα μας να ξεριζώσουμε τα άσχημα του παρελθόντος και τον συντηρητισμό. Γιατί εμείς προλάβαμε τα παραδοσιακά πανηγύρια στο χωριό, τον παππού που μας καθάριζε φρούτα στην αυλή και τις ξιπολησιές στα πλακάκια των σπιτιών μας, μαζί με ξαδέρφια και φίλους, όσο άχνιζε φαγητό μαμάς στην κατσαρόλα. Παιδευτήκαμε να κατακτήσουμε αυτό που οι γονείς μας ίσως δεν κατάφερνα ποτέ: αυτογνωσία, αγάπη για τους εαυτούς μας, σεβασμό για το αλλιώτικο γύρω μας. Εμείς, όμως, θα διαβάζουμε, άραγε, παραμύθια στα παιδιά; Κι αν όχι, θα νοιάζεται κανείς;

Δεν ξέρω αν είμαστε η γενιά που θα αλλάξει τον κόσμο-πολύ πιθανό και πολύ απίθανο την ίδια στιγμή. Είμαστε όμως αυτοί που τώρα ξεκινάμε να επιβαλλόμαστε στα πράγματα: να μπαίνουμε σε δουλειές, να ανοίγουμε τις δικές μας επιχειρήσεις, τα δικά μας sites, να σχεδιάζουμε ρούχα, να υπερασπιζόμαστε ανθρώπους σε δικαστήρια να επηρεάζουμε αναγνώστες και ακροατές και τόσα, τόσα, τόσα άλλα ακόμα... Ναι, οι 25ρηδες είμαστε αυτοί που αρχίζουμε να ανατέλλουμε στα κατεστημένα περιβάλλοντα της κοινωνικής προόδου. Δυο επιλογές έχουμε: να συνεχίσουμε να πατάμε εκεί που μας έδειξαν ή να χαράξουμε τον δικό μας δρόμο. Το δρόμο που οφείλουν να αμφισβητήσουν τα παιδιά που γεννιούνται αυτή τη στιγμή που τελειώνει το άρθρο τούτο.