Μια συνάντηση με τον Πασκάλ Μπρυκνέρ

Ένας συγγραφέας - φιλόσοφος - προφήτης

Με αφορμή την κουβέντα που έγινε, κατά τη διάρκεια του 14ου Φεστιβάλ βιβλίου στη Θεσσαλονίκη μεταξύ του 42χρονου πολυβραβευμένου συγγραφέα Σαντιάγο Ρονκαλιόλο και του υπέροχου για μένα Πασκάλ Μπρυκνέρ, κουβέντα-συζήτηση για την οποία έδωσε αφορμή και η φράση του Ντάισελμπλουμ για τον Νότο της Ευρώπης «δεν μπορείτε να ξοδεύετε όλα τα λεφτά σε ποτά και γυναίκες και μετά να ζητάτε βοήθεια», θα γράψω για τη δική μου συνάντηση με τον συγγραφέα «της Μελαγχολικής Δημοκρατίας» που έγινε γνωστός στους πολλούς από τα «Μαύρα Φεγγάρια του Έρωτα».

Διαβάζοντάς τον και ξεφυλλίζοντας τις σελίδες των βιβλίων του, θα δίνετε απαντήσεις σε γρίφους που σας κατατρέχουν και στοιχειώνουν τις απολαύσεις των στιγμών σας.
Με τον τρόπο γραφής του Μπρυκνέρ έχω εμμονή. Με στεναχωρεί όταν διαβάζω ότι οι περισσότεροι τον γνώρισαν από τα «Μαύρα Φεγγάρια του Έρωτα», όχι γιατί υποβαθμίζω το συγκεκριμένο έργο, αλλά τα περισσότερα γραπτά του είναι τόσο εφιαλτικά προφητικά, που εύκολα θα μπορούσα να σκεφθώ ότι έχει ένα «κληρονομικό χάρισμα» να έχει προβλέψει τι θα συμβεί στο σπιτικό μας και στις ζωές μας το 2017, αν και τα περισσότερα που περέγραφε ότι θα συμβούν τα υπέγραφε τη δεκαετία του ’70.

Τα φιλοσοφικοπολιτικά του κείμενα μπορεί να τα έχω διαβάσει και 30 φορές το καθένα, καθώς είναι μαγικός ο τρόπος που περιγράφει το σύστημα και την ικανότητά του να συνθλίψει την ελεύθερη βούληση.
Αν γοητεύεστε από τα ψυχολογικά θρίλερ, έχω αναρωτηθεί πολλές φορές γιατί «Οι Κλέφτες της Ομορφιάς» δεν έχουν «ανέβει» ως θεατρική παράσταση. Στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα-θρίλερ, ο Μπρυκνέρ αποδεικνύει ότι όταν η «ομορφιά» δεν προβάλλεται, πεθαίνει η «συσκευασία που την περιφέρει», το τάπερ δηλαδή (το περί συσκευασίας είναι δική μου έκφραση και όχι του συγγραφέα, καθώς πιστεύω ότι το σώμα είναι το «τάπερ» απλά, καθώς όλοι είμαστε και πνευματικά όντα).

Αυτό το βιβλίο προτείνω να το διαβάσουν όσοι ασχολούνται με τα media ή όσοι υιοθετούν προβολικά επαγγέλματα. Είναι φονικά ρεαλιστικό το «μαρτύριο» στο οποίο υποβάλλει ο πρωταγωνιστής του βιβλίου του Μπρυκνέρ τα θύματά του. Απαγάγει πανέμορφα κορίτσια, τα απομονώνει σ’ ένα υπόγειο, τους προσφέρει τα πάντα, εκτός από φως... Ένας χρόνος αρκεί για να μεταβληθεί η αγγελική ομορφιά μιας 20χρονης καλονής, σε μια 70άρα «ξινισμένη γερόντισσα». Οι σημειολογικές αναφορές καταιγιστικές, και με λίγα λόγια το βιβλίο δεν το παρατάς παρά όταν φτάσεις στην τελευταία σελίδα.

Τον Πασκάλ Μπρυκνέρ τον γνώρισα από κοντά, όταν ήρθε στην Αθήνα για να παρουσιάσει το βιβλίο του «Ο πειρασμός της Αθωότητας». Η εκδήλωση θα γινόταν στους χώρους του εκδοτικού οίκου «Αστάρτη». Είχα φτάσει νωρίς, καθώς οι σκέψεις του Μπρυκνέρ και τα βιβλία του νομίζω ότι, αν γίνονταν τραγούδια, θα τα ερμήνευε αποκλειστικά ο David Bowie.
Κατ’ αρχάς, για μένα ο Μπρυκνέρ είναι ένας πολύ γοητευτικός άντρας, καθώς υποστηρίζει μια ατιμέλητη εικόνα που παραπέμπει σε μουσικό της ροκ, με λεπτή κορμοστασιά, λεπτά χαρακτηριστικά και υπέροχα δάχτυλα. Είχε έρθει με την αρκετά νεότερη από εκείνον σύντροφό του τότε, αλλά και στα 100 του θα γοητεύει εκείνες που γυρεύουν έναν άντρα να συνδυάζει «δεκαοκτώ σε ένα».

Μας χαιρέτησε όλους και όλες και ξεκίνησε μια παρουσίαση που ήταν σαν να μας όρθωνε καθρέφτες απέναντι, όπου κάθε σημείο του εαυτού μας ή του κατάδικού μας ανθρώπου έμοιαζε να αντανακλάται σε κεφάλαια του βιβλίου του. «Είναι πολύ δύσκολο να είσαι ελεύθερος, κύριος και δημιουργός του πεπρωμένου σου. Η υπευθυνότητα είναι αβάσταχτο φορτίο, γιατι νιώθουμε ότι μας αλυσοδένει με τις συνέπειες των πράξεών μας. Πώς ν’ απολαύσουμε την ανεξαρτησία μας, αποφεύγοντας τα καθήκοντα και τις συνέπειες που συνεπάγεται; Το καλλιεργούμε είτε υιοθετώντας την αμεριμνησία και τον εγωισμό του παιδιού, είτε φορώντας τον μανδύα του θύματος. Ο παιδισμός και η θυματοποίηση είναι οι δύο μεγάλες ασθένειες του σύγχρονου ατόμου. Το παιδί και το θύμα εκπροσωπούν στα μάτια μας την κατεξοχήν αθωότητα (είναι απαλλαγμένα από κάθε ευθύνη). Και μες στην παραζάλη μας, η πιο βολική διέξοδος είναι να καταφύγουμε σε αυτήν. Όμως, αν θέλουμε να φτιάξουμε έναν καλύτερο κόσμο, πρέπει ν’ αποφύγουμε τις εύκολος λύσεις και να οπλιστούμε με τη σοφία της καρδιάς και του νου».
Με αναφορές από τον Ρουσό έως τον Βιλεμέμεν, τον Ζενέ, τον Νίτσε, τον Γκόμπροβιτς, τον Λεβινάς, τον Ντιαμέλ, ξεκινάει με την εξής φράση:

«Όλοι οι άλλοι είναι ένοχοι εκτός από μένα»

Ο Πασκάλ Μπρυκνέρ έχει σπουδές φιλοσοφίας στο ενεργητικό του (έκανε το διδακτορικό του δίπλα στον Ρολάν Μπαρτ), γράφει εναλλάξ κάθε τόσο μυθιστορήματα και δοκίμια, αρθρογραφεί στο «Νουβέλ Ομπσερβατέρ», είναι διδάκτωρ της φιλοσοφίας στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού και διδάσκει ως καθηγητής επισκέπτης σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ.
Ο Πασκάλ Μπρυκνέρ είναι κοσμοπολίτης φύσει και θέσει. Γεννήθηκε το 1948 στο Παρίσι. Έζησε έξι χρόνια στην Αυστρία, πέρασε μέρος της εφηβείας του στη Λυόν και σε ηλικία δεκαέξι ετών εγκαταστάθηκε μόνιμα στη γαλλική πρωτεύουσα. Συμμετείχε στον αναβρασμό του Μάη του ’68, διακηρύσσοντας ότι: «Εκείνη την εποχή όλοι ήμαστε κομμουνιστές».
Έχει δύο παιδιά, έναν γιο και μία κορούλα που είναι και η μεγάλη αδυναμία του.

Βιβλιογραφία