M FOR MELINA

 Ο Μάνος Καρατζογιάννης (σκηνοθέτης-ηθοποιός συγγραφέας) μιλάει για τη δική του Μελίνα, την (μαγική) 50λεπτη ταινία του "Μελίνα Στοπ-Καρέ" (κείμενο-σκηνοθεσία δικά του) και η Μανουέλλα Παυλίδου (γενική γραμματέας του Ιδρύματος Μελίνα Μερκούρη) χρωματίζει με τις δικές της διακριτικές πινελιές τα Βραβεία Μελίνα Μερκούρη, την ταινία, τις πρωταγωνίστριες.

Αθήνα, ώρα 10, βράδυ Τρίτης. Βγαίνω από το θέατρο REX. Ανεβαίνω την Πανεπιστημίου. Η γιορτή τελείωσε πριν λίγο. Η γιορτή  για τα Βραβεία της Μελίνας, τα "Θεατρικά Βραβεία Μελίνα Μερκούρη".

Φοράω ακόμα τη μάσκα μου, έχω ακόμα στα μάτια μου την εικόνα της, στ' αυτιά μου τη φωνή της, στα χείλη μου ένα τραγούδι της.

Γιορτή διακριτική, όμορφη, ζεστή. Αφιερωμένη στην απόλυτη Ελληνίδα : στην ορμή και το πάθος της, στην τόλμη και τη γενναιότητα της, στο ταλέντο και τη λάμψη της, στην ομορφιά της και την υπέροχη τρέλα της, στον έρωτα της για τη ζωή και την Τέχνη.

Τα Θεατρικά Βραβεία με τ' όνομά της Μελίνας, θεσμός (πια) που καθιέρωσε το Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη, δίνονται από το 2007, σε νέες ηθοποιούς  με "ταλέντο, αγωγή, καλλιέργεια, ήθος, δύναμη και πίστη σ' ένα καλύτερο αύριο μέσα από την τέχνη τους", όπως λέει η γενική γραμματέας του Ιδρύματος Μανουέλλα Παυλίδου, πιστή φίλη της Μελίνας, άνθρωπος της καρδιάς της, δεξί της χέρι, στενή συνεργάτιδά της.

Οι νέες ηθοποιοί που πήραν μέχρι σήμερα το Βραβείο Μελίνα Μερκούρη, η Εύη Σαουλίδου, η Στεφανία Γουλιώτη, η Έλενα Μαυρίδου, η Μαρίνα Ασλάνογλου, η Λουκία Μιχαλοπούλου, η Μαρία Κίτσου, η Λένα Παπαληγούρα, η Γιούλικα Σκαφιδά, η Λένα Δροσάκη,η Αλεξάνδρα Αϊδίνη, η Ιωάννα Παππά, η Ανθή Ευστρατιάδου, η Ιωάννα Κολλιοπούλου, η Ηρώ Μπέζου, παρούσες για να τιμήσουν τη δική τους Μελίνα.

Τα κορίτσια κράτησαν, κάθε μια τους για ένα χρόνο, την καρφίτσα της Μελίνας (το βραβείο τους) σαν φυλαχτό. Την έκρυψαν να μη τη χάσουν. Στην τσέπη ενός παλιού παλτό, στο μαξιλάρι του καναπέ, στις γαλότσες τους... Κάθε μια τους και μια "κρυψώνα". Κι όλες μαζί, "ακούμπησαν τρυφερά την καρφίτσα της Μελίνας, στην καρδιά τους", όπως λέει η Μανουέλλα, που, πολύ απλά, απαντάει πως εκείνη  "στην καρδιά , στην ψυχή και στο μυαλό της, ακουμπάει όσα έζησε με τη (δίπλα στη) Μελίνα".

Τη βραδιά στο REX, ένιωσα, εμένα να μ' ακουμπάει η ανάσα της Μελίνας. Όπως μ' είχε ακουμπήσει (το 2013) όταν πρωτοδιάβασα το κείμενο το (αγαπημένου) ποιητή Στρατή Πασχάλη "Μελίνα, όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα..."

Αυτή τη φορά ήταν ένα 50λεπτο φιλμ που με "πήρε", μ' άγγιξε, με συγκίνησε. Το "Μελίνα Στοπ-Καρέ", του Μάνου Καρατζογιάννη, το "δώρο μας" στη γιορτή των Βραβείων.

Κι αν οι ποιητές πορεύονται και δημιουργούν "με λογισμό και μ' όνειρο¨, ο Μάνος Καρατζογιάννης μοιάζει να πορεύτηκε "με σεβασμό και τόλμη" για να μας χαρίσει την ταινία του-αφιέρωμα για τη Μελίνα το "Μελίνα Στοπ-Καρέ", . αφού κατάφερε να πλησιάσει τη Μελίνα, την αλήθεια και το μύθο της με τρόπο μαγικό.

ΜΕΛΙΝΑ ΣΤΟΠ- ΚΑΡΕ

αναζητώντας τη σύγχρονη ελληνικότητα

(ΤΟ ΚΕΊΜΕΝΟ)

"Ακούγονται τρία κουδούνια θεάτρου, όπως παλιά, σα να ξεκινάει παράσταση. Μια γυναίκα ντυμένη στα λευκά, με ταγιέρ της δεκαετίας του ‘80, περπατάει με άνεση στους διαδρόμους του θεάτρου. Kάθεται στην πρώτη σειρά σε μια φωτισμένη, από ψηλά, κενή θέση. Τα φώτα σβήνουν..."

......Έτσι ξεκινάει το κείμενο του Μάνου Καρατζογιάννη. Προοριζόταν να γίνει παράσταση, την περασμένη άνοιξη. Μα ο κορονοϊός και το λοκντάουν έκαναν  την παράσταση...ταινία!

 Κείμενο (υπέροχο) με απολύτως θεατρική μορφή, που ,όμως ,στα χέρια του σκηνοθέτη -συγγραφέα του , μαγικά μεταμορφώθηκε.

Ο  Μάνος Καρατζογιάννης, ηθοποιός-σκηνοθέτης-συγγραφέας, κάνει κινηματογράφο πρώτη φορά. Και κάθε φορά που κάνει κάτι για πρώτη φορά, μένει άυπνος! Από το τρακ και την αγωνία του.

Κι αυτή την "κινηματογραφική" πρώτη του φορά , που είχε να κάνει μ' έναν μύθο, τον δικό του μύθο, τη Μελίνα του, η αυπνία ήταν ...διαρκείας!

1. ο μεγάλος Σπύρος (με τη Λένα Παπαληγούρα)
"O πρώτος άντρας που αγάπησα ονομαζόταν Σπύρος.
Υπερβολικά όμορφος, υπερβολικά γοητευτικός. Υπερβολικά ελπιδοφόρος.
Υπερβολικά... Σπύρος.
Το στόμα του μύριζε γλυκύτερα απ’ το στόμα οποιουδήποτε άντρα γνώρισα ποτέ.
Αγκάλιασμα από ροδόνερο και βασιλικό.
Δυνατός. Ψηλός.
Αγαπούσε τους γιους του και τους φρόντιζε.
Αγαπούσε τη γυναίκα του και την απατούσε.
Αλλά ένιωθε πάθος για μένα, κι αυτό έκανε τα παιδικά μου χρόνια ευτυχισμένα.
Το πάθος του παππού μου.
Εγώ και η Αθήνα... Δήμαρχος τριάντα χρόνια...
Δήμαρχος της καρδιάς μου."

"Λειτουργώ πολύ με το ένστικτο. Και το εμπιστεύομαι" λέει ο Μάνος. "Το ένστικτό μου, λοιπόν, μου έλεγε πως πρέπει να προχωρήσω με το φιλμ για τη Μελίνα. Δεν μας επέτρεψε ο κορονοϊός να το κάνουμε παράσταση, θα το κάναμε ταινία. Κι ας μην είχα ξανακάνει κινηματογράφο, ως τότε."

"2. Kόκκινα μάγουλα (με τη ΓιούλικαΣκαφιδά)
Από την αρχή το θέατρο ήταν απόλαυση.
Ένιωθα το μικρόβιο του να με δαγκώνει...
Ήμουν σίγουρη πως δεν υπήρχε καμιά άλλη ζωή για μένα έξω απο εκείνη της
ηθοποιού...
Καμιά θυσία δε φάνταζε μεγάλη.
Κανένα χαστούκι. Κανένα μάλωμα.
Άρχισα να βάφω το πρόσωπό μου.
Στα δώδεκα... κι όταν δοκίμασα τη μάσκαρα στα μάτια μου ένιωσα να δοκιμάζεται και η
παρθενιά μου. Μα αμφισβητείται...κι ο «Έλληνας αδελφός» να παλεύει, όπως πάντα, να
σώσει την τιμή της.
Ήμουν πια στα δεκατέσσερα.
Στη σκηνή η Μαρίκα... εκείνη τη νύχτα όμως δεν την πρόσεξα καθόλου.
Χάζευα...
Τον Γιώργο.
Δεν υπάρχει γυναίκα που να μην έχει χαζέψει Γιώργο!
Δεν υπήρχε γυναίκα που να μην ήταν ερωτευμένη με τον Παππά."

Καρατζογιάννης: "Ήταν και είναι τόσο τεράστια η γοητεία που ασκεί πάνω μου αυτή η μαγική γυναίκα,  που ας μου κόβονταν τα πόδια από την αγωνία, το τρακ, την ένταση, θα προχωρούσα και θα έκανα το όνειρο μου. Ίσως γιατί ένιωθα, από την αρχή, ότι τα πράγματα για κάποιο λόγο "συνέβαιναν". Αισθανόμουν ότι υπάρχει μια δύναμη μεταφυσική για να γίνει αυτή η δουλειά. Κι έγινε"

3. Ο Απρίλης και η Ελλάδα (με την Ιωάννα Κολλιοπούλου)
Μέσα στο γιωτ ήταν ο Χαροκόπος. ο Πάνος ήταν γάτος. Ένας μεγάλος, φιλικός, καχύποπτος γάτος που η μόνη φιλοδοξία του ήταν να γουργουρίζει στον ήλιο και να τον αφήνουν ήσυχο. Αλλά εγώ τον έβλεπα επαναστάτη. Όπως πάντα... Τις πραγματικά προχωρημένες ιδέες τις είχε τότε ο αδελφός μου ο Σπύρος, δώδεκα χρονώ... Άρεσα στον Πάνο. Αμέσως. Το ‘ξερα. Μας καλούσε στο γιωτ και χορεύαμε.
Η γυναίκα του έπαιζε χαρτιά κι εμείς χορεύαμε. Είχε σπουδάσει στο Καίμπριτζ κι αυτό τον έκανε να αντέχει τις φιλοδοξίες μου για το θέατρο. Μελετούσα συνέχεια... Πως θα έκανα τα μάτια μου να λάμπουν από δάκρυα χωρίς αυτά να κυλήσουν. Mόνο ένα.
Ρυθμικά... Εφάρμοσα μάλιστα αυτήν την τακτική παραγωγής δακρύων για να πείσω τη μάνα μου. θα βγω στο θέατρο. Τίποτα αυτή. «Καλός γάμος, σταθερές αξίες και εγγόνια» έλεγε. Σε μένα...

"Το πρωί της ημέρας που θα δίνονταν τα «Βραβεία Μελίνα Μερκούρη», από μια ατυχία χάθηκε ο σκληρός δίσκος του ήχου. Έπρεπε να ξαναγίνουν όλοι οι ήχοι απ' την αρχή, αλλιώς δεν θα μπορούσε το βράδυ να προβληθεί το φιλμ. Από τις 9 το πρωί ως τις 19.30 δούλευα σαν τρελός για να καταφέρω να έχω την τελική μορφή του φιλμ. Καβάλησα σαν τρελός μια μηχανή και κατάφερα να φτάσω στο REX ( από το Χαλάνδρι) όπου θα γινόταν η προβολή.  Αισθανόμουν, κάθε στιγμή, μέσα σ' όλες τις ατυχίες, τις δυσκολίες  και τις αντιξοότητες, να υπάρχει δίπλα μας  μια δύναμη: η δύναμη της Μελίνας. Ίσως ακουστεί κάπως, αλλά σε κάθε δυσκολία σήκωνα το κεφάλι μου ψηλά και φώναζα: Μελίνα είσαι εδώ; Mελίνα βοήθησέ μας..."

4. Aν με πίστευες λιγάκι... (με τη Μαρία Κίτσου)
Όσοι δουλεύαμε στο θέατρο τότε έπρεπε να είμαστε σκληροί. Σωματικά σκληροί.
Δυο παραστάσεις τη μέρα και το πρωί πρόβα. Και μια μελαγχολία... Οι συνεχείς ειδήσεις που έφερνε ο εμφύλιος για αιματοχυσίες και αγριότητες μου προκαλούσαν αναπόφευκτες βυθίσεις στη μελαγχολία. Απότομες. Ένα πένθος... Ίσως κι αυτό να με οδήγησε στη Λαβίνια. Ίσως αυτό να ‘βλεπε η κυρία Κατερίνα. και, «το πένθος μου ταίριαζε πολύ». Το ‘γραψε μέχρι κι εκείνος ο κριτικός που πάθαινε αλλεργία μαζί μου. Και μετά τον Ο’ Νηλ, Μπέρναρ Σω και Πρίσλεϋ. Και η πρώτη μου θιασαρχική απόπειρα που στέφθηκε με παταγώδη αποτυχία. «Εντάξει, ίσως η Μερκούρη έχει ταλέντο, αλλά δεν μοιάζει ούτε παίζει σαν Ελληνίδα». Μα δεν παίζω σαν Ελληνίδα, γιατί είμαι Ελληνίδα!

Το φιλμ ξεκινάει, όπως ξεκινάει μια παράσταση. Ακούγονται τρία κουδούνια. Ίσως γιατί το θέατρο ήταν για τη Μελίνα Μερκούρη πολύ σημαντικό. "Κι ας έχει παίξει στον κινηματογράφο όπως δεν έχει παίξει καμιά", λέει ο Μάνος..

Η σχέση της Μερκούρη με το θέατρο ήταν ερωτική. Ακόμα κι ο έρωτας της για τον Γιώργο Παππά προκύπτει από την ανάγκη της για το θέατρο. Ακόμα και η πολιτική έχει στοιχεία από θέατρο. Δεν θα μπορούσα να σκεφτώ χώρο πιο ιδανικό για τη Μελίνα άλλον από το θέατρο".

5. Δίκοπο μαχαίρι (με τη Λένα Δροσάκη)
Σωτήριον έτος 1954 κι από τα εξήντα περίπου έργα που είχα παίξει, μόνο τα τέσσερα είχαν Ελλάδα μέσα τους.
Ήθελα να αγωνιστώ για το ελληνικό έργο, όπως ο Μάνος αγωνιζόταν για την ελληνική μουσική. Εκείνος μας έκανε να ακούσουμε το μπουζούκι. Αλλιώς!
Έτρεχε σαν αρχαιολόγος σε ταβέρνες και συνοικίες κι έψαχνε τραγούδια που μιλούσαν για τον έρωτα και το θάνατο. Μέσα στα φτωχόσπιτα και στις φυλακές, κοντά στους ανθρώπους που είχαν μπελάδες με τα ναρκωτικά και την αστυνομία.
Όταν άκουσα πρώτη φορά τον Τσιτσάνη - χάρη στον Χατζιδάκι - ήμουν σαν σε ύπνωση. Σα να κουβαλούσε όλον τον καημό της φυλής μας στο χλωμό βασανισμένο του πρόσωπο...
«Χριστέ και Παναγιά μου»!....

Στο φιλμ πρωταγωνιστούν οι γοητευτικές βραβευμένες με Βραβείο Μελίνα Μερκούρη ηθοποιοί αλλά και η Ζέτα Δούκα. Είναι τόσο σημαντικές όλες τους . Ζωντανεύουν τη Μελίνα τους με τόση αγάπη κι ευαισθησία.

Τα κορίτσια στο φιλμ είναι 13. Κάθε ένα τους και μια περίοδος της ζωής της Μελίνας. Κάθε ένα τους κι ένα "Βραβείο Μελίνα Μερκούρη" . Ρωτάω τον Μάνο: 13 Μελίνες ή τα πολλά πρόσωπα της Μελίνας;

"Εγώ πιστεύω πως είναι τα παιδιά που δεν έκανε. Έτσι το βλέπω. Η ίδια μιλούσε κι έλεγε: "Δεν έχω παιδιά και οι ρόλοι είναι τα παιδιά μου. Άρα.."

"6. 18 και Κυριακή (με τη Μαρίνα Ασλάνογλου)
Στην Αθήνα το θλιμμένο πλήθος με περίμενε έξω απ’ το θέατρο, θρηνώντας την ήττα μου σαν να ήμουν η εθνική ομάδα ποδοσφαίρου που είχε αδικηθεί σε ξένη χώρα... Η θεατρική σεζόν θα τέλειωνε τον Ιούνη μα εγώ δεν είχα όρεξη για τουρνέ... Δεν είχα όρεξη για τίποτα.
Ο Πύρρος βρισκόταν στο Γιβραλτάρ. Πριν φύγει είχαμε τσακωθεί. Και μου έφερνε κι αυτό θλίψη. Δυο γράμματα με γαλλικά γραμματόσημα μπόρεσαν να με βγάλουν για λίγο απ’ αυτήν. Ήταν απ’ τον Ντασσέν, αυστηρά επαγγελματικού περιεχομένου. Αλλά θερμά... Με σκεφτόταν για Μαρία Μαγδαληνή στο «Χριστός Ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη. «Εν πολλαίς αμαρτίες περιπεσούσα» ταξίδεψα για να τον συναντήσω.
Στο Παρίσι αυτή τη φορά. Δώδεκα ακριβώς ο απελπιστικά ακριβής Ντασσέν μπήκε στο δωμάτιο του ξενοδοχείου χορεύοντας. Φθαρμένο καμηλό σακκάκι, στραβοπατημένα παππούτσια...Έκανε μια πιρουέτα αλά Τσάπλιν κι άρχισε να μου μιλάει για την ταινία.
Του είπα τα πάντα. Μου είπε τα πάντα. «Σου αρέσει το περπάτημα; Ξυπνάς νωρίς το πρωί;». Είπα ψέμματα και στα δύο: Πολύ, ναι. Πάντα το πρωί!». Αυτός ο άνθρωπος ήταν ο άντρας της ζωής μου. Δεν είχα πια καμιά αμφιβολία...."

Ο Καρατζογιάννης μιλάει για τις 13 του πρωταγωνίστριες και λάμπει. "Τα 13 αυτά κορίτσια είχαν τέτοια και τόση αγάπη για τη Μελίνα, σ' όλα τα γυρίσματα έπαιζαν με τέτοιον τρόπο σα να ήθελαν με κάθε τρόπο να της φωνάξουν αυτή την αγάπη τους. Σα να ήταν όλες τους τα παιδιά που δεν έκανε και μιλούσαν όλες για μια ιστορία της μάνας τους, της μάνας τους με την έννοια της  ρίζας. Γιατί η Μερκούρη είναι μια ρίζα. Και θεατρικά και πολιτικά!"

"7. Για χάρη του Πειραιά (με την Ιωάννα Παππά)
Την ημέρα της προβολής του «Αυτός πρέπει να πεθάνει» πέθανε ο Μακάρθι...
Αλλά ο μακαρθισμός ζούσε ακόμα...ο Ντασσέν είχε ήδη παλέψει πολύ για να σταθεί στα πόδια του και τα επόμενα χρόνια θα ήταν και πάλι δύσκολα και τα λεφτά ξανά λίγα.
Μέναμε πια σ’ ένα μικρό δωμάτιο σ’ ένα παλιό ξενοδοχείο. Από μια απίθανη σύμπτωση γύρισα νωρίτερα στο ξενοδοχείο με τη φίλη μου τη Ρένα που είχε έρθει απ ’το Λονδίνο για να με δει. Ο Τζούλι μας κοίταζε με κομμένη την ανάσα. Είχε καλέσει τη μικρότερη του κόρη για τσάι - Τζούλυ κι αυτή - βεβαιώνοντάς την πως θα ‘ταν μόνος. Τρέξαμε να φύγουμε. Δεν ήθελα να νομίζει πως την παγιδέψαμε για να με γνωρίσει. Τι να κάνω; Τι να κάνω; Σπρώχνω τη Ρένα στην ντουλάπα και μπαίνω κι εγώ μέσα...."

Μάνος: "Η Μανουέλλα ήταν δίπλα μου σε όλη την προσπάθεια. Μου έδινε χώρο , εμπιστοσύνη, κουράγιο, χρόνο. Τόσο , που δεν το πίστευα".

Μανουέλλα: "Εμένα η ταινία μ' αρέσει πολύ γιατί είναι κάτι καινούργιο, φρέσκο, δροσερό." Μ' αρέσει και γιατί παίζουν όλα αυτά τα υπέροχα ταλαντούχα κορίτσια που τους είμαι ευγνώμων γιατί ο,τι έκαναν το έκαναν με μεγάλη χαρά και αφιλοκερδώς".

"8. Αbout love and death (με την Αλεξάνδρα Αϊδίνη)
«Καίγαμε». Έτσι λένε στην αργκό του σινεμά το σουξέ. Όλοι μας ήθελαν. οι μαύρες λίστες είχαν ξεχαστεί. Ήμασταν πια τα χαϊδεμένα παιδιά. «Ό,τι θέλετε. Όσα θέλετε. Πόσα;» Αρκεί να αντανακλώ τη χαρά της ζωής.
Να γελάω... Με το μεγάλο μου στόμα. Αυτό που δεν ήθελαν οι κάμερες... Αυτό που λαχταρούσε να ζήσει! Όχι όμως πολύ εξεζητημένα... Μετρημένα πράγματα. «Σας δίνω και τον τίτλο για την επόμενη ταινία σας: Η Ίλλυα στη Νέα Υόρκη. Θα κάνετε περιουσία παιδιά..». Όμως εμείς μετά την ελληνική κωμωδία μας ονειρευόμασταν μια ελληνική τραγωδία... Φαίδρα! Μια σύγχρονη τραγωδία για τον έρωτα και το θάνατο. «Σε πότισα ροδόσταμο, με πότισες φαρμάκι». It’s a song about love and death έλεγα του Πέρκινς. Ο Τόνι ήταν φίλος και πράγματι με πότισε φαρμάκι το φευγιό του....."

Μάνος: "Πλάσμα και πρόσωπο μεταφυσικό για μένα. Την πίστευα, τη θαύμαζα, την λάτρεψα."

-Και τώρα που η "Μελίνα Στοπ-Καρέ" φεύγει από τα χέρια σου, πώς νιώθεις; τον ρωτάω, "άδειος, πλήρης, αμήχανος."

"Συγκινημένος. Χθες έκλαιγα όλη μέρα. Σήμερα γελάω. Δεν ξέρω τι θα φέρουν οι μέρες που έρχονται, καθώς κανείς δεν ξέρει τι γίνεται με τα αισθήματά μας"

"9. Ζεστό ψωμί - Μαύρο ψωμί (με την Ανθή Ευστρατιάδου)
Το σκοτάδι γρήγορα θα γινόταν έρεβος. Η τουρνέ για τη Φαίδρα και τα γυρίσματα με τους νικητές του Φόρμαν ήταν εξαντλητικά. Άρχισα να χάνω. Κιλά και διάθεση. Δεν καταλάβαινα την κούραση και την κατάθλιψη.
Ο γιατρός ζάρωσε τα φρύδια του μόλις είδε την ακτινογραφία των πνευμόνων μου. Τρεις μήνες στο κρεβάτι... Μια φυλακή που με ταπείνωνε... Σκέφτηκα τον Πύρρο που είχε πεθάνει πριν λίγα χρόνια.
Ήταν η θλίψη που είχα νιώσει όταν έφυγε ο παππούς μου, ο μεγάλος Σπύρος...
Αισθανόμουν μικρή. ο πατέρας μου ήταν ακόμα όμορφος κι είχε μια καλή φιλία κι έναν ωραίο γάμο με την τωρινή του γυναίκα. Τότε για πρώτη φορά, λίγο μετά το βαρετό για μένα αλλά βραβευμένο «Τοπ Καπί» - μετά από εφτά ολόκληρα χρόνια κοινής ζωής - σκέφτηκα πραγματικά έναν γάμο με τον Ντασσέν...."

Μελίνα 100 χρόνια. Και τώρα τι;

Μανουέλλα: "Μια μεγάλη έκθεση στην Τεχνόπολη τον Ιούνιο. Με φωτογραφίες της, κοστούμια, ρούχα της, κοσμήματά της, προσωπικά της αντικείμενα. Την επιμελείται ο Νίκος Καλτσάς".

"10. Γεννήθηκα Ελληνίδα (με τη Στεφανία Γουλιώτη)
Στη μέση της νύχτας μου τηλεφώνησε ο Χατζιδάκις: «Μελίνα... έγινε πραξικόπημα στην Ελλάδα... Ο στρατός ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας». Η επικοινωνία με την Ελλάδα κομμένη. Ήταν 21του Απρίλη. Τι έχει μαζί μας ο Απρίλης;
Τέσσερις μέρες πριν οι Τάιμς έγραφαν: «ο Βασιλιάς έχει στριμωχθεί σε μια γωνιά όπου η μόνη εναλλακτική λύση για την επιστροφή μιας κυβέρνησης Παπανδρέου μπορεί να είναι μια δικτατορία με την υποστήριξη του στρατού»... Ξανά το τηλέφωνο..! Ήταν ο πατέρας μου.
Ο μόνος βουλευτής που έτυχε να βρίσκεται έξω από την Ελλάδα την 21πρώτη Απριλίου.
Βρισκόταν στο Λονδίνο για θεραπεία.
Μας μίλησε για τανκς στους δρόμους, συλλήψεις και την αναστολή του άρθρου που απαγόρευε τα βασανιστήρια... «Και τι έκανε ο λαός;» ρωτήσαμε. «Τίποτα»...."

Καρατζογιάννης: "Μαγική γυναίκα η Μελίνα. Ήταν τόσο μπροστά σε όλα. 30 χρόνια πριν, σε συνέντευξή της στον Δημήτρη Γκιώνη μιλούσε για  το οικολογικό πρόβλημα. Ποιος το πιστεύει....κι όμως...Τότε, που ούτε το υποψιαζόταν κανείς. 'Οσο για την Πολιτιστική της προσφορά, τεράστια. Τι να πρωτοπώ: Το Μουσείο της Ακρόπολης, η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, τα Μάρμαρα του Παρθενώνα, τα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ"

"11. Έστιν οὖν ... (με την Έλενα Μαυρίδου)
Τραγωδία, ήθελα να παίξω. Μετά τον Μπρεχτ που κάναμε με τον Τζούλι και τον Κούρκουλο, αυτό ήθελα. Δεν ξέρω γιατί αλλά από τις εξετάσεις μου στο Εθνικό είχα να παίξω...Όταν μου’δωσε ο Ροντήρης την Ηλέκτρα στην τρίτη τάξη...
Τρελάθηκα, όχι απ’ τη χαρά μου...Δεν την ήθελα καθόλου! Ίσως να μου ανταπέδιδε κι αυτή όλα αυτά τα χρόνια την αρχική μου αντιπάθεια! Τώρα όμως τη λαχταρούσα. Το Εθνικό Θέατρο δεν με ήθελε ποτέ...
Δεν με έβρισκαν αρκετά θεατρική.
Από τότε που γυρίσαμε από την εξορία ήταν τ’ όνειρό μου να παίξω τη Μήδεια!
«Μήδεια εμπρός! Ζήσε τη στιγμή, όλη σου τη γνώση... Προχώρα...Τώρα για την ψυχή σου μάχεσαι». Έβρισκα ότι ήταν ο μεγαλύτερος ρόλος που έχει γραφτεί για γυναίκα.
Θεωρούσα ότι είναι ένας ρόλος με ιδεολογία. Την ιδεολογία της επανάστασης..."

Το κείμενο του Καρατζογιάννη έχει ήδη γίνει βιβλίο από τις Εκδόσεις Κάπα

Ένα κείμενο τολμηρό, με άποψη, ωριμότητα και απέραντο σεβασμό στο μύθο και στην εντελώς ιδιαίτερη (και τεράστια) προσωπικότητα ,καλλιτεχνική και ανθρώπινη, της Μελίνας Μερκούρη.

"12. Αλλαγή (με την Εύη Σαουλίδου)
Το 1977 ο Ανδρέας με κατέβασε στη Β ́Πειραιώς. Αν και Αθηναία, γέννημα - θρέμμα Κολωνάκι, οι Πειραιώτες με λάτρεψαν. Κατέβαινα στη λαϊική με ταγιέρ! Δεν κρυβόμουν.
Ντόμπρα πράγματα!
Τότε με ψήφισαν, με τη δεύτερη, κι έτσι έχασα την πολιτική μου παρθενιά. Δεν ήμουν πια μια Ιωάννα Ζαντ’ Αρκ... Τέσσερα χρόνια μετά, στα γενέθλια μου, ήρθε η αλλαγή.
Και το υπουργείο πολιτισμού. Δώρο!
Οι άλλοι υπουργοί δε μου χαρίστηκαν. Πολλοί δε βγαίναν ούτε στο τηλέφωνο. Αλλά ο Μιττεράν και η Γκάντι με δέχονταν! Οι συνάδελφοι μου με κάρφωναν με σημειώματα στον πρωθυπουργό ότι δεν χρησιμοποιούσα τα παιδιά του κόμματος.
Αλλά ο Ανδρέας με πίστευε όσο κι εγώ... Όπως κι ο κόσμος που μπαινόβγαινε στο υπουργείο. Η Μανουέλλα μου ‘λεγε ότι παραήμουν προσιτή μαζί τους. Αλλά έτσι ήμουν πάντα. Δε θ’ άλλαζα τώρα. Δε θα μ’ άλλαζε ο θώκος..."

"Πάνω στη σκηνή ζωντανεύουν σε διάφορα μέρη μικρά installations με κάθε μια από τις δεκατρείς βραβευμένες ηθοποιούς σε ισάριθμες αφηγήσεις. Κάθε ηθοποιός, όσο γράφεται σε διαφορετικό σημείο της σκηνής ο τίτλος της αφήγησης σαν σε ταινία, παίρνει μια πόζα από την αντίστοιχη περίοδο της Μελίνας. Ανάμεσα στα αφηγηματικά μέρη, που μπορούν ακόμα και να διαβάζονται από ένα ντοσιέ το οποίο έχει το σχήμα της καρφίτσας του Βραβείου Μελίνα Μερκούρη, ακούγονται «σπασμένες» μελωδίες ως μουσικές γέφυρες από γνωστά και σχετικά με την αφήγηση τραγούδια της Μελίνας."

"13. In memoria l (με τη Λουκία Μιχαλοπούλου)
Ξανά στη Νέα Υόρκη. Για μια στιγμή σκέφτηκα την Έλλη. Εδώ έφεραν κι εκείνη για να σωθεί... Τα χέρια της μου έδωσαν το έπαθλο Κοτοπούλη. Πρώτη φορά τ’ όνομά της τ’ άκουσα απ’ τον παππού μου «Αυτή η Λαμπέτη είναι σπουδαία. Κάθε της κίνηση... κάθε της λέξη...» Τώρα δέκα χρόνια μετά τη δική της μάχη πάλευα κι εγώ με τον καρκίνο.
Δεν τη φοβάμαι τη λέξη. Ξέρω πως είναι και μάχες που δεν κερδίζονται.
νόμιζα πως φοβάμαι την ασθένεια, δεν είναι αλήθεια. Φοβάμαι..."

Η "Μελίνα Στοπ-Καρέ" είναι πια δική μας. Να τη δούμε, να τη χαρούμε, να μας συγκινήσει, να την αγαπήσουμε ξανά και ξανά: Λεπτό-λεπτό, Λέξη-λέξη, Βλέμμα-βλέμμα,  Καρέ-καρέ...

Μάνο, Εύα, Άγγελε, Αντώνη σας ευχαριστούμε

ΥΓ.

- Η ταινία είναι συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου, του Ιδρύματος Μελίνα Μερκούρη και του Υπουργείου Πολιτισμού. Τα κοστούμια έχουν την υπογραφή της Εύας Νάθενα, δική της είναι και η εικαστική επιμέλεια, η διεύθυνση φωτογραφίας είναι του Άγγελου Παπαδόπουλου και η μουσική επιμέλεια του Αντώνη Παπακωνσταντίνου.

- Το 2020 ανακηρύχθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού "Έτος Μελίνας Μερκούρη", για τα 100 χρόνια από τη γέννησή της.

- Το φετινό 14ο Θεατρικό Βραβείο Μελίνα Μερκούρη πήρε η Δήμητρα Βλαγκοπούλου, από τα χέρια της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου.

ΜΑΝΟΣ ΚΑΡΑΤΖΟΓΙΑΝΝΗΣ