ΜΑΥΡΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΜΕ ΚΛΕΙΣΤΑ ΜΑΓΑΖΙΑ

Μια δυστοπική πραγματικότητα, που ξεπερνά ακόμη και τα πιο ευφάνταστα σενάρια μετά-Αποκαλυπτικών ταινιών του Χόλιγουντ, θα ζήσουμε Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά: Κλειστά καταστήματα, malls, κέντρα διασκέδασης και εστιατόρια, άδειοι δρόμοι, χωρίς επισκέψεις και ρεβεγιόν, περιορισμένοι στολισμοί και το εορταστικό πνεύμα πάει περίπατο… Πώς αλλιώς να γίνει, από τη στιγμή που το επιδημιολογικό φορτίο παραμένει υψηλό σε όλη τη χώρα παρά το lockdown και, δυστυχώς, οι θάνατοι συνεχίζουν να κυμαίνονται στους 100 καθημερινά.

Πίσω από τον πόλεμο στην πρώτη γραμμή, αυτόν των υγειονομικών για να κρατήσουν όσο περισσότερους συνανθρώπους τους μπορούν στη ζωή, και των ερευνητών για την παρασκευή και τη διάθεση εμβολίων και φαρμάκων κατά του covid-19, μαίνεται ένας άλλος, όχι τόσο υψηλών ιδανικών και αξιών όπως η σωτηρία μιας ανθρώπινης ζωής, πιο πεζός και καθημερινός. Αφορά στην οικονομία, στην επιχειρηματικότητα, στην απασχόληση και στην παραγωγή, με πρωταγωνιστές-αντιήρωες όλους εμάς, που θα κληθούμε για ακόμα μια φορά να περάσουμε διά πυρός και σιδήρου και να χτίσουμε και πάλι σε οικονομικά ερείπια. Έμποροι και μικρομεσαίοι επιχειρηματίες, απασχολούμενοι στο λιανικό εμπόριο, στην εστίαση, στην ψυχαγωγία και στον πολιτισμό, θα δώσουν μάχη επιβίωσης μέσα σε κλίμα αβεβαιότητας, έχοντας ως μόνη γνώση το γεγονός ότι αυτές τις 20 ημέρες μέχρι τα Χριστούγεννα, που σε άλλες εποχές τους έδιναν από το 30-40% του ετήσιου τζίρου τους, τα μαγαζιά τους θα είναι κλειστά και αυτοί δεν θα εργάζονται….  

Θεσμικοί παράγοντες: Επιστροφή στην κανονικότητα το καλοκαίρι 

Το κυβερνητικό επιτελείο βρίσκεται ανάμεσα σε Συμπληγάδες. Από τη μια, όλοι αντιλαμβάνονται, και κυρίως οι παραγωγικοί υπουργοί, ότι επείγει το άνοιγμα έστω και μερικώς της αγοράς, ενόψει εορτών για ψυχολογικούς αλλά και ουσιαστικούς λόγους. Από την άλλη, είναι επίσης αντιληπτό αυτό που επισημαίνουν συνεχώς τα μέλη της Επιτροπής των Λοιμωξιολόγων και μεταφέρθηκε επί της ουσίας στο κοινό διά χειλέων Άδωνι Γεωργιάδη, πως «εάν ανοίξουμε τώρα την εστίαση, θα έχουμε 5 μήνες lockdown».

Σε αυτό το πλαίσιο θεωρείται σχεδόν βέβαιο πως καθ’ όλη τη διάρκεια των εορτών θα παραμείνει εν ισχύι τόσο το απαγορευτικό για τη νυχτερινή κυκλοφορία, όσο και το σύστημα sms του 13033, ενώ δεν θα επιτραπούν οι διαπεριφερειακές μετακινήσεις. Αναφορικά με την επαναλειτουργία των Δημοτικών, Γυμνασίων και Λυκείων –η Υπουργός Παιδείας, Νίκη Κεραμέως, συμμετείχε στη χθεσινή τηλεδιάσκεψη για τον κορωνοϊό–, η εισήγηση των λοιμωξιολόγων την τοποθετεί σε κάθε περίπτωση μετά τα Φώτα και ανάλογα με τα επιδημιολογικά δεδομένα. Για τις αρχές του 2021 και με το ερώτημα της πορείας της πανδημίας παραπέμπεται και το άνοιγμα της εστίασης, ενώ για τη νυχτερινή διασκέδαση, μεγάλα εμπορικά κέντρα, σινεμά, θέατρα οι προβλέψεις είναι μάλλον ζοφερές: Λόγω του  υψηλού συγχρωτισμού, οι ειδικοί συμβουλεύουν η επανέναρξη λειτουργίας τους να συνοδεύεται από τον εμβολιασμό ενός ικανού ποσοστού του πληθυσμού, που χρονικά αυτό σημαίνει αρχές της άνοιξης.

Θεσμικοί παράγοντες της αγοράς εκτιμούν, μιλώντας στο greekschannel, ότι η κυβέρνηση θέλει να επαναλειτουργήσει την αγορά υπό τους πλέον ασφαλείς όρους και σε αυτό το πλαίσιο έχει υπέρ της δεδομένα: «Η πανδημία έχει αφήσει περιθώριο ποσοτικής χαλάρωσης στην οικονομία, και για να το πούμε απλά, υπάρχει δυνατότητα διοχέτευσης ρευστού στους πληττόμενους. Είναι οδηγία από την Ευρώπη, τις Βρυξέλλες και τη Φραγκφούρτη, να πέσει χρήμα στις οικονομίες που δοκιμάζονται, να κρατηθούμε μερικούς μήνες και η επανεκκίνηση να είναι απολύτως ασφαλής».

Στην περίπτωση της χώρας μας, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των θεσμικών παραγόντων, δεν θα υπάρξει πρόβλημα ως προς την εξυπηρέτηση του χρέους και είναι θωρακισμένη με το πρόγραμμα στήριξης και για το επόμενο έτος ενώ υπάρχει πάντα η «κάβα» της δανειοδότησης με πολυετείς εκδόσεις και χαμηλά επιτόκια.

Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, τέτοιες εκδόσεις μπορεί να υπάρξουν στις αρχές του έτους, προκειμένου να ενισχυθεί ταμειακά ο προϋπολογισμός αλλά και να βγει το δύσκολο πρώτο τρίμηνο του 2021, όταν και επί της ουσίας θα παραμένει κλειστή η αγορά μέχρις ότου ολοκληρωθεί ο εμβολιασμός του πληθυσμού. 

Ρεαλιστικός στόχος της επανεκκίνησης στην οικονομία είναι οι αρχές του καλοκαιριού και το άνοιγμα της τουριστικής σεζόν. Οι προβολές για το καλοκαίρι του 2021 στο ευμενές σενάριο, που σημαίνει ότι ο εμβολιασμός θα εξελιχθεί ομαλά παγκοσμίως και το τρίτο κύμα της πανδημίας δεν είναι το ίδιο καταστροφικό όσο το δεύτερο, προβλέπει τουριστική προσέλευση της τάξης των 10-12 εκατομμυρίων επισκεπτών, ένα νούμερο αρκετά μεν μικρότερο από το ρεκόρ των 30 εκατομμυρίων του 2018, μεγάλο δε αν συνυπολογισθεί ότι η τουριστική σεζόν θα είναι και πάλι μικρότερη, τα πρωτόκολλα υγιεινής θα συνεχίσουν να ισχύουν, ενώ και η ψυχολογία των εν δυνάμει «πελατών» θα είναι πολύ διαφορετική. Το απαισιόδοξο σενάριο δεν χρειάζεται καν να το σημειώσουμε, καθώς τα φετινά αποτελέσματα που υπολογίζονται ότι ήρθαν περίπου 3 εκατομμύρια τουρίστες και εισπράχθηκαν περίπου 3,5, θα είναι δύσκολο να επαναληφθούν…

«Κούρεμα» τώρα

Υπό αυτές τις συνθήκες, γίνονται οι προβλέψεις για το επόμενο διάστημα. Ωστόσο, υπάρχει και το «τώρα», ένα δύσκολο καθημερινό «τώρα» με υποχρεώσεις να τρέχουν την ώρα που το εμπόριο βρίσκεται σε στάση. Κανείς δεν πουλά, κανείς δεν αγοράζει, τα e-shop αποδεικνύονται δύσκολη υπόθεση, «ένα ακόμα μαγαζί» για όσους έχουν μεριμνήσει προς αυτήν την κατεύθυνση, η οποία όμως ποτέ δεν «ισοφαρίζει» τις απώλειες της κανονικής λειτουργείας. Ενοίκια, φορολογικές και ασφαλιστικές υποχρεώσεις, μέρος της μισθοδοσίας, πάγια και υποχρεώσεις προς τρίτους παραμένουν, μεταχρονολογούνται ή διακανονίζονται, σε καμία περίπτωση όμως δεν εξαφανίζονται. Κι όμως, ο… αφανισμός τους ίσως προκύπτει ως μοναδική λύση στο πρόβλημα της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας, της «ατμομηχανής της ελληνικής οικονομίας», η οποία επί σειρά ετών οδηγείται στην κατάρρευση, με ευθύνη κυρίως των κυβερνώντων, όπως ισχυρίζονται οι εκπρόσωποι των επαγγελματικών φορέων.

«Με βάση την εμπειρία μου κι όσα έχω διαπιστώσει με τα μάτια μου και τα αυτιά μου ως πρόεδρος της πολυπληθέστερης εργοδοτικής οργάνωσης εδώ κι έξι μήνες, η κυβέρνηση μετατρέπει την υγειονομική κρίση των πολλών σε οικονομική ευκαιρία των λίγων», λέει στο greekschannel ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΒΕ Γιώργος Καββαθάς. «Επιχειρεί, δηλαδή, να διώξει από την αγορά πολλές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που βρίσκονται στα όρια της βιωσιμότητας, ώστε να δημιουργηθεί χώρος για τις μεγάλες και τις πολυεθνικές. Αυτός ο στόχος διατυπώθηκε ρητά, επισήμως και κατ’ επανάληψη από την Επιτροπή Πισσαρίδη! Πρόκειται επομένως για συνειδητό σχέδιο μονοπώλησης ή ολιγοπώλησης της αγοράς κι ας ομνύουν στον ελεύθερο ανταγωνισμό…», καταλήγει.

Η ιδέα της διαγραφής μέρους του χρέους οριζόντια στις επιχειρήσεις που από συγκυρίες αδυνατούν να επιβιώσουν, κινδυνεύουν με λουκέτο και οι εργαζόμενοί τους απειλούνται με μακροχρόνια ανεργία, είναι μια παλαιότερη ιδέα, η οποία παρ’ ότι εμφανιζόταν ως μοναδική διέξοδος στα δύσκολα χρόνια της κρίσης τελικά δεν «περπάτησε» στον βαθμό που έπρεπε. Το τραπεζικό σύστημα και η προσήλωση στη βεμπεριανή προτεσταντική ηθική της οικονομίας, όπως αυτή εκπροσωπήθηκε από τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε την περίοδο 2012-15, δεν επέτρεψαν μια τέτοια ρηξικέλευθη λύση, προκειμένου να αναπνεύσουν αλλά και να θωρακιστούν οι ελληνικές επιχειρήσεις για την επόμενη «στραβή».

Σήμερα τα πράγματα είναι αλλιώς. Υπάρχει το δημοσιονομικό περιθώριο, η ΕΚΤ και η Κομισιόν είναι σε «φεγγάρι» να μοιράσουν φθηνό χρήμα, είναι στο τραπέζι σχέδια τύπου Μάρσαλ για την ανοικοδόμηση της Οικονομίας σε παγκόσμιο επίπεδο, επομένως δεν είναι μόνο οι «τεμπέληδες Έλληνες» που αντιμετωπίζουν πρόβλημα.

Για «κούρεμα» του ιδιωτικού χρέους μίλησε ο Κώστας Μίχαλος του ΕΒΕΑ πρόσφατα, βάσει μελέτης που έχει συνταχθεί. Μαζί του συμφωνούν οι περισσότεροι παράγοντες της αγοράς, που βλέπουν ιδίοις όμμασι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν μικροί και μεσαίοι έμποροι και επιχειρηματίες, επαγγελματίες και εργαζόμενοι. «Πρέπει να γίνει απόλυτα κατανοητό ότι η επιχειρηματικότητα βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για αυτό και απαιτούνται έκτακτες λύσεις. Μία από αυτές μπορεί να είναι το “κούρεμα” οφειλών. Η νέα συσσώρευση χρεών δεν γίνεται επειδή το επιδιώκουν οι οφειλέτες αλλά γιατί έχει “παγώσει” η αγορά στο σύνολό της. Πρέπει λοιπόν να ξεκινήσει ένας έντιμος διάλογος με την κυβέρνηση, τα κόμματα, τους κοινωνικούς εταίρους και τους φορείς, ώστε να εξεταστεί σοβαρά η λύση του “κουρέματος” και να ληφθούν γενναίες αποφάσεις», λέει ο πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών, Γιάννης Χατζηθεοδοσίου.

Η χρησιμοποίηση όλων των εργαλείων που έχει στη διάθεσή της η κυβέρνηση φαίνεται ότι είναι απαραίτητη για να υπάρξει επόμενη ημέρα για το λιανικό εμπόριο. Και όσο το δυνατόν γρηγορότερα αυτό γίνει αντιληπτό, τόσο γρηγορότερα θα είναι και τα αποτελέσματα που θα προκύψουν από μια διορατική κίνηση προς όφελος όλων. Γιατί υπάρχει και η πιθανότητα να οδηγηθούμε σε τέτοιες ρηξικέλευθες λύσεις υπό το βάρος των αδιεξόδων σε μια αγορά, που επαναλειτουργεί σε λίγες ώρες, έστω υποτυπωδώς.