Μανώλης Γλέζος Ο πρώτος παρτιζάνος της Ευρώπης

«Μη νομίζετε ότι θα γλιτώσετε από μένα ποτέ…»

Πατριωτικό σύμβολο, παγκόσμιο ορόσημο αγωνιστικότητας, γέφυρα ανάμεσα στην Ιστορία και το σήμερα! Όλα αυτά μαζί ενσάρκωνε ο Μανώλης Γλέζος, που απεικονίζονται με τρόπο καθαρό μέσα στο τραχύ του πρόσωπο με τις βαθιές ρωγμές και τ’ άσπρα λεβέντικα μουστάκια και μαλλιά του.

Μόνο που… Μόνο που έφυγε από κοντά μας μια ανοιξιάτικη ημέρα, στις 30 Μαρτίου 2020, χωρίς χειροκροτήματα, χωρίς επικήδειους, χωρίς τις τιμές που του άρμοζαν εν μέσω πανδημίας, μοναχικά και απέριττα, όπως ήταν και ολόκληρη η ζωή του.

Από τα πρώτα του νιάτα μέχρι το βάθος των γηρατειών του, που σήκωσαν 98 ολόκληρα χρόνια, πάλευε για την Ελλάδα και τα δίκαιά της, για τις παγκόσμιες κοινωνικές αξίες. Στάθηκε πάντα με αξιοπρέπεια, αρθρώνοντας λόγο που καθήλωνε, αποποιούμενος συγχρόνως τόσο τις κραυγές του εντυπωσιασμού, όσο και τους ψίθυρους του φόβου και της υποταγής. Ο Charles de Gaulle τον αποκάλεσε «πρώτο παρτιζάνο της Ευρώπης», συμπυκνώνοντας με τον πιο εύγλωττο τρόπο τι ήταν και τι κουβάλαγε ο Μανώλης Γλέζος.

Η μεγάλη ηρωική του πράξη μια μαγιάτικη νύχτα του ’41, να αντικαταστήσει μαζί με τον σύντροφό του Σάντα, υπό την απειλή και την τρομοκρατία των ναζί, το πανί της σβάστικας με την ελληνική σημαία επισκίασε εν πολλοίς την υπόλοιπη πλούσια δράση του. Αυτό το γεγονός διήγειρε το φρόνημα πολλών επαναστατικών κινημάτων στην Ευρώπη.

Γεννήθηκε το 1922 και ανατράφηκε στο στολίδι του νησιού, την Απείρανθο. «Τ’ Απεράθου», όπως προφέρει αυτός και οι πατριώτες του το όμορφο αυτό ορεινό χωριό της Νάξου…

Τον Γλέζο από παιδί τον συνεπήρε η μέριμνα και η ανησυχία για τα κοινά. Ήταν δημοσιογράφος στην πρώτη του επαγγελματική δραστηριότητα. Διευθυντικό στέλεχος του «Ριζοσπάστη» και της «Αυγής», περίοδος κατά την οποία συνελήφθη για τα πολιτικά του πιστεύω. Καταδικάστηκε στη ζωή του 3 φορές σε θάνατο και τελικά αμνηστεύτηκε το 1971, κάτω από τη λαϊκή κατακραυγή και απαίτηση να σταματήσουν, πια, οι διώξεις κατά του προσώπου του. Είχε καταδικαστεί συνολικά 28 φορές.

Κατά τη δικτατορία φυλακίστηκε και εξορίστηκε στη Γυάρο, στο Πικέρμι και στο Γουδή.

Δεν το ’βαλε ποτέ κάτω. Δεν παροπλίστηκε μέχρι την τελευταία του στιγμή.

Μπήκε δυναμικά στον στίβο της πολιτικής. Θήτευσε ως βουλευτής και πρόεδρος της ΕΔΑ, αφού εξελέγη μάλιστα μέσα στη φυλακή το 1951. Τότε ξεκίνησε απεργία πείνας, προκειμένου να απελευθερωθούν 10 βουλευτές τής ΕΔΑ. Κινήσεις που τον αναγόρευσαν σε επαναστάτη πολιτικό. Αργότερα εξελέγη βουλευτής και ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ επί Ανδρέα Παπανδρέου. Στη συνέχεια, έγινε βουλευτής του Συνασπισμού της Αριστεράς.

Στον εκτός Ελλάδας κόσμο, έχει καθιερωθεί ως ακτιβιστής της ελευθερίας και μαχητής της ειρήνης. Κατέβαλε υψηλό κόστος για τις επιλογές του αυτές. Έμεινε 12 χρόνια φυλακή και αρκετά χρόνια εξορία.

Πήρε κυριολεκτικά επάνω του το ζήτημα της διεκδίκησης των γερμανικών αποζημιώσεων και του κατοχικού δανείου, περιφέροντας παντού το δίκαιο αίτημα του Ελληνισμού, για τα όσα υπέστη από τη ναζιστική μπότα και εκθέτοντας αλλά και τσαλακώνοντας για άλλη μια φορά, και μετά εν καιρώ ειρήνης, την επιδεικτικότητα της γερμανικής ισχύος.

Το κύριο πεδίο δράσης και μάχης του Μανώλη Γλέζου για τον ιερό αυτό σκοπό ήταν το Ευρωκοινοβούλιο, όπου εξελέγη με πραγματικό ρεκόρ ψήφων.

Αναγκάστηκε κάποια στιγμή να παραιτηθεί, καθώς οι απαιτήσεις της ιδιότητας του ευρωβουλευτή ήθελαν συνεχή ταξίδια και κοπιώδη καθημερινότητα, κάτι που ένας υπερήλικας που έχει περάσει τόσες κακουχίες δεν θα άντεχε.

Έχει γράψει βιβλία. Το πιο συγκλονιστικό απ’ όλα, σύμφωνα με πολλούς, είναι αυτό που είχε γράψει για τη συγκινητική ιστορία του αδελφού του, Νίκου, που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ενώ πήγαινε ακόμα στο γυμνάσιο. Δεσπόζει συναισθηματικά η φράση με την οποία ο αδελφός του αποχαιρέτησε τη μητέρα τους λίγο πριν οδηγηθεί στο εκτελεστικό απόσπασμα: «Αγαπητή μητέρα, Σας φιλώ. Χαιρετισμούς. Σήμερα πάω για εκτέλεση πέφτοντας για τον Ελλ. ΛΑΟ. Γλέζος Νίκος, Παραμυθίας 4».

«Η ζωή τού χρωστάει 12 χρόνια λόγω του χρόνου που πέρασε στη φυλακή», θα πει με έναν τόνο ανάμεικτων συναισθημάτων η γυναίκα του, Τζώρτζια, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά, τον Νίκο και τη Μαρία, και τέσσερα εγγόνια.

Ο Μανώλης Γλέζος καταγόταν από φτωχή οικογένεια βοσκών. Ήρθε στην Αθήνα σε ηλικία 13 ετών. Πήγαινε σχολείο και δούλευε συγχρόνως. Για γιατρό τον προόριζε η οικογένειά του, αλλά αυτός προτίμησε τα οικονομικά. Το 1940 μπήκε στο Ανώτατο Οικονομικό Πανεπιστήμιο. Τη λεγόμενη Ανωτάτη Εμπορική. Πριν, είχε αγωνιστεί πολύ για να βοηθήσει την οικογένειά του και μάλιστα στην πιο τρυφερή του ηλικία. Όταν ήταν στο γυμνάσιο, ακόμα, δούλεψε σε ένα φαρμακείο για να βγάλει τα προς το ζην.

Ο ίδιος ήταν από παιδί φύση ανήσυχη και επαναστατική. Το 1939 και σε ηλικία μόλις 16 χρόνων, συγκρότησε μια αντιφασιστική ομάδα για την απελευθέρωση των Δωδεκανήσων από τους Ιταλούς. Η ομάδα αυτή αντιστρατεύτηκε φυσικά τον Μεταξά και την κυβέρνησή του και γρήγορα έγινε ενοχλητική στο καθεστώς.

Το βιβλίο του με τίτλο «Ακρωνύμια» είναι το τελευταίο του. Ήταν η μέρα της παρουσίασης που δήλωσε πάλι με χρυσά γράμματα τη συμμετοχή του στον αγώνα τούτου του λαού για τον οποίο τόσα ήλπισε και άλλα τόσα υπέφερε. «Θα σας κυνηγάει η ύπαρξή μου, για να κάνετε αυτό που πρέπει να κάνετε! Μη νομίζετε ότι θα γλιτώσετε από μένα ποτέ!» είχε φωνάξει μ’ εκείνη τη στεντόρεια μαχητική φωνή του, ενώ λίγο πριν είχε αναφερθεί στους χαμένους από τη ζωή παλιούς συντρόφους του σε μια φορτισμένη συγκινησιακή ατμόσφαιρα: «Στις παραμονές των εκτελέσεων, στις παραμονές από κάθε μάχη, μαζευόμαστε και κουβεντιάζαμε. Και λέγαμε: “Εάν εσύ ζεις, μη με ξεχάσεις. Εάν εσύ δεν σε βρει το βόλι, όταν συναντάς τους ανθρώπους στον δρόμο, θα λες καλημέρα κι από μένα. Κι όταν πίνεις κρασί, θα πίνεις κρασί κι από μένα. Κι όταν ακούς τον παφλασμό των κυμάτων, θα τον ακούς και για μένα. Κι όταν ακούς τον άνεμο, να περνάει μέσα από τα φύλλα, κι ακούς το θρόισμα του ανέμου, θα το ακούς και για μένα. Κι όταν χορεύεις, θα χορεύεις και για μένα!” Μπορώ να ξεχάσω αυτόν τον κόσμο; Είναι δυνατόν;»

Η ζωή του μοιάζει με ένα επικό παραμύθι. Μόνο που ήταν αληθινό, ματωμένο, αλλά και επιβραβευμένο, καθώς τιμήθηκε από πολλούς φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό, συμπεριλαμβάνεις και της παρουσίας του στα πολιτικά δρώμενα της χώρας μας και της Ευρώπης, ενώ η συγγραφική του δεινότητα πρόσφερε τη γραφή του σε περισσότερα από 16 βιβλία.

Ο Μανώλης Γλέζος δεν είναι πια μαζί μας. Απεβίωσε στην κλινική Ερρίκος Ντυνάν στο κέντρο των Αθηνών στις 30 Μαρτίου 2020, σε ηλικία 98 ετών, από καρδιακή ανεπάρκεια. Καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας, η σημαία στον βράχο της Ακρόπολης κυμάτιζε μεσίστια, έπειτα από κυβερνητική απόφαση, ως ύστατη τιμή. Όμως σίγουρα δεν θα γλιτώσουμε ποτέ από αυτόν… Ούτε θέλουμε, άλλωστε. Το έργο που άφησε πίσω του είναι πολύ σοβαρό για ξεχάσουμε τον «πρώτο παρτιζάνο της Ευρώπης…».