«Κλωντέλ και Κάφκα» και «Γράμμα αγάπης» του Fernando Arrabal από τις εκδόσεις Ηριδανός

Όσο και να θέλω, δεν μπορώ να προσπεράσω χωρίς λίγα λόγια συγκίνησης τούτη την ανάρτηση που αφορά το βιβλίο με τους δύο τίτλους «Κλωντέλ και Κάφκα» και «Γράμμα αγάπης» του Φερνάντο Αρραμπάλ, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ηριδανός. Και θα μου επιτρέψετε, καλοί μου φίλοι, αυτά τα λίγα λόγια να έχουν αναφορά προς τον προαναφερόμενο εκδοτικό οίκο, που στα πρώτα μου βήματα πίστεψε σε μένα και στην πένα μου, εκδίδοντας το πρώτο μου βιβλίο με τίτλο «Οκτώ Κλισέ και Μια Λεζάντα» στο πολύ μακρινό 1990…
Στους δύσκολους καιρούς που περνάμε και με δεδομένο ότι η κρίση δεν είναι αμιγώς οικονομική αλλά πρωτίστως πολιτισμική, το βιβλίο είναι εκείνο που «χτυπήθηκε» ανελέητα και με κάθε εχθρότητα. Οι εκδοτικοί οίκοι φυτοζωούν σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αντέξουν. Πόσω μάλλον όταν ένας ιστορικός εκδοτικός οίκος έχει αφιερωθεί στο ποιοτικό βιβλίο, ως απαραίτητη πνευματική τροφή, αρνούμενος να ενταχθεί στην παραλογοτεχνία μπας και τη… σκαπουλάρει.
Θεωρώ, λοιπόν, υποχρέωσή μου με την ευκαιρία της παρουσίασης του νέου σημαντικού βιβλίου που μόλις κυκλοφόρησε από τον Ηριδανό, σε πείσμα των πέτρινων χρόνων όπου μας έχουν ήδη φυλακίσει οι «δήθεν», να κάνω μια μικρή ιστορική αναδρομή στον εκδοτικό αυτό οίκο και στο τιτάνιο έργο του, ευχαριστώντας τους ανθρώπους του για την εμπιστοσύνη με την οποία με περιέβαλαν και την συνεργασία που μου πρόσφεραν ανελλιπώς όλα αυτά τα χρόνια.

Οι εκδόσεις Ηριδανός, λοιπόν, ιδρύθηκαν το 1956 από τον Αλέκο Παπακώστα. Με ανάδοχο τον Στρατή Τσίρκα, ο Ηριδανός αποτέλεσε έναν χώρο πνευματικής συνδιαλλαγής και δημιουργικής συνάντησης της ελληνικής και της παγκόσμιας λογοτεχνικής παραγωγής. Ξεκινώντας από το πολιτικό δοκίμιο, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας η πολιτική σειρά συμπληρώνεται και με την περιοδική έκδοση του Ηριδανού με διευθυντή τον Λεωνίδα Κύρκο. Το 1974 εγκαινιάζεται η λογοτεχνική σειρά με υπεύθυνο εκδόσεων τον Δημήτρη Ραυτόπουλο. Η προσεκτική επιλογή των τίτλων, με γνώμονα την ποιότητα και όχι την ποσότητα, συνδυάζεται με την εξαιρετική μετάφραση, χαρακτηριστικά που συνοδεύουν την εκδοτική παραγωγή του Ηριδανού μέχρι σήμερα. Κεφαλαιώδη κείμενα των Μπαλζάκ, Φλωμπέρ, Ντιντερό, Ντοστογιέφσκι και άλλων προσφέρονται στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό σε μεταφράσεις που υπογράφουν ορισμένοι από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της νεοελληνικής ποίησης και πεζογραφίας: ο Βάρναλης, ο Κοτζιάς, ο Δικταίος, ο Τσίρκας, ο Ασλάνογλου και ο Αλεξάνδρου.
Σήμερα, παραπάνω από μισό αιώνα από την ίδρυσή του, η εκδοτική δράση του Ηριδανού συνεχίζεται με την ίδια συνέπεια και αφοσίωση υπό την διεύθυνση της κόρης του ιδρυτή, Άλκηστης Παπακώστα. Οι τίτλοι εμπλουτίζονται σταθερά και δίνεται έμφαση στο θέατρο και στην σύγχρονη ποίηση. Στην νέα θεατρική σειρά συμπεριλαμβάνονται μείζονα έργα που σημάδεψαν την ιστορία του θεάτρου από την Αναγέννηση έως τις μέρες μας, ενώ μεταφράζονται σπουδαίοι Αμερικανοί ποιητές (Γκίνσμπεργκ, Κάμμινγκς, Κέρουακ, Μπουκόβσκι κ.ά.), καλύπτοντας έτσι βασικά ελλείμματα της εγχώριας βιβλιογραφίας. Αξιοσημείωτη είναι η έκδοση, για πρώτη φορά στα Ελληνικά, του περίφημου συγγράμματος του Ρόμπερτ Μπέρτον, «Η Ανατομία της Μελαγχολίας» (2007).

Και ας έρθουμε τώρα στο νέο βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ηριδανός: «Κλωντέλ και Κάφκα» και «Γράμμα αγάπης»: Πρόκειται για δύο θεατρικά έργα σε ενιαίο τόμο του Ισπανού γαλλόφωνου συγγραφέα Φερνάντο Αρραμπάλ, σε μετάφραση Νεκτάριου-Γεώργιου Κωνσταντινίδη.
Ο θεατρικός συγγραφέας Fernando Arrabal γεννήθηκε το 1932 στην Melilla του Ισπανικού Μαρόκου. Ζει μόνιμα (από το 1956) στο Παρίσι και γράφει στην γαλλική γλώσσα. Εκπρόσωπος του «Θεάτρου του Πανικού», έγινε διεθνώς γνωστός με το έργο του «Νεκροταφείο αυτοκινήτων». Ο Φερνάντο Αρραμπάλ θα μπορούσε να ενταχθεί στην χωρία των δραματουργών του παραδόξου, αν όχι του παραλόγου.
Στο πρώτο έργο, «Κλωντέλ και Κάφκα», ο Αρραμπάλ γράφει για μια φανταστική συνάντηση δύο μεγάλων μορφών της λογοτεχνίας στον «παράδεισο». Οι δύο συγγραφείς, εκπροσωπώντας την δική του κοσμοθεωρία ο καθένας, διασταυρώνουν τα ξίφη τους, ενώ οι γυναίκες που σημάδεψαν την ζωή τους εμφανίζονται και παρεμβαίνουν στον διάλογό τους.
Το δεύτερο έργο, «Γράμμα αγάπης, βασίζεται σε αυθεντικό υλικό, την πραγματική αλληλογραφία του συγγραφέα με την μητέρα του. Ένας σπαρακτικός μονόλογος στον οποίο περιγράφεται και αναλύεται η τραυματική σχέση μητέρας και παιδιού. Ο γιος κατηγορεί την μητέρα του για τον χαμό του πατέρα του στον Ισπανικό εμφύλιο. Συναισθήματα αγάπης και μίσους συγκρούονται αβυσσαλέα. Μέσα από το ιδιότυπο χιούμορ τού Αρραμπάλ, ο σαρκασμός, η πίκρα, τα τραύματα και τα απωθημένα έρχονται στο φως.

Ο μεταφραστής Νεκτάριος-Γεώργιος Κωνσταντινίδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1981. Αριστούχος διδάκτωρ του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (υπότροφος ΙΚΥ), κριτικός θεάτρου, μεταφραστής και καθηγητής Γαλλικών, εκπονεί, από το 2016, μεταδιδακτορική έρευνα στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, με θέμα «Το γαλλόφωνο θέατρο στην ελληνική σκηνή του 21ου αιώνα».
Κείμενά του δημοσιεύονται σε επιστημονικά περιοδικά, εφημερίδες, και διαδικτυακές σελίδες που σχετίζονται με το θέατρο στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Μεταφράσεις γαλλόφωνων θεατρικών έργων έχουν εκδοθεί και παρουσιαστεί από ελληνικούς θιάσους. Είναι μέλος του Κέντρου Σημειολογίας του Θεάτρου και της Επιστημονικής Επιτροπής του περιοδικού «Θεατρογραφίες».