ΚΑΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΟΙ ΕΥΡΩΠΑΙΟΙ ΑΝΕΧΟΝΤΑΙ ΤΟΝ ΕΡΝΤΟΓΑΝ

Τελικά, οι φόβοι επιβεβαιώθηκαν και η Ευρώπη, για ακόμα μια φορά, αποφάσισε να… χαϊδέψει την Τουρκία, δίνοντας νέα περίοδο χάριτος διάρκειας τεσσάρων μηνών, πριν προχωρήσει σε κυρώσεις. Στο τελικό συμπέρασμα της Συνόδου, το ελαφρώς πιο αυστηρό προς τον Ερντογάν σε σχέση με τα δύο προσχέδια που κυκλοφόρησαν, οι 27 εστιάζουν στη συνέχιση των προκλήσεων από πλευράς Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, στις παράνομες γεωτρήσεις του Oruc Reis, στην κατάφορη παραβίαση των Αποφάσεων 550 και 789 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών σε ό,τι αφορά στα Βαρώσια και… μέχρι εκεί.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αρκέστηκαν σε διαπιστώσεις, γνωστές από το καλοκαίρι και με ισχύ μέχρι και πριν από λίγες ημέρες, ενώ επεφύλαξαν και αρκετά δώρα προς την Άγκυρα, όπως την ύπαρξη δυνατότητας «για μία θετική ατζέντα ανάμεσα σε Ε.Ε. και Τουρκία με την υπόσχεση ότι οι συζητήσεις μπορούν να επεκταθούν στα πεδία της οικονομίας, του εμπορίου, επαφές ατόμων, υψηλού επιπέδου διάλογο και συνεχή συνεργασία στα θέματα της μετανάστευσης».

Το Βερολίνο επεκράτησε για ακόμα μια φορά, η Ευρώπη αναδείχθηκε ξανά «μικρότερη» του μεγέθους της και κατώτερη των περιστάσεων, και οι ηγέτες της ουραγοί των εξελίξεων καθώς στις συζητήσεις κυριαρχούσε η άποψη «ας περιμένουμε και τον Μπάιντεν, να δούμε πώς θα το πάει αυτός». Κάτι που συνέβη «και με τη βούλα», καθώς στο σημείο 33 του κειμένου και στην ενότητα «Ανατολική Μεσόγειος» αναγράφεται: «Η Ε.Ε. θα συντονιστεί σε θέματα που αφορούν στην Τουρκία και στην κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο με τις ΗΠΑ»! Υπό αυτό το πρίσμα δικαιολογούνται και οι συνεχείς παρεμβάσεις του γ.γ. του ΝΑΤΟ, Γ. Στόλτενμπεργκ, πριν αλλά και κατά τη διάρκεια της Συνόδου για να αποφευχθεί η σκληρή γλώσσα στην Τουρκία…

Από κυβερνητικής πλευράς, έγινε προσπάθεια ώστε στο τέλος να μείνουν –και να προβληθούν– μόνο τα θετικά. «Η Ευρώπη έκανε ένα βήμα. Συνήθως κάνει ένα βήμα τη φορά. Έκανε ένα βήμα, το οποίο αποτελεί την πιο ισχυρή μέχρι σήμερα προειδοποίηση στην Τουρκία να αλλάξει συμπεριφορά», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης. «Δεν σταμάτησε όμως εδώ. Έδωσε εντολή στον ύπατο εκπρόσωπο Ζοζέπ Μπορέλ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλουν το αργότερο μέχρι το επόμενο Συμβούλιο –τον Μάρτιο του 2021– γραπτή έκθεση που θα αφορά ολοκληρωμένο το φάσμα των ευρωτουρκικών σχέσεων και θα περιλαμβάνονται όλα τα εργαλεία και οι επιλογές της ΕΕ», όπως επίσης θα συμπεριλαμβάνεται ρητά και η δυνατότητα επέκτασης των κυρώσεων, σύμφωνα με τον Έλληνα πρωθυπουργό. Παράλληλα, επανέλαβε την προειδοποίηση ότι «αν η Τουρκία επιμένει να συνεχίσει την προκλητική συμπεριφορά, στον ορίζοντα υπάρχουν κυρώσεις». Ερωτηθείς σχετικά, απάντησε ότι «αν η Άγκυρα έλαβε το μήνυμα θα φανεί εν ευθέτω χρόνω». Παράλληλα, ξεκαθάρισε ότι «η καταδίκη της προκλητικότητας της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο υπήρξε απολύτως σαφής», πρόσθεσε ότι «η γείτονα χώρα καλείται να δείξει συνέπεια και συνέχεια στην κατεύθυνση της αποκλιμάκωσης, μετά την αποχώρηση του Oruc Reis, προκειμένου να καταστεί εφικτή η συνέχιση των διερευνητικών επαφών. Επίσης θα πρέπει να απέχει από παρόμοιες δραστηριότητες για ξεκινήσει η οποιαδήποτε συζήτηση».

Των όσων είπε ο κ. Μητσοτάκης είχαν προηγηθεί μια δύσκολη συζήτηση και ένα επίσης δύσκολο δείπνο, στο οποίο ο Έλληνας πρωθυπουργός και ο Κύπριος Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης, με τη στήριξη του Γάλλου Προέδρου Μακρόν και του καγκελαρίου της Αυστρίας Κουρτς σε πρώτη φάση, επεχείρησαν να επαναφέρουν το θέμα του εμπάργκο πώλησης όπλων στην Τουρκία. αλλά και της σαφής αναφοράς σε συγκεκριμένες τομεακές κυρώσεις σε βάρος της Άγκυρας. Πολύ γρήγορα, και υπό την πίεση των «μεγάλων παικτών», Γαλλία και Αυστρία υπαναχώρησαν των αρχικών θέσεων, με αποτέλεσμα η ελλαδική και η ελληνοκυπριακή πλευρά να μείνουν μόνες τους και με λίγα κέρδη από τη Σύνοδο.

Η σχέση Βερολίνου-Άγκυρας  

Οι Γερμανοτουρκικές σχέσεις είναι διαχρονικές, βαθιές και αμοιβαία επωφελείς. Ανάγονται στο τέλος του 19ου αιώνα όταν τα δυο κράτη ήταν ισχυρές αυτοκρατορίες και σφυρηλατήθηκαν στο αμόνι των συμμαχιών και των πολέμων της Ευρώπης. Στα τέλη του 1800, όταν οι μεγάλες δυνάμεις της ηπείρου διαγκωνίζονταν για το ξεφλούδισμα της οθωμανικής αγκινάρας, η Κεντρική αυτοκρατορία του Γουλιέλμου επεκτάθηκε στην άρρωστη Τουρκία, έκλεισε εμπορικές και οικονομικές συμφωνίες, ανάμεσά τους και την κατασκευή του σιδηροδρομικού δικτύου στην αχανή αυτοκρατορία. Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Τουρκία τάχθηκε στο πλευρό των κεντρικών αυτοκρατοριών, ενώ στις παραμονές του Β΄ ΠΠ υπέγραψε Σύμφωνο Φιλίας με τη χιτλερική κυβέρνηση. Παρά τη διπλωματική θέση της επιτήδειας ουδέτερης, η Τουρκία «έπαιξε» ανοιχτά με τη Γερμανία, εξασφαλίζοντας χρώμιο και νικέλιο για τις βιομηχανίες του Χίτλερ και παίρνοντας ως αντάλλαγμα οπλισμό αλλά και υποσχέσεις για προσαρτήσεις εδαφών, ανάμεσά τους τη Θράκη 

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με τη γερμανική ανοικοδόμηση η Τουρκία εξελίχθηκε σε μια από τις βασικότερες πηγές ανθρώπινου δυναμικού. Οι δεύτερης και τρίτης γενιάς Τούρκοι πολίτες στη Γερμανία ανέρχονται στα 4,5 εκατομμύρια, έχουν δημιουργήσει 80.000 είτε μεικτές, γερμανοτουρκικές εταιρίες είτε αμιγώς τουρκικές, με 52 δισ. τζίρο και 500.000 θέσεις εργασίας, ενώ μέλη της κοινότητάς τους έχουν ανέλθει σε πολιτικά αξιώματα (3 ευρωβουλευτές και 16 βουλευτές του Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου είναι τουρκικής καταγωγής). 

Η Γερμανία αποτελεί τον σπουδαιότερο προορισμό των τούρκικων εξαγωγών που ανέρχονται στα 17,4 δισ. δολάρια. Οι τούρκικες εξαγωγές στη Γερμανία συνίστανται σε οχήματα, διάφορα τμήματα και εξαρτήματα αυτοκινήτων, και υφάσματα, ενώ οι κύριες εισαγωγές από τη Γερμανία είναι μηχανήματα, ηλεκτρονικά, οχήματα, φάρμακα, οπτικά και διάφορα τμήματα και εξαρτήματα για την κατασκευή κινητήρων αυτοκινήτων αλλά και υλικό για σιδηροδρόμους. Επίσης σημαντικές είναι οι δαπάνες (εισαγωγές) για οπλικά συστήματα από τη Γερμανία . Τους οκτώ πρώτους μήνες του 2019 ανήλθαν σε 250,4 εκατομμύρια ευρώ (277 εκατομμύρια δολάρια). «Για την Τουρκία η Γερμανία αποτελεί την πρώτη χώρα για τις εξαγωγές της, για τη Γερμανία αντίστοιχα η Τουρκία βρίσκεται στη 16η θέση. Υπάρχει δηλαδή μια ασυμμετρία στις εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των δυο χωρών, σαφέστατα υπέρ της Γερμανίας» σημειώνει ο καθηγητής Οικονομικών Κώστας Μελάς. «Επίσης αυτή η ασυμμετρία φαίνεται και στον όγκο των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων μεταξύ των δυο χωρών. Η Γερμανία την περίοδο 2002-2018 έχει επενδύσει άμεσα στην Τουρκία 9,5 δισ. δολάρια ενώ η Τουρκία έχει Άμεσες Ξένες Επενδύσεις λιγότερο από 2,5 δισ. δολάρια». 

Τα συμφέροντα των Νοτίων 

Η αλήθεια είναι πως στο πλευρό της Γερμανίας αυτήν τη φορά τάχθηκαν και άλλες ισχυρές χώρες –και οικονομίες της Ε.Ε.– όπως η Ιταλία και η Ισπανία. Η διαφορετική οπτική των συγκεκριμένων κρατών –εταίρων της χώρας μας στο Med7, στη Συμμαχία του Ευρωπαϊκού Νότου– που επί της ουσίας τις τοποθέτησαν απέναντί μας, όπως και της μικρής Μάλτας, σε πρώτη ανάγνωση προκαλεί απορίες. Ωστόσο, μια προσεκτικότερη ματιά κυρίως σε ό,τι αφορά στις εμπορικές και επιχειρηματικές δραστηριότητές τους με την Τουρκία λύνει την οποιαδήποτε απορία. Η Ιταλία μέσα από δύσκολους διαύλους επικοινωνίας με την Τουρκία αναζητά ένα modus operandi σε μια σειρά ζητημάτων σε διπλωματικό/γεωπολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Η επεκτατική διάθεση του Ερντογάν στη Λιβύη, η σχέση της οποίας με την Ιταλία είναι καίρια και διαχρονική, έφερε αναγκαστικά τη Ρώμη στο τραπέζι του διαλόγου με την Άγκυρα. Τους τελευταίους μήνες οι υπουργοί Εξωτερικών Ντι Μάιο και Τσαβούσογλου είχαν επανειλημμένα συναντηθεί για την εξεύρεση πλαισίου πρωτοβουλιών για την ειρήνευση στην αφρικανική χώρα. Στο περιθώριο των συναντήσεων, ομάδες εργασίας των δυο κρατών συνεργάστηκαν προκειμένου να συγκροτηθούν από κοινού προγράμματα ανασυγκρότησης της Λιβύης, όπως η ηλεκτροδότηση, η παροχή ποσίμου νερού, η κατασκευή υποδομών σε μεταφορές ξηράς και αέρος…

Ωστόσο, δεν χρειαζόταν να προκύψει το θέμα Λιβύη, για να έρθουν κοντά Τουρκία και Ιταλία. Από τις αρχές της περασμένης δεκαετίας υπήρχαν οικονομικές σχέσεις τόσο σε διακρατικό όσο και σε ιδιωτικό επίπεδο. Επί των ημερών του «φιλέλληνα» Ματέο Ρέντσι, η Ιταλία υπέγραψε στρατηγικές συμφωνίες με τον Ερντογάν και πούλησε όπλα, από περίστροφα μέχρι τορπίλες, αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ, φέρνοντας τη γειτονική χώρα στην πρώτη θέση στις εξαγωγές όπλων προς την Τουρκία, συγκεντρώνοντας το 14% επί του συνόλου εισαγωγών οπλισμού. Και οι –υπό κατάρρευση και επιζήσασες χάρη στο ευρωπαϊκό άρα και ελληνικό χρήμα– τράπεζες της Ιταλίας πριμοδότησαν αφειδώς τους μεγαλοϊδεατισμούς του Σουλτάνου, καθώς όλα τα εξοπλιστικά προγράμματα της Τουρκίας ήταν συγχρηματοδοτούμενα. Αποτέλεσμα είναι σήμερα οι ιταλικές τράπεζες να διακρατούν τουρκικό χρέος –δάνεια και ομόλογα τουρκικού δημοσίου– της τάξης των 21 δισ. ευρώ.

Πιο πάνω από τις ιταλικές τράπεζες στη διασύνδεση με την Τουρκία, με τριπλάσια έκθεση στη γειτονική οικονομία, βρίσκονται οι τράπεζες της Ισπανίας, οι οποίες έχουν σε δάνεια και σε ομόλογα του τουρκικού δημοσίου περί τα 64 δισ. ευρώ ενώ κατ’ άλλους οι τοποθετήσεις τους στην Τουρκία αγγίζουν τα 90 δισ.! Πώς αλλιώς θα μπορούσε να πωληθεί η τεχνογνωσία και να υποστηριχθεί η τουρκο-ισπανική κοινοπραξία που ναυπηγεί στην Κωνσταντινούπολη το αεροπλανοφόρο Anadolou πάνω στα σχέδια του αεροπλανοφόρου «Χουάν Κάρλος Ι» της βασιλικής ισπανικής αρμάδας. Εκτός αυτού, η Ισπανία έχει προμηθεύσει στην Τουρκία περιπολικά ανοιχτής θάλασσας και μεταγωγικά αεροσκάφη, ενώ ισπανικοί patriot είναι εγκαταστημένοι στα Άδανα, στο πλαίσιο της αμυντικής συνεργασίας των δύο κρατών. 

Κυρώσεις… για τα μάτια του κόσμου

Το greekschannel είναι σε θέση να γνωρίζει ότι και τώρα, που θεωρητικά είναι εν ισχύι απαγορεύσεις σε βάρος προσώπων τα οποία σχετίζονται με τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας, οι κυρώσεις σε βάρος τους είναι απλά… για τα μάτια του κόσμου.

Όπως μας αποκάλυψε κορυφαίος διπλωμάτης, πρόσωπο κροατικής καταγωγής με ρόλο αναλυτή στην τουρκική εταιρεία πετρελαίου και στο οποίο έχει επιβληθεί απαγόρευση εισόδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, επιβαίνει σχεδόν κάθε εβδομάδα σε μια από τις πτήσεις Κωνσταντινούπολη-Ζάγκρεμπ και αντιστρόφως…

Και ο ίδιος ο Ερντογάν γνωρίζει ότι το παιχνίδι των κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας δεν είναι εύκολο για την Ευρώπη, καθώς, πέραν των δεδομένων εμπορικών, οικονομικών, αμυντικών και διπλωματικών δεσμών που διατηρεί με τα ισχυρά κράτη της Ε.Ε., παραμένει στα χέρια του το ισχυρό χαρτί του ελέγχου των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών. Γι’ αυτό και παίρνει θάρρος, απειλεί και ζητά περισσότερα από την Ευρώπη, από την οποία ως γνωστόν χρηματοδοτείται με διάφορους φανερούς (συμφωνία για το μεταναστευτικό, κράτος σε διασύνδεση) ή αφανείς τρόπους. «Η Ευρώπη πρέπει να απαλλαγεί από την πίεση της Ελλάδας και της Ελληνοκυπριακής διοίκησης», απειλούσε μόλις προ ολίγων ωρών σε εγκαίνια αυτοκινητόδρομου, συμπληρώνοντας ότι «είναι πολύ άδικο για την Τουρκία οι σχέσεις της με την ΕΕ να είναι αιχμάλωτες των κόλπων αυτών των δύο χωρών»…