Ήταν ένα μικρό καράβι...

Τι κοινό μπορεί να έχει ένας πίνακας του γαλλικού ρομαντισμού και ένα παιδικό τραγούδι; Και τα δύο δημιουργήθηκαν με αφορμή το ίδιο τραγικό γεγονός που συνέβη στη θάλασσα της Μεσογείου και εξιστορούν το ναυάγιο και την μακάβρια περιπέτεια του πληρώματος του πλοίου «Μέδουσα».

Το «να δούμε ποιος θα φαγωθεί» μπορεί σήμερα να αποτελεί ένα αστείο πείραγμα μεταξύ αγοριών και κοριτσιών στα παιδικά παιχνίδια, ωστόσο, ο στίχος αποκαλύπτει την σκληρή ιστορία κανιβαλισμού που συνέβη στο «αταξίδευτο καράβι».

Όλα ξεκίνησαν στις 17 Ιουνίου του 1816 όταν η γαλλική φρεγάτα με το όνομα «Μέδουσα» (Medusa) άνοιξε τα πανιά της και σάλπαρε από το Ροστόφ στο Σαράντ Μαριτίμ της Γαλλίας με προορισμό το λιμάνι του Πόρ Λουί της Σενεγάλης. Το «Μέδουσα» συνοδεύουν άλλα τρία πλοία, το μικρό «Argus», το ανεφοδιαστικό «Loire» και η κορβέτα «Echo».

Στη φρεγάτα επέβαιναν 400 επιβάτες , ανάμεσά τους και ο νέος κυβερνήτης της Σενεγάλης Ζυλιέν-Ντεζιρέ Σμαλτζ με τη σύζυγό του και 160 άτομα πλήρωμα. Κυβερνήτης του πλοίου είχε αναλάβει ο καπετάνιος Υγκ Ντυρουά ντε Σωμερύ, ο οποίος στην ουσία είχε να ταξιδέψει στην ανοιχτή θάλασσα περισσότερο από είκοσι χρόνια και χωρίς ποτέ να έχει την ιδιότητα του κυβερνήτη. Ωστόσο, η γνωριμία του και η φιλία του με τον βασιλιά της Γαλλίας τον έφερε σε αυτή τη θέση.

Μάλιστα ο καπετάνιος του πλοίου «Loire» σε μετέπειτα δηλώσεις του είπε ότι «ο Ντυρουά ντε Σωμερύ ήταν ένας ευγενής αυλικός, αλλά όχι σοβαρά σκεπτόμενος, ενώ θεωρούσε ότι, λόγω της θέσης του, εγώ θα έπρεπε να είμαι υπάκουος υπηρέτης του».

Ο Σωμερύ θέλοντας να εντυπωσιάσει με τις ικανότητές του και να φύγει γρηγορότερα, κατά τον απόπλου αγνοεί τα υπόλοιπα τρία καράβια και χαράζει δική του πορεία. Έτσι, στις 2 Ιουλίου η «Μέδουσα» βρέθηκε 100 ναυτικά μίλια εκτός πορείας κοντά στις ακτές της σημερινής Μαυριτανίας. Συνεχίζοντας τους λάθους χειρισμούς ο Σωμερύ προσάραξε το πλοίο σε μια μεγάλη ξέρα και ,πάρα τις προσπάθειες του πληρώματος να απομακρύνει τη φρεγάτα από το σημείο, δεν υπήρχε αποτέλεσμα. Τότε, ο καπετάνιος δίνει εντολή να εγκαταλείψουν το πλοίο με τις σωσίβιες λέμβους, που δεν έφταναν όμως για όλους και έτσι κατασκεύασαν τη «Σχεδία της Μέδουσας» πάνω στην οποία στριμώχτηκαν περίπου 150 άνθρωποι.

Αρχικά, η πρόχειρη κατασκευή ήταν δεμένη με τις λέμβους, αλλά μετά αποκόπηκε. Μετέπειτα μαρτυρίες λένε ότι τα σχοινιά έκοψε ο κυβερνήτης, πράγμα όμως που δεν αποδείχτηκε ποτέ.

Η φρεγάτα ,παραδομένη πλέον στις καιρικές συνθήκες, έπλεε επί 13 ολόκληρες μέρες μέσα σε σφοδρές καταιγίδες, ισχυρούς ανέμους και πελώρια κύματα. Οι προμήθειες ήταν ελάχιστες και τελείωσαν γρήγορα. Πολλοί δεν άντεξαν και πέθαναν από την πείνα, τη δίψα και τις κακουχίες, ενώ μέσα στον πανικό και την ένταση που επικρατούσε μερικοί από τους κατώτατους αξιωματικούς εκτέλεσαν απλούς επιβάτες, επειδή διαμαρτύρονταν. Τότε ήταν που «έριξαν τον κλήρο για να δουν ποιος θα φαγωθεί». Όσοι ήταν ακόμη ζωντανοί πάνω στη σχεδία, λέγεται ότι άφηναν τα άψυχα σώματα να ξεραίνονται στον ήλιο και στη συνέχεια τα έτρωγαν προκείμενου να μπορέσουν να κρατηθούν στη ζωή.

Τη σχεδία εντόπισε τελικά το πλοίο «Argus» και περισυνέλεξε ζωντανούς μόνο 15 από τους 150 επιβαίνοντες, ενώ τελικά τα κατάφεραν μόνο οι 10.

Οι μαρτυρίες των επιζώντων με τις σκηνές απόγνωσης και κανιβαλισμού που διαδραματίστηκαν πάνω στη φρεγάτα προκάλεσαν την αποστροφή της γαλλικής κοινωνίας. Με αυτό τον τρόπο, η γαλλική κυβέρνηση του Λουδοβίκου XVIII αναγκάστηκε να πάρει πιο αυστηρά μέτρα για το ποιος θα μπορούσε να γίνει κυβερνήτης ενός πλοίου, αλλά και σε ό,τι αφορά την ασφάλεια των πλοίων και κυρίως των σωσίβιων λέμβων.

Το φρικτό αυτό ναυάγιο ,εκτός από το γνωστό παιδικό τραγουδάκι, ενέπνευσε και πολλούς καλλιτέχνες. Το πιο γνωστό έργο είναι ο φημισμένος πίνακας του διάσημου ζωγράφου Τεοντόρ Ζερικό με το όνομα «Σχεδία της Μέδουσας». Ο Ζερικό ,αφού συνέλεξε όλα τα στοιχεία που ήθελε, κλείστηκε για 8 ολόκληρους μήνες στο εργαστήριό του για να ολοκληρώσει το έργο του. Το πρωτότυπο και αναγνωρίσιμο αυτό έργο που σήμερα κυκλοφορεί σε αμέτρητα αντίγραφα, έχει μεγάλες διαστάσεις (4,19 x 7,16 )και βρίσκεται στο μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι.

Ο Ζερικό πέθανε 5 χρόνια μετά την ολοκλήρωση του πίνακά του, ο οποίος μέχρι τότε δεν είχε πουληθεί.

Ακόμη, τα βιβλία «Οι περιπέτειες του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ» του Ε. Α. Πόε, που λαμβάνει χώρα πάνω στο φαλαινοθηρικό πλοίο «Γράμπος» και το μυθιστόρημα «Η σφίγγα των πάγων» του Ιουλίου Βερν, το οποίο γράφτηκε ως συνέχεια του βιβλίου του Πόε, είναι εμπνευσμένα από την ίδια τραγική ιστορία του «Μέδουσα».