ΗΛΘΕ Η ΩΡΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΚΛΗΡΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΤΟΝ «ΣΟΥΛΤΑΝΟ»

Πολλοί από τους σύγχρονους τουρκολόγους εντοπίζουν την απόπειρα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να προσεταιριστεί κάποιον από τους σουλτάνους την περίοδο της ακμής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κάποιοι τον συγκρίνουν με τον Σελίμ Α΄, τον επονομαζόμενο Σκληρό, λόγω των απηνών διώξεων σε οτιδήποτε θεωρεί εχθρικό, αλλά και λόγω της ευκολίας με την οποία αλλάζει στάση και προσέγγιση σε ό,τι έχει να κάνει τουλάχιστον με την εξωτερική πολιτική της γείτονος. Άλλοι θεωρούν ότι προσπαθεί να πείσει τους Τούρκους ότι διαθέτει τα χαρακτηριστικά του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή, τον δυναμισμό και την αποφασιστικότητα εκείνου του σουλτάνου που επεξέτεινε τα σύνορα της αυτοκρατορίας του, κυρίως προς τα δυτικά, αναμετρώμενος με τις ευρωπαϊκές δυνάμεις και φτάνοντας μέχρι τα τείχη της Βιέννης.

Πέραν των επιστημονικών προσεγγίσεων για το πού κατατάσσει εαυτόν ο Τούρκος Πρόεδρος στο πάνθεον των Οθωμανών ηγεμόνων, αυτό που πιθανώς να βλέπει ο ίδιος ο Ερντογάν είναι ότι η Ευρώπη και σήμερα βρίσκεται σε μια κατάσταση παρόμοια με εκείνη όταν οι ορδές των σουλτάνων προήλαυναν στην ανατολική και κεντρική ήπειρο: Πολυδιασπασμένη λόγω αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων, με αδυναμία στην κοινή αντιμετώπιση ενός υπαρκτού κινδύνου, και επιδίωξη κάθε κράτους χωριστά να κλείσει έστω και μια κακή συμφωνία τώρα, παρά να εισέλθει σε μια περιπετειώδη διεκδίκηση μιας δικαιότερης λύσης μετά.

Όπως έκαναν Γενουάτες και Βενετοί, Αψβούργοι και Γάλλοι στο παρελθόν, έτσι και σήμερα οι απόγονοί τους επιλέγουν να κλείσουν όπως-όπως μια συμφωνία με/ή για τον Ερντογάν, είτε πρόκειται για το προσφυγικό, είτε πρόκειται για τις παράνομες ενέργειες σε Ανατολική Μεσόγειο, Μέση Ανατολή ή Λιβύη. Όπως και στο παρελθόν, έτσι και σήμερα, μια εμπορική συμφωνία με την Τουρκία για όπλα, αυτοκίνητα, κατασκευές μπορεί να σπρώξει κάτω από το χαλί ανθρώπινα δικαιώματα, διεθνείς συνθήκες, ανεξαρτησίες κρατών, κυριαρχικά δικαιώματα…

Το… κόλλημα με το παρελθόν παραπέμπει στο σήμερα

Τα γεγονότα φαίνεται να δικαιώνουν τους τουρκολόγους που διαβλέπουν ότι ο Ερντογάν ανατρέχει στο παρελθόν των ενδόξων σουλτάνων για να ασκήσει την επεκτατική πολιτική του. Ο Σουλεϊμάν, ο Σελίμ, ο Βαγιαζήτ, ο Μουράτ, το σύνολο των Οθωμανών σουλτάνων διεξήγαγαν πολυμέτωπους πολέμους προς όλες τις πλευρές του ορίζοντα. Επεκτείνονταν στα Βαλκάνια και την κεντρική Ευρώπη, παράλληλα κατακτούσαν τη Βόρεια Αφρική και διέλυαν τις περσικές δυναστείες στα ανατολικά τους.

«Ο Ερντογάν διεξήγαγε επί του παρόντος… τριάμισι πολέμους. Οι τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις ξεκίνησαν στα ανατολικά, στο Ιράκ, και έκτοτε εξαπλώθηκαν σε ολόκληρη τη Συρία έως τη Λιβύη στα δυτικά. Όσο για τον… “μισό πόλεμο”; Αυτός είναι κατά της Ελλάδας! Με τους Έλληνες! Αυτούς τους πολέμους ο Ερντογάν τους αποκαλεί “διασυνοριακές επιχειρήσεις και διευθετήσεις”». Αυτά σημείωνε πρόσφατο άρθρο στη «Die Zeit» σε μια προσπάθεια αφύπνισης της γερμανικής κοινής γνώμης και κυρίως της γερμανικής πολιτικής ηγεσίας. Το Βερολίνο και οι δορυφόροι του βλέπουν με απάθεια μέχρι στιγμής την Άγκυρα να έχει γίνει αποφασιστικός παράγοντας στη Λιβύη και στρατιωτική δύναμη στη Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή, που κανείς δεν μπορεί να ξεπεράσει εύκολα. Η Τουρκία έχει μια νέα εξωτερική πολιτική, νέα όπλα – και μια νέα ιδέα: Την αναθεώρηση της ιστορίας μέσω της επιστροφής στις Οθωμανικές, αποικιακές κατακτήσεις.

Εδώ και χρόνια η Τουρκική Αεροπορία βομβαρδίζει δήθεν θέσεις του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (PKK) στο βόρειο Ιράκ, αλλά η Άγκυρα έχει στόχο τα ιρακινά πετρέλαια του Κιρκούκ και της Μοσούλης. Από το 2016, ο τουρκικός στρατός έχει εισβάλει στη Συρία με το πρόσχημα του πολέμου κατά του Ισλαμικού Κράτους, όμως στην πραγματικότητα εναντίον των κουρδικών πολιτοφυλακών, που θέλουν τη δημιουργία μιας συνεκτικής κρατικής δομής ή τουλάχιστον μιας αυτόνομης περιοχής στα σύνορα με την Τουρκία. Τώρα είναι η σειρά της αρμένικης περιοχής του Αρτσάχ (Ναγκόρνο Καραμπάχ) να γνωρίσει τα νέα πολεμικά παιχνίδια του Ερντογάν, στο πλαίσιο πάντα του ανατολικού μετώπου του, με επέκταση προς τα βόρεια και… κάτω από τη μύτη του Πούτιν.

Η τρίτη και πιο επικίνδυνη περιοχή επέκτασης της Τουρκίας για την Ευρώπη είναι η Μεσόγειος Θάλασσα. Και εδώ η Άγκυρα διεξάγει τον… ενάμισι πόλεμο. Έναν στη Λιβύη και μισό με Ελλάδα και Κύπρο!

Να ξυπνήσει η Ευρώπη

Μόλις χθες οι Ευρωπαίοι ηγέτες έδειξαν πάλι τον Δεκέμβριο για αποφάσεις σχετικά με την Τουρκία. «To Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναβεβαιώνει τα συμπεράσματα της 2ας Οκτωβρίου 2020 και εκφράζει έντονη αποδοκιμασία για τις νέες μονομερείς και προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένων των πρόσφατων ερευνητικών δραστηριοτήτων. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Τουρκία να σεβαστεί τα ψηφίσματα 550 και 789 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και τονίζει τη σημασία του καθεστώτος των Βαρωσίων, και επαναλαμβάνει την πλήρη αλληλεγγύη του προς την Ελλάδα και την Κύπρο. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Τουρκία να αντιστρέψει αυτές τις ενέργειες και να εργαστεί για τη μείωση των εντάσεων κατά τρόπο συνεπή και συστηματικό. Θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί στενά το ζήτημα, προκειμένου να υπάρξει συνέχεια στα συμπεράσματα του της 2ας Οκτωβρίου 2020». Αυτά αποφάνθηκαν οι ηγέτες της Ευρώπης για την ανεξέλεγκτη Τουρκία, που μέσα σε μια εβδομάδα ξανάβγαλε τα ερευνητικά και γεωτρύπανα εντός τής εν δυνάμει υφαλοκρηπίδας κράτους μέλους της Ε.Ε., έσπασε τον αποκλεισμό και άνοιξε τα Βαρώσια στην Κύπρο, συνέχισε να σαμποτάρει κάθε ειρηνευτική προσπάθεια στη σύρραξη Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν.

Και πριν στεγνώσει το μελάνι των συμπερασμάτων της Συνόδου, η αυλή του Ερντογάν άρχισε νέο γύρο επιθέσεων κατά της Ευρώπης, της Ελλάδας και της Κύπρου.

Με αφορμή και την πρόταση Μητσοτάκη για εμπάργκο στην πώληση όπλων από την Ευρώπη προς την Τουρκία, μήπως επιτέλους Βερολίνο (κυρίως) και Ρώμη (δευτερευόντως) αλλάξουν στάση απέναντι στην Άγκυρα; Μήπως και η Ισπανία θα πρέπει να επανεξετάσει τις συμφωνίες που έκλεισε πρόσφατα με τον Ερντογάν; Και μήπως οι Βρυξέλλες πρέπει να αρχίσουν να δίνουν μερικά σκληρά μαθήματα στον εκβιαστή Ερντογάν, κλείνοντας επιτέλους την κάνουλα των ευρώ είτε πρόκειται για μέρος της συμφωνίας για το προσφυγικό, είτε πρόκειται για τη χρηματοδότηση των κρατών που τελούν σε συμφωνία με την Ε.Ε.;