Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΝΕΙΣ ΣΟΒΑΡΟΣ

Εν σωτηρίω έτη 2021, μεσούσης της πανδημίας και παραμονής του εορτασμού της απελευθέρωσης της Ελλάδας μας μετά τη σκλαβιά 400 ετών. Με τα νεύρα, την ανοχή, την ανέχεια στα κάγκελα. Με την κρατική μέριμνα στο μηδέν. Με τη λέξη Πολιτισμός γραμμένη στα παλαιότερα των υποδημάτων των κυβερνώντων. Με ηθοποιούς, σκηνοθέτες, μεταφραστές, σκηνογράφους, ταξιθέτες, άνεργους και χωρίς ούτε τα ψίχουλα των επιδομάτων. Και όμως, κάποια αχτίδα φωτός ανέτειλε: το κίνημα support art workers, το σωματείο ηθοποιών ΣΕΗ με καινούργια πιο φρέσκια και φωτισμένη ηγεσία, οι παραγωγοί θεάτρου κατάλαβαν ότι κανείς δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα μόνος και συσπειρώθηκαν επίσης. Και μετά τη θαρραλέα Σοφία Μπεκατώρου που κατήγγειλε τι της συνέβη στον λαμπερό κόσμο του Αθλητισμού σε ηλικία πολύ μικρή, άνοιξαν και οι ασκοί του Αιόλου και στο Θέατρο.

Γιατί τώρα; Γιατί και οι Έλληνες επαναστάτησαν 400 χρόνια μετά, να γιατί. Γιατί τώρα είναι η ώρα, οι συνθήκες και ο άνεμος είναι ούριος για να υψωθεί η φωνή όσων χρόνια κατάπιναν βία, κακομεταχείρηση, παρενοχλήσεις ηθικές ή σεξουαλικές. Έχω τοποθετηθεί δημόσια για την τηλεοπτική δίκη όσων καταγγέλονται και δεν το παίρνω πίσω. Ο χώρος που καταθέτουμε οποιαδήποτε έκνομη ή καταχρηστική συμπεριφορά, είναι το συνδικαλιστικό μας όργανο ή η Δικαιοσύνη. Αν μιλάμε σε δημοσιογράφους οφείλει ο δημοσιογράφος να μας ζητήσει να είμαστε έτοιμοι να καταθέσσουμε και στη Δικαιοσύνη. Αλλιώς γινόμαστε ένα με τα μούτρα αυτού που μας κακομεταχειρίστηκε και η καταγγελία μας όταν βρεθεί ενώπιον της Δικαιοσύνης θα έχει αβέβαιο αποτέλεσμα.

Κώδικας δεοντολογίας. Πώς είπατε; Ποιος κώδικας δεοντολογίας σε ένα επάγγελμα ξέφραγο αμπέλι που ο καθένας δηλώνει ηθοποιός; Αν δηλαδή κάποιος παραβεί αυτόν τον κώδικα δεοντολογίας, θα του αφαιρέσεις την άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος; Ποια άδεια; Η άδεια εξασκήσεως του επαγγέλματος του ηθοποιού δεν υφίσταται.

Δραματικές Σχολές. Πολύ κουβέντα γίνεται και θα γίνει. Με άδεια του Κράτους; Εποπτευόμενες από το ΥΠΠΟ;; Με ποιους διδάσκοντες; Ό,τι λάχει;; Εδώ γίνονται ηθοποιοί επειδή παρακολούθησαν σεμινάρια! Είχα την τύχη να έχω σοβαρούς δασκάλους που το πρώτο που με δίδαξαν ήταν η αξιοπρέπεια. Να έχω εμπιστοσύνη στις δυνάμεις μου και ότι αυτές είναι που θα με πάνε μπροστά. Τα μαθήματα, η τριετής φοίτηση, η αγωνία των εξετάσεων αλλά και οι λυκοφιλίες, τα πισώπλατα μαχαιρώματα, τα τσαλίμια και οι γαλυφιές φυσικά και υπήρχαν και στη σχολή. Αλλά ο ιδρυτής της σχολής και πάντα παρών Γιώργος Θεοδοσιάδης, δεν σήκωνε τέτοια. Ούτε η Ελένη Χατζηαργύρη, ούτε ο Γιώργος Μοσχίδης, ούτε ο Άγγελος Αντωνόπουλος, που είχα την τιμή να τους έχω δασκάλους. Τελεία και παύλα. Αυτοί, ναι, δίδασκαν ήθος. Η υποκριτική, η ορθοφωνία και τα λοιπά έπονται. Αν δεν γνωρίζεις τα δικαιώματά σου πού πας; Εκεί έξω, σε οποιοδήποτε εργασιακό περιβάλλον, υπάρχουν λύκοι που θα σε κάνουν μια χαψιά. Είχα την τιμή για ένα διάστημα να διδάξω στο ΚΘΒΕ. Αυτό ήταν το πρώτο που έλεγα στους μαθητές μου: σταθείτε στα πόδια σας, φτιάξτε ένα κόσμο θεατρικό φωτεινό και καλύτερο από αυτόν που θα βρείτε.

Εδώ και μέρες λοιπόν, ακούμε ονόματα, καταγγέλοντες και καταγγελόμενους. Πολύ καλά κάνουν και παίρνουν κουράγιο και μιλάνε. Και πολύ καλά θα κάνει να αλλάξει το σκηνικό στον θεατρικό χώρο αλλά και σε κάθε εργασιακό χώρο. Ελπίζω σε μια κοινωνία πιο δίκαιη που έρχεται γιατί όλοι νιώθουμε πως αυτή η παραμονή και ο ακούσιος εγκλεισμός μας στο «μένουμε σπίτι» έφερε και την ενδοσκόπηση. Και η ενδοσκόπηση έφερε και την επανάσταση. Και όταν ο άνθρωπος διεκδικεί την αξιοπρέπεια μόνο αλλαγές καλές μπορεί να έρθουν. Αυτό ελπίζω μια και σιχαίνομαι τον φασισμό.

Είπα φασισμό; Κάτσε να γυρίσω λίγο πίσω: το 2012 λοιπόν που αναλαμβάνω το θέατρο Χυτήριο, ανεβάζουμε το έργο Corpus Christi. Κατηγορηθήκαμε ως βλάσφημοι, μας μύνησαν, μας έσυραν στα δικαστήρια. Επί μέρες διαπομπευτήκαμε, απειλήθηκε η ζωή η δική μας και των παιδιών μας. Ο ξένος τύπος ασχολήθηκε, η Ελλάδα μας τράβηξε την ουρά της. Αν ήμουν πρόεδρος του ΣΕΗ, αν ήμουν υπουργός πολιτισμού, δεν θα επέτρεπα σε μια ομάδα φασιστών να προπηλακίζει ηθοποιούς, δημοσιογράφους και τη μέρα που η παράσταση κατέβηκε θα ύψωνα μαύρη σημαία σε όλα τα θέατρα. Όμως όχι. Εδώ εκτός από κάποιους όπως ο Κραουνάκης, που ήρθαν εκεί, στο Χυτήριο, όταν μας απειλούσαν να μας κάψουν ζωντανούς και εκτός από σωματεία που ήρθαν προς υποστήριξή μας στα Δικαστήρια, οι αγαπημένοι συνάδελφοι μας γύρισαν την πλάτη.

Εγώ λοιπόν που ίσως από τον πατέρα μου που πήγε εξορία και φυλακή για τις πολιτικές του πεποιθήσεις, πήρα κληρονομιά να μη μασάω σε απειλές και τραμπουκισμούς, ήμουν εκεί. Εσύ πού ήσουν;

Είπα δικαστήρια; Η υπόθεση δύο συναδέλφων ηθοποιών που συνέβη σε παράσταση στο Χυτήριο, πήρε τη δικαστική οδό. Όμως, να σας πω και κάτι που δεν ειπώθηκε ίσως γιατί δεν πούλαγε; Τους φώναξα σε συνάντηση με τους δικηγόρους τους για το καταγγελόμενο περιστατικό. Όταν δεν βρέθηκε άκρη, ο ένας – αυτός που εναντίον του έγινε η καταγγελία – μετά από δική μου απόφαση, έφυγε από την παράσταση. Η καταγγέλουσα ηθοποιός γύρισε στο θέατρο Χυτήριο και ξεκίνησε πρόβες για την αντικατάσταση του ηθοποιού. Τελικά πήραμε την κοινή απόφαση να μη συνεχίσουμε. Και εγώ πλήρωσα μέχρι τέλους τις συμβάσεις όλων, παρ’ όλο που οι παραστάσεις είχαν ήδη σταματήσει. Αυτά. Έτσι έπρεπε να γίνει. Τίμια και σωστά. Δεν απολύεις κανέναν εργαζόμενο επειδή «έτσι». Οφείλεις να διερευνήσεις και να υπάρχει αιτιολόγηση. Όλοι έχουν δικαίωμα στην απολογία και ας μη μιλήσω για το περιβόητο «τεκμήριο αθωότητας». Γιατί ο κόσμος που θέλουμε να ζήσουμε εμείς και τα παιδιά μας, είναι ένας κόσμος με νόμους αλλιώς ας πάμε στη ζούγκλα. Η ηθική μου αυτό μου υπαγόρευσε να κάνω. Και αναφέρθηκα σε αυτό που συνέβη στο δικό μου επαγγελματικό σπίτι γιατί πολλά ακούω και διαβάζω για το αν πήρα το μέρος του ένα ή του άλλου. Εύκολα αντικαθιστάς κάποιον όταν δεν έχει ανέβει η παράσταση. Όταν έχει ανέβει όμως; Δεν ξέρω άλλον τρόπο επίλυσης προβλημάτων τέτοιου είδους. Αφού έλαβε τέλος η διερεύνηση μέσω των δικηγόρων τους και δεν βρέθηκε άκρη, ακολούθησε η δικαστική οδός.

Και προς ενημέρωση σας επίσης: Δεν με ακουμπάνε ούτε κακίες ούτε ίντριγκες. Υπάρχουν όρια σε όλα και αυτά είναι που πάντα με απασχολούν. Και τα παιδιά μου. Τις καριέρες, την αναγνωρισιμότητα και τα λοιπά, τα γεύτηκα την ώρα που έπρεπε και τα χόρτασα. Μεγαλώνω μόνη χωρίς καμμιά βοήθεια τα παιδιά μου, πληρώνω ενοίκια εδώ και ένα χρόνο χωρίς να χρησιμοποιώ το θέατρο μου και ελπίζω η πατρίδα που φτιάχνουμε εμείς οι μεγαλύτεροι για τους νεότερους να είναι καθαρή και φωτεινή χωρίς ασχήμιες και βρωμιές.

Ας θυμηθούμε όσα ακούσαμε ή ακόμα και ψιθυρίσαμε μεταξύ τύρου και αχλαδιού για όσους έγραψαν ιστορία στο χώρο της πολιτικής, της δημοσιογραφίας, της μουσικής, του θεάτρου. Ήταν όλοι υπεράνω; Όχι, δεν ήταν. Και το λέω με πλήρη γνώση. Δυστυχώς αυτή είναι η αλήθεια.

Δανείστηκα τον τίτλο από το έργο του Όσκαρ Ουάιλντ. Αυτού που τον ξέσκισαν ως ανήθικο αλλά που εξακολουθεί να διδάσκεται και να παίζεται διεθνώς. Ποιος κρίνει ποιον ως ανήθικο; Ως πού φτάνει η ευθύνη; Λέω λοιπόν, είτε ανήλικος είτε ενήλικος αυτός που υφίσταται οποιουδήποτε είδους κακοποίηση, πρέπει να έχει τη στήριξη που πρέπει ώστε να καταγγείλει τέτοια περιστατικά. Και η παρενόχληση είτε ηθική είτε σεξουαλική είναι κατακριτέα και ποινικά κολάσιμη. Όμως, άλλο η δημόσια θέση και άλλο η θέση που κάποιος κατέχει σε μια ιδιωτική επιχείρηση. Ας ξεκαθαρίσουμε τις ευθύνες των κρατικά διορισμένων και όσων δεν ερεύνησαν ως όφειλαν το ποιος διορίζεται πού - όχι μόνο στο θέατρο κουτά - και φυσικά ας ασχοληθούμε και με όσους χρησιμοποίησαν την εξουσία που είχαν για να κομματιάζουν ψυχές.

Έστι δίκης οφθαλμός, ος τα πανθ’ ορά. Και σε ελεύθερη μετάφραση: έρχεται η ώρα που όλοι λογοδοτούν.