Θλίψη και οργή είναι τα συναισθήματα που διακατέχουν τους απανταχού Έλληνες μετά την απόφαση της τουρκικής Δικαιοσύνης να ακυρώσει το διάταγμα του 1934 για την χρήση της Αγίας Σοφίας ως μουσείου και την προώθηση του διατάγματος Ερντογάν για την μετατροπή της σε τέμενος.
Η πολιτειακή και πολιτική ηγεσία του τόπου, εναρμονισμένη με την ελληνική Κοινή γνώμη, εξέφρασαν με τις δημόσιες παρεμβάσεις τους την αγανάκτησή τους για την απόφαση του σουλτάνου και την ανησυχία τους για το χάσμα που μεγαλώνει ανάμεσα σε Αθήνα και Άγκυρα, προειδοποιώντας παράλληλα τους γείτονες για ανάληψη διεθνούς πρωτοβουλίας προκειμένου η τουρκική κυβέρνηση να βρεθεί ενώπιον των ευθυνών της. Μερίδα δε του πολιτικού κόσμου ζήτησε αντίποινα για την προσβολή Ερντογάν όπως ο αρχηγός της ελληνικής λύσης Κυριάκος Βελόπουλος και ο υπουργός αγροτικής ανάπτυξης Μάκης Βορίδης, την Μετατροπή του σπιτιού- μουσείου του Μουσταφά Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη σε μουσείο Ποντιακής γενοκτονίας.
«Η Αγία Σοφία, μνημείο με οικουμενικό χαρακτήρα, ανήκει στην ανθρωπότητα και την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Είναι σύμβολο της ορθοδοξίας και ολόκληρου του χριστιανικού κόσμου», δήλωσε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, σχετικά με την απόφαση για μετατροπή του ναού σε τζαμί.
«Η Ελλάδα καταδικάζει με τον πιο έντονο τρόπο την απόφαση της Τουρκίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί. Η απόφαση αυτή -και μάλιστα 85 χρόνια από την ανακήρυξή της ως μουσείου- προσβάλλει τον οικουμενικό χαρακτήρα της. Πρόκειται για επιλογή που προσβάλλει επίσης όλους όσοι αναγνωρίζουν το μνημείο ως κτήμα του παγκόσμιου πολιτισμού. Και, βεβαίως, επηρεάζει όχι μόνο τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα. Αλλά και τις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Unesco και την παγκόσμια κοινότητα συνολικά. Είναι θλιβερό ότι η τουρκική ηγεσία, που εργάστηκε το 2005 για τη Συμμαχία των Πολιτισμών, επιλέγει σήμερα να κινηθεί στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση» ήταν η πρώτη αντίδραση σε μήνυμα του Κυριάκου Μητσοτάκη ενώ ώρες αργότερα διέρρευσε ότι ο πρωθυπουργός θα αναλάβει πρωτοβουλίες και θα έρθει σε επαφές με διεθνείς ηγέτες και παράγοντες ώστε η Τουρκία να υποστεί κυρώσεις για την βάναυση καταπάτηση ενός συμβόλου της διεθνούς πολιτιστικής κληρονομιάς το οποίο μάλιστα βρίσκεται υπό την αιγίδα της Ουνέσκο.
Άμεση ήταν η αντίδραση και των πολιτικών αρχηγών. «Η απόφαση του Προέδρου της Τουρκίας για μετατροπή σε τζαμί, της Αγίας Σοφίας- ενός μοναδικού μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς με μεγάλη ιστορική και πνευματική σημασία για τον Χριστιανισμό- αποτελεί σοβαρή πρόκληση που υπονομεύει τον διαθρησκευτικό διάλογο και παραβιάζει κατάφωρα τις οικουμενικές αξίες, οι οποίες είναι σήμερα απαραίτητες όσο ποτέ.
Η διεθνής κοινότητα οφείλει να αντιμετωπίσει τις ενέργειες αυτές αποφασιστικά και η Κυβέρνηση έχει καθήκον να αναδείξει το θέμα σε διεθνές επίπεδο» σημείωσε σε ανάρτηση του ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας ενώ η Πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ Φώφη Γεννηματά δήλωσε πως «η απόφαση του κ. Ερντογάν να μετατρέψει την Αγιά Σοφιά σε τζαμί, αποτελεί πρόκληση και προσβολή για όλο τον πολιτισμένο κόσμο και τον χριστιανισμό. Για μας τους Έλληνες μαχαιριά». Σκληρή γλώσσα χρησιμοποίησε ο πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Προβόπουλος χαρακτηρίζοντας ιερόσυλη πράξη και βεβήλωση την ενέργεια Ερντογάν. Σε τηλεφωνική επικοινωνία του με τον οικουμενικό πατριάρχη Βαρθολομαίο, ο κύριος Παυλόπουλος έκανε λόγο για «νοσταλγία της βαρβαρότητας του παρελθόντος» από τους γείτονες και εξέφρασε την αμέριστη συμπαράσταση του στον επικεφαλής της ορθοδοξίας.
Σε επίπεδο διπλωματίας ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών με το που έγινε γνωστή είδηση το απόγευμα της Παρασκευής ενημερώσει τους ομολόγους του του Λαϊκού κόμματος που συμμετείχαν σε τηλεδιάσκεψη ενώ αναμένεται να απασχολήσει σε μεγάλο βαθμό το συμβούλιο των υπουργών εξωτερικών της ευρωπαϊκής ένωσης που θα συνεδριάσει τη δεύτερα.
Προτάσεις για ουσιαστικές κυρώσεις.
«Πέρα από την διεθνή καταδίκη της τουρκικής απόφασης η κυβέρνηση τ’είναι αποφασισμένη να ζητήσει κυρώσεις από την Ευρώπη σε βάρος της Τουρκίας» ανέφερε ο υπουργός ναυτιλίας Γιάννης Πλακιωτάκης σε ραδιοφωνική συνέντευξη του, επισημοποιώντας τις κυβερνητικές προθέσεις. Η αλήθεια είναι ότι πολλές φορές οι υπηρεσίες της ευρωπαϊκής οικογένειας, σε διάφορα επίπεδα, έχουν αποφασίσει την επιβολή κυρώσεων ένα της Τουρκίας όμως γενική πεποίθηση είναι ότι αυτές έχουν την μορφή χαδιού προς τον ανεξέλεγκτο Ερντογάν καθώς δεν καταφέρνουν κάποιο ουσιαστικό πλήγμα στην γειτονική χώρα.
Ωστόσο φαίνεται ότι τώρα υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να Επιβληθούν εν τοις πράγμασι ουσιαστικές κυρώσεις. Το κλίμα σε Βρυξέλλες και Στρασβούργο είναι βαρύ για τον Ερντογάν. Οι κινήσεις του σε μέση Ανατολή, Λιβύη και ανατολική Μεσόγειο αλλά και οι αποστάσεις που παίρνει από το δυτικό κόσμο, θέλοντας να αναδειχθεί σε ηγετική μορφή του σουνιτικού Ισλάμ, έχουν φέρει σε δύσκολη θέση ακόμα και τους πιο θερμούς υποστηρικτές του στην Ευρώπη.
Δεν είναι τυχαία η πρόσφατη αναφορά του επικεφαλής της κοινοβουλευτικής δυνάμεις του Λαϊκού κόμματος στην Ευρωβουλή Μ. Βέμπερ να σταματήσουν άμεσα οι ενταξιακές συζητήσεις με την Τουρκία καθώς η συγκεκριμένη χώρα δεν επιδεικνύει συμπεριφορά που να ταιριάζει σε ευρωπαϊκό κράτος.
Η Ευρώπη έχει την δεδομένη στιγμή είναι ισχυρό χαρτί πίεσης προς την Τουρκία στα χέρια της. Και αυτό αφορά στο πακέτο επιχορήγησης ως βοήθεια προς τα κράτη της Δυτικής Βαλκανικής και της Τουρκίας, ένα πρόγραμμα αρκετών δις, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων διεκδικεί η Άγκυρα λόγω δύναμης, επιρροής και τεχνογνωσίας.
Το επικείμενο συμβούλιο των υπουργών εξωτερικών της ευρωπαϊκής ένωσης μπορεί να κάνει την αρχή για μια τέτοια πρωτοβουλία. Τα κράτη του ευρωπαϊκού νότου με μπροστάρη το Παρίσι αναμένεται να εκδηλώσουν την έντονη δυσαρέσκεια τους απέναντι στους τούρκικους χειρισμούς καθώς η απόφαση για την Αγιασοφιά αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου σε μια σειρά αντιδυτικών ενεργειών του σουλτάνου.
Και ίσως είναι μια χρυσή ευκαιρία για τις πάγιες εθνικές θέσεις ώστε να τύχουν μεγαλύτερης προσοχής -και βέβαια υποστήριξης- από τους Ευρωπαίους εταίρους.