Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΣΠΡΟΜΑΥΡΟΥ

Σκαλίζω συχνά το «κίτρινο» συρτάρι. Το βλέμμα μου μαγνήτισαν ασπρόμαυρες φωτογραφίες της Πρωτομαγιάς. Γραμμόφωνος και ακορντεόν οι πρωταγωνιστές του γλεντιού... Και η νταμιτζάνα του κρασιού καταμεσής... του ασπρόμαυρου, σημάδια μιας άλλης εποχής! Το χρώμα στη φωτογραφία ήρθε στην αρχή της δεκαετίας του ’60 μαζί με το rock’n’roll.
Οι παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες μπορεί στους νεότερους να ανοίγουν πύλες μυστηρίου, σε μας όμως που τις ζήσαμε, ζωντανεύουν φωτεινές στιγμές στην ιστορία της οικογένειας, της παρέας, της κοινωνίας που μας έθρεψε. Το χρώμα φυσικά υπήρχε, η τεχνολογία απλά δεν το γνώριζε ακόμα και άφηνε να πλανάται το μυστήριο.
Προσωπικά, με το που αντικρίζω την ασπρόμαυρη φωτογραφία του κιτρινισμένου άλμπουμ, με μεγάλη ευκολία χρωματίζω και ζωντανεύω την καρό φούστα της γλυκιάς μου Ασπασίας. Το δύσκολο είναι για τους νέους να εισχωρήσουν στη μαγεία, να την ερευνήσουν, να την κατακτήσουν. Όπως και να τη δουν, δεν θα της αποδώσουν τα σωστά αβίωτα χρώματα. Η παρδαλή εποχή που ζούμε, με τα εφέ της, ξεστράτισε από τα 7 χρώματα της Ίριδας. Το ασπρόμαυρο συνάδει με τη συμπυκνωμένη μυστικοπάθεια της κατοχικής και μεταπολεμικής εποχής του εμφυλίου. Δεν είναι εύκολο στη φαντασία να επιτύχει τη διαφάνεια των εικόνων της εποχής και να τις αναδείξει με τις σύγχρονες μίξεις των χρωμάτων και τις ανακλάσεις τους, χωρίς να χάσουν τον μυστικισμό τους.
Δυστυχώς ή ευτυχώς, οι δικές μας αποτυπωμένες στον φακό παιδικές μνήμες είναι πηγές δροσιάς στις αποχρώσεις του άσπρου-μαύρου.
Πόσα μυχιαίτατα μυστικά κρύβει ο συνδυασμός αυτών των δύο χρωμάτων. Αυτή είναι η μαγεία τους. Αφήνει τη φαντασία μας να πλατειάσει την εικόνα κατά πώς το επιθυμεί η ψυχοσύνθεση του καθενός. Εγείρει την αινιγματική επιθυμία της ανακάλυψης του χρώματος και απελευθερώνει τη δύναμη του «ονειρεύεσθαι».
Δίνω στα χέρια του Μιχαήλ Άγγελου το βιογραφικό της Πρωτομαγιάς και σε λίγο απολαμβάνω ένα φρέσκο από την Καπέλα Σιστίνα.
Ένας πανκυρίαρχος ερωτισμός αναβλύζει από τις ματιές των νεαρών, συναισθήματα κρυμμένα κάτω από το γκρι... που μόνο ένας μεγάλος ζωγράφος καταφέρνει να ανασύρει και να αποδώσει την αλήθεια των στιγμών, συνυπολογίζοντας το περιεχόμενο της νταμιτζάνας που ρέει στο αίμα τους.

Το θέμα είναι τι προτιμά κανείς... το ασπρόμαυρο που κρύβει τη μαγεία ή τα χρώματα που την ξεσκεπάζουν και πολλές φορές την εκχυδαΐζουν; Ρομαντισμός ή ρεαλισμός;
Κοιτώ τις φωτογραφίες της Πρωτομαγιάς. Ασπρόμαυρη η πανδαισία της φύσης. Σκούρες οι φουντωμένες αμυγδαλιές, μαύρο το τσάγαλο, και ο γραμμόφωνος με το χωνί μαύρος κι αυτός. Να παίζει το «Άσ’ τα τα μαλάκια σου ανακατεμένα»; Μήπως το «Μάτια καστανά» ή το «Μάτια σαν και τα δικά σου δεν υπάρχουν στον ντουνιά»;
Γραμμόφωνος!!! Φωνή ξεχασμένων φίλων!
Συγκινούμαι... Εδώ ο Μιχαήλ Άγγελος περισσεύει. Ο ίδιος έλεγε: «Το χέρι που ακολουθεί τον νου, έχει τη δυνατότητα να εκτελεί».
Ναι... το φρέσκο θα το μπογιαντίσω εγώ. Είμαι σίγουρη πως με τόσο συναίσθημα που αναβλύζει από την ψυχή μου τούτη την ώρα δεν θα το «εκτελέσω».
Το έχω: Την έχω χιλιοζωγραφίσει την εικόνα από παιδούλα και κάθε πρώτη του ΜΑΗ την ανασύρω αφαιρετικά. Βγάζω τις βίλες-μπάζα... ξαναφυτεύω τις αμυγδαλιές, φιλοτεχνώ τα φιδωτά μονοπάτια και πιάνω τις μπογιές της εγγόνας μου. Τον κάμπο αυτό και τις πρωτομαγιές του τον έχω στον θρόνο των αναμνήσεών μου. Κιτρινόασπρες μαργαρίτες και κατακόκκινες παπαρούνες ξεπηδούν μέσα από τις κλιματσίδες του στεφανιού. Σκορπώ αγριολούλουδα παντού. Ρίχνω όλες τις αποχρώσεις του πράσινου πάνω στις φουντωμένες αμυγδαλιές, στους τράφους, τους αράμνους, τις αγριοσπαραγγιές. Και φτάνω στον γραμμόφωνο. Καθόλου δεν χρειάστηκε να σκεφτώ τα χρώματα. Τα γνώριζα! Είχα την εικόνα του οικογενειακού μας καρφιτσωμένη στο «πέτο» χρόνια τώρα. Καφετιά η βάση και το χωνί ξεθωριασμένο θαλασσί οπαλίνας με ένα ολάνθιστο κλωνάρι μυγδαλιάς... ξαπλωμένο. Ροδόχροα τα άνθη, κίτρινοι οι στήμονες, πορτοκαλόχρους ο ύπερος δυνατός σε πλήρη οργασμό. Μια βελόνα ασημιά ακολουθεί το χαρακωμένο μαύρο βινύλιο των 33 στροφών και παράγει μελωδία. Διαβάζω τις νότες που τα χελιδονίσια ράμφη κλέβουν και τα αρμολογούν στο πεντάγραμμο του αιθέρα.

Λες και ήταν χθες...
λες και ήταν χθες...
που φιλάκια σου ’δινα
στα χείλη τα βελούδινα...
κι άκουγ’ η μουριά
κι η κληματαριά
τις κουβέντες τις γλυκές...
...γλυκές σαν τα κωνοειδή βαθυκόκκινα γλειφιτζούρια με την ξύλινη αγκαθωτή λαβή που μας πούλαγε ο τσακατσούκας... Πριν μας πουλήσει η νιότη μας...

Καλή Πρωτομαγιά…