ΤΑ ΛΑΘΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΙΑ

Η πανδημία του κορωνοϊού «χτύπησε» στο διάβα της ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, αναδεικνύοντας συσσωρευμένες παθογένειες ετών. Είναι εμφανές ότι οι ηγέτες της Ένωσης αδυνατούν να διαχειριστούν μία τόσο κρισιακή συνθήκη, ενώ σε καθημερινή βάση εκατοντάδες άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους.

Ουγγαρία, Τσεχία, Βέλγιο και πλέον η Ελλάδα βρίσκονται σε δεινή θέση με τους αριθμούς των θανάτων να αυξάνονται μέρα με τη μέρα. Σε ολόκληρη την Ένωση, ανά 100.000 κατοίκους καταγράφονται 138 θάνατοι μέσο όρο, στη Βρετανία 187 και στις Ηνωμένες Πολιτείες 166. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο έχουν «ποντάρει» τα πάντα στο εμβόλιο, ευελπιστώντας ότι θα υπάρξει άμεσα «φως στο τούνελ». Τι συμβαίνει όμως με τα εμβολιαστικά προγράμματα ανά τον κόσμο; Γιατί η Ευρώπη έχει πάρει, μέχρι στιγμής, κάτω από τη βάση;

Οι «σεισμικές δονήσεις» του κορωνοϊού

Η απουσία μαζικών εμβολιασμών στις χώρες της Ε.Ε. είναι δεδομένο ότι ανατροφοδοτεί μία κατάσταση όπου οι χώρες αδυνατούν να «καταστείλουν» τον SARS-CoV-2 και να «επιταχύνουν» την πολυπόθητη επιστροφή στην κανονικότητα. Φυσικά, όλοι και όλες γνωρίζουν ότι αυτή η κανονικότητα πιθανότατα δεν θα υπάρξει, καθώς η πανδημία του covid-19 έχει επιφέρει δομικές αλλαγές στις συνήθειες, στις συνθήκες εργασίας και διαβίωσης του κόσμου. Αν και δεν είναι της παρούσης, αρκετοί αναλυτές ισχυρίζονται ότι η υγειονομική κρίση αλλάζει όχι μόνο βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα την οργάνωση της παραγωγής, της οικονομίας και κατ’ επέκταση των κοινωνιών, ενώ είναι εμφανές σε όλους τους δείκτες ότι έχουν οξυνθεί οι κοινωνικές ανισότητες.

Το τέταρτο τρίμηνο του 2020, οι Ηνωμένες Πολιτείες κατάφεραν να καταγράψουν ρυθμό ανάπτυξης 4,1%. Η Κίνα, που πρώτη χτυπήθηκε από τον ιό αλλά και πρώτη κατάφερε να τον αντιμετωπίσει, κατέγραψε ανάπτυξη της τάξεως του 6,5%. Αντιθέτως, στην Ευρώπη η εικόνα δεν είναι καλή και σε καμία περίπτωση δεν εμπνέει εμπιστοσύνη στις αγορές. Γι’ αυτόν τον λόγο, η ευρωπαϊκή ηγεσία έχει επιχειρήσει μέσα από τα ευρωπαϊκά προγράμματα και την αναστολή του συμφώνου δημοσιονομικής προσαρμογής να αντιστρέψει το αρνητικό κλίμα. Αξίζει να σημειωθεί ότι, στην έναρξη της πανδημίας, ο Σοσιαλδημοκράτης Ισπανός πρωθυπουργός, Πέδρο Σάντσεθ, είχε επισημάνει ότι η Ευρώπη «είναι αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη κρίση μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο».

Ένα από τα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη είναι το δημογραφικό ζήτημα. Οι πληθυσμοί αρκετών χωρών της Ένωσης είναι αρκετά γερασμένοι, γεγονός το οποίο καθιστά μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού ευάλωτα στον ιό. Παράλληλα, η «ένταση» των διασυνοριακών μετακινήσεων και οι μεγάλες μητροπόλεις αποτελούν, σύμφωνα με τους ειδικούς, στοιχεία τα οποία de facto διευκολύνουν την εξάπλωση του ιού. Ωστόσο, ένας από τους βασικούς παράγοντες που ανέδειξαν τις αδυναμίες της Ένωσης να «καταστείλει» αυτήν τη σύγχρονη απειλή είναι οι πολιτικές επιλογές τόσο στο υγειονομικό πεδίο όσο και στο οικονομικό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται εδώ και μία 12ετία από κρίση σε κρίση, και σίγουρα σε συνθήκες πανδημικής κρίσης δεν αρκεί ούτε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ούτε η Frontex στα νερά της Μεσογείου για να αντιμετωπιστεί η παρούσα κατάσταση.

Αναζητούνται εμβόλια…

Πριν από έναν χρόνο, η Ευρωπαϊκή Ένωση, διά στόματος της Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, ανακοίνωσε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι υπεύθυνη για την αγορά και τη διανομή των εμβολίων κατά της Covid-19 σε πανευρωπαϊκή κλίμακα. Η εν λόγω απόφαση παρουσιάσθηκε τότε ως άλλο ένα «ευρωπαϊκό Success Story» της Ένωσης, το οποίο μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος. Η Ευρώπη των «27» επεχείρησε μέσα από έναν κεντρικό σχεδιασμό να διαπραγματευτεί, να υπογράψει συμβάσεις προαγοράς χωρίς το αναμενόμενο αποτέλεσμα. Για την ακρίβεια, πρόκειται για μία παταγώδη αποτυχία.

Η Ένωση επικεντρώθηκε προτευόντως στις διαπραγματεύσεις γύρω από την τιμή των εμβολίων και δευτερευόντως στον έγκαιρο εφοδιασμό. Την ίδια στιγμή, την περίοδο του καλοκαιριού υπήρξε εφησυχασμός. Οι αντιπαραθέσεις γύρω από το ζήτημα των εξαγωγών των εμβολίων, η μη λήψη έγκαιρων μέτρων γύρω από τις πατέντες και οι ατέρμονες διαπραγματεύσεις με τις φαρμακοβιομηχανίες επέτειναν το κλίμα ανασφάλειας στους πολίτες.

Το σωτήριον 2021 υποτίθεται ότι για την «ισχυρή» Ε.Ε. θα είναι έτος ανάκαμψης, όπου θα ξεμπερδεύαμε με την πανδημία και τις επιπτώσεις της. Αυτός ήταν και ο αρχικός σχεδιασμός, στον οποίο στηρίχθηκε το περιβόητο ταμείο Ανάκαμψης (NGeu) των 750 δισ. ευρώ. Μέχρι σήμερα, οι όροι υλοποίησης του αρχικού σχεδίου έχουν πάει περίπατο… Από τον Δεκέμβρη μέχρι σήμερα, εντός της Ένωσης, έχουν παραχθεί 165 εκατομμύρια δόσεις εμβολίου, με τις μισές εξ αυτών να έχουν μάλιστα εξαχθεί εκτός των ευρωπαϊκών συνόρων. 21 εκατ. δόσεις πήγαν στη Βρετανία από το εργοστάσιο της Astra Zeneca στο Βέλγιο, 8 εκατ. για το Ισραήλ από το εργοστάσιο της Pfizer και τα υπόλοιπα πήγαν στο Χογκ Κογκ και σε άλλες χώρες, στο πλαίσιο του προγράμματος Covax.

Οι ευρωπαϊκοί σχεδιασμοί στα «βράχια»

Οι προϋποθέσεις για την υλοποίηση του NGEU (Ταμείο Ανάκαμψης) βρίσκονται πλέον εκτός των προβλέψεων του περασμένου Ιουνίου. Σύμφωνα με πηγές, μετά τη Σύνοδο Κορυφής ξεκίνησαν συζητήσεις μεταξύ Μακρόν, Ντράγκι και Μέρκελ για αναθεώρηση του όγκου και της σύνθεσης του Ταμείου Ανάκαμψης.

Μέχρι το τέλος του 2022, η οικονομία της Αμερικής αναμένεται να είναι 6% «μεγαλύτερη» από ό,τι ήταν το 2019. Αντιθέτως, η Ευρώπη είναι απίθανο να βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση απ’ ό,τι ήταν πριν από την πανδημία. Η κρίση του covid-19, μετά από μια δεκαετή χρηματοπιστωτική κρίση, θα επιφέρει, σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές, μείωση της παραγωγής της Ε.Ε. κατά 20% ή 3 τρισ. ​​ευρώ λιγότερα σε σχέση με τους ρυθμούς ανάπτυξης της περιόδου 2000-2007. Αυτήν τη στιγμή, χάρη στις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν τον δημοσιονομικό χώρο να κάνουν περισσότερα, γεγονός το οποίο μπορεί να συμβάλει στην αντιστροφή των αρνητικών προβλέψεων.

Το «φως στο τούνελ» ίσως γίνει ορατό τους επόμενους μήνες και ειδικότερα το καλοκαίρι όπου οι εμβολιασμοί αναμένεται να επιταχυνθούν. Κατά τις ημέρες της πανδημίας, αποδείχθηκε ότι η Ευρώπη υστερεί έναντι της Κίνας και των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς απέτυχε, όπως επισημαίνουν πολλοί, να αντιμετωπίσει τις διαδοχικές κρίσης με ικανοποιητικό τρόπο. Είναι άκρως προβληματικό το γεγονός ότι εδώ και αρκετό καιρό η Ε.Ε. δεν δημιουργεί ένα πλαίσιο ασφάλειας και ευημερίας για τους πολίτες της. Το σίγουρο είναι ότι σε μία εποχή αστάθειας και γεωπολιτικών ανακατατάξεων, εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θέλει να χάσει την αίγλη και την αξιοπιστία της οφείλει να αλλάξει ρότα…