Η αποθέωση του τίποτα – Η αποκαθήλωση του κάτι: Ποιος είναι ο πραγματικός Survivor;

Προσπάθησα πολύ να παραμείνω σιωπηλός πολύ καιρό τώρα σχετικά με το νέο τηλεοπτικό φαινόμενο που ακούει στο όνομα Survivor. Όμως, όταν ένα φαινόμενο οποιουδήποτε χώρου και οποιωνδήποτε κριτηρίων το χρίζουν ως τέτοιο, περνάει στο επίπεδο του κοινωνικού φαινομένου και μάλιστα με ύποπτες προεκτάσεις, τότε ίσως η σιωπή δεν είναι και η καλύτερη πρακτική.
Αρχικά, όταν η προσωπική γνώμη είναι αρνητική, η σιωπή είναι ένας τρόπος άμυνας, προσπαθώντας να μη δώσεις μεγαλύτερη αξία σε κάτι που πιστεύεις πως δεν έχει. Από ένα σημείο όμως και μετά, η σιωπή μπορεί να εκληφθεί και ως συμφωνία – και εδώ η κατάσταση αλλάζει ουσιαστικά. Εξάλλου, έχοντας την δυνατότητα να επισκέπτομαι πολλά και διαφορετικής σχολικής βαθμίδας σχολεία, έζησα από κοντά το πέρασμα του εν λόγω τηλεοπτικού προϊόντος στις ζωές των μαθητών και την ταύτιση μαζί του, και αυτό με τρόμαξε. Άκουσα σε πολλά σχολεία ομάδες παιδιών να αυτοβαφτίζονται ως διάσημοι ή μαχητές, και είδα σε κάποιο σχολείο καθηγητή φυσικής αγωγής να χωρίζει τους μαθητές του στις παραπάνω κατηγορίες σε κάποιο αθλητικό του παιχνίδι.

Και ρωτάω:

• ποια η σχέση ενός τέτοιου τηλεοπτικού προϊόντος με τον αθλητισμό και ποια η σχέση του με την εκπαίδευση γενικότερα;
• πώς καταφέρνει ένα τηλεοπτικό show, όποιο κι αν είναι αυτό, να είναι σημείο αναφοράς μια ολόκληρης κοινωνίας;
• με ποια κριτήρια ένας πρωταγωνιστής οποιουδήποτε γεγονότος μετατρέπεται σε ήρωα ή πρότυπο για τους υπόλοιπους ανθρώπους και κυρίως για τα νέα παιδιά;
• ποια η σχέση της κοινωνίας ευρύτερα, ποιο το αποτέλεσμα του φαινομένου και κατά πόσο κάτι τέτοιο είναι τυχαίο ή εξυπηρετεί ευρύτερες πολιτικές ή κοινωνικές ανάγκες;

Προσωπική άποψη έχω, όμως τα ερωτήματα τα εκθέτω ως προβληματισμούς σε όσους διαβάσουν το άρθρο μαζί φυσικά με τις υπόλοιπες σκέψεις μου.
Την τελευταία ώθηση να διατυπώσω δημόσια την γνώμη μου μου την έδωσε η εικόνα των ανθρώπων που συγκεντρώθηκαν σε κινηματογράφο να παρακολουθήσουν όλοι μαζί ένα επεισόδιο του τηλεοπτικού παιχνιδιού, ενισχύοντας τον συντοπίτη παίκτη του, και πολλές πια αναφορές στα ΜΜΕ στα πρόσωπα του παιχνιδιού, που αρχίζουν και αντιμετωπίζονται ως νικητές μεγάλων διακρίσεων που επιστρέφουν στην χώρα τους από κάποιον αγώνα ζωής στον οποίο τίμησαν την πατρίδα τους. Θα τρελαθούμε εντελώς;

Πραγματικά αυτό είναι μια ομάδα ανθρώπων που προφανώς στην πιο παραγωγική στιγμή της ζωής τους, λόγω ηλικίας και μόνο, αποφασίζουν να εγκαταλείψουν ό,τι κάνουν, που μάλλον δεν είναι και πολύ σημαντικό ή ακριβώς επειδή δεν έχουν τι να κάνουν, αποφασίζουν να ενταχθούν σε ένα σκληρό reality show, στο οποίο κυρίως εκτός των όποιων άλλων ικανοτήτων τους έχουν να επιδείξουν τα σωματικά τους προσόντα, εξ ου και η υποχρεωτική ή προαιρετική γύμνια και φυσικά ίντριγκες και πάθη, γιατί διαφορετικά η ύπαρξη καμερών θα περιοριζόταν στο κομμάτι των αθλητικών δραστηριοτήτων; Η δε ψηφοφορία του κοινού στην οποιαδήποτε διάκριση του οποιουδήποτε παίκτη αποδεικνύει πως δεν μιλάμε για αντικειμενική διάκριση βάσει προσπάθειας και ικανοτήτων, αλλά για διάκριση επιπέδου χαβαλέ, διασκέδασης, αντίδρασης ή οτιδήποτε άλλο χαρακτηρίζει αυτό που σου δίνει το κοινό, που σε παρακολουθεί την ώρα που τρώει τα σουβλάκια του, τις πίτσες του και πίνει τις μπύρες του, κάνοντας κυρίως πλάκα.

Πώς γίνεται όμως η πλάκα να περνάει στο επίπεδο της κοινωνικής καταξίωσης και πόσο επικίνδυνο είναι αυτό; Ποιο είναι το μήνυμα που για άλλη μια φορά περνιέται στα νέα παιδιά, γιατί για αυτά έχει μεγαλύτερη ουσία η συζήτησή μας; Κάνε οτιδήποτε και με οποιονδήποτε τρόπο, ώστε να γίνεις αναγνωρίσιμος, και μετά αυτήν την αναγνωρισιμότητα χρησιμοποίησέ την και πάλι με οποιονδήποτε τρόπο ώστε να κονομήσεις για να ζήσεις. Ανάποδος ο δρόμος και αδιέξοδος όπως κάθε ανάποδος δρόμος, γιατί πρώτα κοπιάζεις να διακριθείς σε ό,τι κάνεις και αφοσιώνεσαι και εξ αυτού να αναγνωριστείς – και όχι φυσικά πρώτα να αναγνωριστείς και μετά αυτό να το χρησιμοποιήσεις για να πετύχεις τον στόχο σου. Και όλοι φυσικά γνωρίζουμε πως η γρήγορη και αναίτια αναγνώριση έρχεται μόνο με έκπτωση αξιοπρέπειας και έχει πάντα σαθρό υπόβαθρο, γιατί τίποτα το οποίο χτίζεται τόσο γρήγορα και βιαστικά δεν μπορεί να έχει και διάρκεια.

Πώς να πείσεις ένα παιδί να δουλέψει σκληρά και να αφοσιωθεί σε αυτό που αγαπά και κάνει, όταν σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΟΒΕ, του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, το 36% των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σήμερα είναι άνεργοι και το 57% των εργαζομένων που απέκτησαν πτυχίο μετά το 2011 λαμβάνουν μισθό που κυμαίνεται από 400 έως 800 ευρώ, ενώ ο νικητής του Survivor θα λάβει έπαθλο 100.000 ευρώ, κάνοντας τι; Και το χειρότερο, έστω και προσωρινά μέχρι να ξεφουσκώσει ή σκάσει το μπαλόνι, όπως είναι η τύχη κάθε μπαλονιού, θα λάβει και μια θέση στα ΜΜΕ, αναλόγου ύφους, ήθους, κύρους και ταυτότητας, επηρεάζοντας τις επόμενες στρατιές αγνών μικρών παιδιών, που στα πρόσωπά τους θα συναντήσουν τον ήρωά τους χωρίς κριτήριο, γνώση και συναίσθηση, όπως είναι και το φυσικό για αυτήν την ηλικία. Και έτσι φτάνουμε πολύ εύκολα στα φαινόμενα τύπου Big Brother, τύπου Kardasian, τύπου δήθεν talent shows, όπου αποθεώνεται το «τίποτα» και αποκαθηλώνεται το «κάτι», ενώ ταυτόχρονα απομονώνεται όποιος και ό,τι έχει κάτι σημαντικό να πει, όποιος έχει κάτι σημαντικό να επιδείξει. Και φυσικά ούτε αυτό είναι τυχαίο. Τα ΜΜΕ, κυρίως τα ιδιωτικά, δίνουν βήμα σε όποιον μπορούν πραγματικά να ελέγξουν, σε όποιον μπορούν να κάνουν μαριονέτα στα χέρια των εμπορικών τους στόχων, σε όποιον δέχεται να ξεπουλήσει το οτιδήποτε στον βωμό της όποιας διασημότητας. Μα για ποια διασημότητα μιλάμε; Διασημότητα χωρίς πραγματική και ουσιαστική επιτυχία, χωρίς κοινωνικό και πολιτιστικό εκτόπισμα δεν υπάρχει. Διάσημη ήταν η Κάλλας και ο Dr. Παπανικολάου και πολλοί ακόμα ανάλογοί τους, που μας κάνουν υπερήφανους. Ο οποιοσδήποτε απλά αναγνωρίσιμος με DNA των παραπάνω σύγχρονων τηλεοπτικών φαινομένων είναι Καραγκιόζης και μαϊντανός. Ας μην τα μπερδεύουμε. Το ανησυχητικό είναι πως τα παιδιά μας διάσημο θεωρούν τον δεύτερο, αφού ο πρώτος αποκρύπτεται από το σύστημα για ευνόητους λόγους.

Αυτό πραγματικά θέλουμε; Νομίζετε πως καταστάσεις τύπου Τραμπ, όπου προκλητικοί άνθρωποι, που όχι μόνο δεν έκρυψαν αλλά επένδυσαν επάνω στον τραμπουκισμό τους και στον σεξισμό τους, κατάφεραν να πείσουν ανθρώπους να τους ακολουθήσουν, προσφέροντάς τους τεράστια δύναμη, είναι άμοιρες των φαινομένων που συζητάμε; Γενιές λοβοτομημένων ανθρώπων, που εκπαιδεύτηκαν ώστε να αποδέχονται σκουπίδια, να αποθεώνουν την φτήνια, να αποδέχονται την αναξιοπρέπεια και να θάβουν την κριτική τους σκέψη τώρα αποφασίζουν και για τις τύχες των άλλων, στέλνοντας επικίνδυνους ανθρώπους στην εξουσία. Αυτή είναι η διαδρομή και αυτή η κατάληξη. Ας μην γελιόμαστε. Το ζητούμενο δεν είναι ο τυχαίος νικητής ενός ανύπαρκτου ουσιαστικά αγώνα, ούτε η χαζή παρουσιάστρια, που ενώ δεν ξέρει να μιλά ούτε ελληνικά, παρουσιάζεται ως πετυχημένη, ούτε η γυμνή τραγουδίστρια που από φωνή διαθέτει κορμάρα, ούτε ο μαστροπός που συστήνεται ως δημοσιογράφος, ούτε τόσοι και τόσοι άλλοι σύγχρονοι «θρύλοι» ενός σύγχρονου life style, που αναζητά εύκολους καταναλωτές και φυσικά όχι σκεπτόμενους ανθρώπους.

Όσοι έχετε παιδιά κάντε αυτήν την απλή ερώτηση στον εαυτό σας: «Θεωρείτε πραγματική ευχή το να σας πει κάποιος το παιδί σας να μοιάσει με όλους τους παραπάνω προβεβλημένους των καιρών μας;» Αν ναι, συγχαρητήρια! Είστε στον σωστό δρόμο. Αν όχι, τότε γιατί αναβαθμίζετε όλους τους Mr. και Mrs. «τίποτα» αυτού του κόσμου; Το παράδειγμά μας δεν είναι μια από τις σημαντικότερες μεθόδους διδασκαλίας, είναι η μοναδική, και αυτό για ένα και μόνο λόγο, τα παιδιά μας μας αντιγράφουν, γιατί μας αγαπάνε, μας προσέχουν, γιατί μας ξεχωρίζουν, μας τοποθετούν ψηλά στο αξιακό τους σύστημα, γιατί είμαστε σημαντικοί για τα ίδια. Δεν είναι κρίμα να τους οδηγήσουμε στον δρόμο της ψευτιάς και του δήθεν; Δεν λέω να απομονωθούμε και να κλειστούμε στο σπίτι μας, υιοθετώντας μια αυστηρότητα για όλους και για όλα, φτάνοντας στο επίπεδο του γραφικού και του αναχρονιστικού. Λέω απλά να βάλουμε τα πράγματα στην πραγματική τους διάσταση, και η πραγματικότητα αυτήν την στιγμή θέλει τον κόσμο να μένει σπίτι του απαθής για όλα αυτά τα σημαντικά δικαιώματα, εργασιακά, κοινωνικά, πολιτικά, που του αμφισβητούνται, αλλά να βγαίνει στους δρόμους για να χειροκροτήσει τους νικητές τού Survivor.

Ο πραγματικός άραγε Survivor στην εποχή μας ποιος είναι;
Ο πραγματικός άραγε Survovor στην εποχή μας ποιος θέλουν κάποιοι να είναι;
Μήπως η πραγματική επανάσταση στην εποχή μας είναι να κλείσουμε τις τηλεοράσεις μας ή τουλάχιστον αυτού του είδους τις τηλεοράσεις που αναδεικνύουν σε ήρωες τα χθεσινά μας τα λερωμένα τ’ άπλυτα τα παραπεταμένα;
Μήπως μας αξίζει κάτι καλύτερο;
Μήπως αξίζει στα παιδιά μας μια άλλη προοπτική;
Μήπως;