Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΜΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΓΝΩΜΗ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΑΖΙ ΤΟΥΣ

Η πιο ουσιαστική μορφή της αποδοχής είναι η αποδοχή του εαυτού μας. Η μη αποδοχή του εαυτού μας δεν μας επιτρέπει ν’ αποδεχθούμε τους άλλους και τη ζωή την ίδια. Είναι η αυτο-αμφισβήτησή μας που μας κάνει ν’ απορρίπτουμε τους άλλους και τις καταστάσεις της ζωής, ιδιαίτερα όταν έχουμε την ψευδαίσθηση ότι θέτουν σε κίνδυνο την αξία μας.

Υπάρχουν δύο βασικά εμπόδια προς την αυτοπαραδοχή. Το ένα είναι τα αισθήματα ενοχής για σκέψεις, λόγια ή πράξεις μας. Αυτό είναι θέμα για άλλο άρθρο. Το δεύτερο εμπόδιο είναι οι κοινωνικοί προγραμματισμοί που μας έχουν δημιουργήσει ψευδαισθήσεις για το πότε κάποιος αξίζει –ή όχι– για τον σεβασμό και για την αγάπη. Σε κάποιες κοινωνίες, οι άνθρωποι απορρίπτονται επειδή, απλώς, ανήκουν σε μια μειονότητα και όχι εξαιτίας των ατομικών χαρακτηριστικών τους. Η άγνοια μας οδηγεί στον ρατσισμό.

Έχουμε, επίσης, προγραμματιστεί να πιστεύουμε πως η αξία μας εξαρτάται: α. από τη γνώμη των άλλων, β. τη συμπεριφορά των άλλων, γ. το πώς συγκρινόμαστε με τους άλλους, δ. την εμφάνιση μας, ε. τα χρήματά μας, στ. το επάγγελμά μας, κ.ά. Ως παιδιά, μαθαίνουμε από τους ενήλικες να διακρίνουμε τους ανθρώπους σ’ εκείνους που αξίζουν και σ’ εκείνους που δεν αξίζουν αποδοχή, σεβασμό, ισότητα και αγάπη. Υπάρχει κι ένα είδος προκατάληψης για τους ανθρώπους που είναι βαρύτεροι ή γηραιότεροι. Αυτά είναι λάθος, και χρειάζεται να διορθωθούν. Εμείς μπορούμε να ξεκινήσουμε από τον εαυτό μας. Μπορούμε να θεραπεύσουμε αυτά τα λάθη με το ν’ αποδεχτούμε τον εαυτό μας ακριβώς όπως είμαστε, και μέσω του μορφογενετικού πεδίου να θεραπεύσουμε αυτές τις κοινωνικές ψευδαισθήσεις.

Όταν αποδεχόμαστε, και αγαπάμε, τον εαυτό μας, παρόλο που δεν εκπληρώνουμε κάποιες από αυτές τις λανθασμένες κοινωνικές προϋποθέσεις, βοηθάμε όλη την κοινωνία ν’ απελευθερωθεί –έστω και λίγο– απ’ αυτές τις ψευδαισθήσεις.

Προκειμένου να είμαστε ευτυχισμένοι, θα χρειαστεί ν’ αποδεχτούμε τον εαυτό μας όπως είμαστε. Ακολουθούν κάποια παραδείγματα:

Α. Η πρώτη ψευδαίσθηση είναι ότι η αξία μας εξαρτάται από τη γνώμη ή τη συμπεριφορά των άλλων προς εμάς. Αυτό δεν μπορεί να είναι αλήθεια εφόσον υπάρχουν διάφοροι άνθρωποι στη ζωή μας που έχουν διαφορετικές αντιλήψεις για εμάς και μας συμπεριφέρονται με διαφορετικό τρόπο. Αυτό που είμαστε, όπως και η αξία μας, δεν καθορίζεται από τους άλλους. Αυτό που είμαστε δεν αλλάζει, όταν οι άλλοι έχουν λανθασμένους προγραμματισμούς που τους κάνουν να σκέφτονται, ή να φέρονται, με δυσάρεστο τρόπο. Η συμπεριφορά τους είναι καθρέφτισμα των δικών τους φόβων και προβλημάτων, καθώς και της ανικανότητάς τους ν’ αντιληφθούν και να σέβονται εμάς [ίσως και τον εαυτό τους] γι’ αυτό που πραγματικά είμαστε.

Είναι σημαντικό να κάνουμε μια διευκρίνιση εδώ. Δεν λέμε να μην ακούσουμε τι μας λένε οι άλλοι. Μπορεί και να έχουν δίκαιο. Μπορεί να χρειαστεί ν’ αλλάξουμε κάποιες συμπεριφορές. Απλώς, λέμε ότι αξίζουμε αγάπη και σεβασμό, παρόλο που δεν είμαστε τέλειοι – όπως και οι άλλοι αξίζουν αγάπη και σεβασμό, παρόλο που δεν είναι τέλειοι. Είμαστε όλοι σε διαδικασία εξέλιξης – κανένας δεν είναι ολοκληρωμένος ακόμη.

Ερωτήσεις για προβληματισμό:

Ø Με ποιον τρόπο η αντίληψη και η συμπεριφορά των άλλων καθορίζουν την αξία μου;

Ø Είναι αυτό κάτι που θα πίστευε ένα φωτισμένο ον; Γιατί ναι; Γιατί όχι;

Ø Έχει γίνει κάποια επιστημονική μελέτη, ώστε ν’ αποδειχτεί ότι η αξία μας εξαρτάται από τη γνώμη των άλλων;

Ø Ποιος αποφασίζει πόσο αξίζω, εκείνοι που με απορρίπτουν ή εκείνοι που με αποδέχονται και με αγαπούν;

Ø Εάν, τουλάχιστον, οι μισοί άνθρωποι γύρω μου με αποδέχονται, αυτό σημαίνει πως αξίζω ακόμη κι εάν οι άλλοι μισοί δεν με αποδέχονται;

Ø Κι εάν ένας άνθρωπος έχει μια εξαιρετικά θετική γνώμη για εμένα, και κάποιοι άλλοι έχουν ουδέτερη ή ελαφρώς αρνητική γνώμη, αυτή η ιδιαίτερα θετική γνώμη του ενός ανθρώπου με κάνει ν’ αξίζω;

Ø Κι εάν πολλοί άνθρωποι με αποδέχονται και με αγαπούν, αλλά ένας άνθρωπος, που είναι πολύ σημαντικός για εμένα, για κάποιον λόγο δεν με αποδέχεται όπως είμαι; Αξίζω ή δεν αξίζω σε αυτήν την περίπτωση;

Ø Θέλω να συνεχίσω να φοβάμαι τη γνώμη των άλλων για εμένα;

Β. Μαθαίνουμε από τους γονείς μας, το σχολείο και την κοινωνία να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους. Όταν αξιολογούμε ότι είμαστε «καλύτεροι από κάποιον σε κάτι», αισθανόμαστε ότι αξίζουμε. Ενώ, όταν θεωρούμε κάποιον ως «καλύτερο από εμάς», αισθανόμαστε ότι δεν αξίζουμε. Πιθανόν να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους σε σχέση με κάποιο από τα ακόλουθα: ως προς την εξυπνάδα, την καλή εμφάνιση, την ευφράδεια λόγου, την ικανότητα στη μαγειρική, την οικονομική επιφάνεια, την επαγγελματική επιτυχία, το μέγεθος σπιτιού, ως προς τα αποτελέσματα των ενεργειών μας, ως προς τα παιδιά μας: τα δικά τους έχουν περισσότερες επιτυχίες, κάνουν εύκολα φίλους, έχουν αυτοπειθαρχία, ασχολούνται με πνευματικές δραστηριότητες, έχουν περισσότερες αισθηματικές επιτυχίες.

Εάν το σκεφτούμε, είναι αρκετά ανόητο. Μια ώρα πριν θεωρούσαμε τον εαυτό μας καλύτερο από κάποιον άλλο ως προς κάποια από τις όψεις που επιλέγουμε να συγκρίνουμε τον εαυτό μας, όπως εμφάνιση, επιτυχίες, επαγγελματική θέση, χρήματα κ.λπ., και νιώθαμε υπέροχα. Και τώρα, που βλέπουμε ή ακούμε ότι κάποιος άλλος είναι καλύτερος, νιώθουμε άσχημα. Δεν μπορεί να υπάρχει αλήθεια σε αυτό.

Ποιο είναι καλύτερο, ένα μήλο, ένα πορτοκάλι ή ένα αχλάδι; Δεν μπορούμε να συγκρίνουμε. Είμαστε όλοι μοναδικοί. Δεν μπορούμε ν’ αξίζουμε περισσότερο ή λιγότερο σεβασμό και περισσότερη ή λιγότερη αγάπη από κάποιον άλλο.

Μπορεί, επίσης, να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους ως προς το πόση προσοχή παίρνουμε από τους άλλους. Αυτό ξεκινά στα παιδικά μας χρόνια, εάν τα αδέλφια μας έπαιρναν περισσότερη προσοχή ή βοήθεια, τους έκαναν όλες τις χάρες ή περισσότερα δώρα. Αυτό επαναλήφθηκε στην εφηβεία, όταν οι άλλοι ήταν πιο εξωστρεφείς κι έπαιρναν περισσότερη προσοχή. Μερικοί από εμάς νιώθουμε απόρριψη ακόμη και όταν ο σύντροφός μας δίνει περισσότερη προσοχή στα παιδιά μας. Αυτή η αυτο-αμφισβήτηση, και η επακόλουθη ζήλια είναι συνηθισμένη και στα ζωντανά, που ενοχλούνται όταν άλλα ζωντανά παίρνουν περισσότερη προσοχή. Μπορεί να ερμηνεύουμε λανθασμένα ότι αυτό σημαίνει πως είμαστε λιγότερο αγαπητοί και άξιοι. Η αξία μας δεν καθορίζεται από την προσοχή που παίρνουμε από τους άλλους. Είμαστε αυτό που είμαστε, ανεξάρτητα από την προσοχή των άλλων. Αυτό που είμαστε δεν αλλάζει επειδή έχουμε, ή δεν έχουμε, την προσοχή τους.

Μια άλλη όψη αυτής της ψευδαίσθησης είναι η αυτο-αμφισβήτηση, ο φόβος και η ζήλια, όταν ο σύντροφός μας προσέχει κάποιον άλλο. Μερικοί ζούμε μέσα στον φόβο για κάτι τέτοιο, ακόμη και χωρίς παρόμοια συμπεριφορά εκ μέρους του συντρόφου μας. Ίσως επειδή δεν βιώνουμε αρκετή αυτοπεποίθηση για την ικανότητά μας να είμαστε ενδιαφέροντες και αγαπητοί στον άλλον. Ή, ίσως, επειδή εμείς οι ίδιοι βρίσκουμε τον εαυτό μας να παρατηρεί ή να σκέφτεται το αντίθετο φύλο και συμπεραίνουμε ότι και ο σύντροφός μας θα κάνει το ίδιο. Μπορεί, επίσης, να έχουμε πληγωθεί στο παρελθόν από μια τέτοια κατάσταση, ή να έχουμε δει τους γονείς μας να υποφέρουν.

Και πάλι ζούμε μέσα στην ψευδαίσθηση πως αξίζουμε όταν έχουμε έναν σύντροφο που μας αγαπά αποκλειστικά, και δεν αξίζουμε εάν ο σύντροφός μας ενδιαφέρεται για άλλον ή μας αφήσει. Οι σχέσεις διαρκούν για όσο διάστημα χρειάζεται, ώστε να μάθουμε τα μαθήματα για τα οποία τις έχουμε επιλέξει. Η αξία μας δεν έχει σχέση με την ικανότητα του συντρόφου μας να μας αγαπά αγνά, ή τις ψευδαισθήσεις ότι μπορεί να βρει αλλού την ευτυχία, ή επειδή περνά μια κρίση της μέσης ηλικίας και αναζητά ποικιλία ή επιβεβαίωση σε κάποιον άλλο. Δεν είναι ντροπή να μας αφήσει ο σύντροφός μας. Είμαστε το ίδιο ον. Είναι μια πρόκληση ν’ ανακαλύψουμε την εσωτερική μας δύναμη και αξία.

Ένα άλλο ερώτημα είναι γιατί η αξία μας εξαρτάται από το συγκεκριμένο άτομο και όχι από το πώς μας αντιλαμβάνονται 6.000.000.000 άτομα επάνω στη γη. Επίσης, πώς γίνεται έξι δισεκατομμύρια άνθρωποι να μπορούν να είναι ευτυχισμένοι χωρίς την αποκλειστική αγάπη και προσοχή από το δικό μας σύντροφο; Πώς είναι ικανοί να είναι ευτυχισμένοι;

Φυσικά, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μια τέτοια κατάσταση για την αυτογνωσία μας, ρωτώντας τον εαυτό μας, «με ποιον τρόπο έχουμε –πιθανόν–, συμβάλει σε αυτόν τον χωρισμό, και ποιες συμπεριφορές μπορεί να θέλουμε ν’ αλλάξουμε ως αποτέλεσμα αυτής της ευκαιρίας εξέλιξης;».

Χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε πως είμαστε μια αμετάβλητη άμορφη ουσία, πίσω και υπεράνω από το σώμα και τον νου, και ότι αξίζουμε πάντοτε αγάπη και σεβασμό. Όταν αρχίσουμε να το βιώνουμε αυτό, βοηθάμε και τους άλλους να κάνουν το ίδιο.

Ερωτήσεις για προβληματισμό και γέλιο:

Ø Γιατί η αξία μου εξαρτάται από το πώς συγκρίνομαι με τους άλλους;

Ø Έχει αποδειχθεί από επιστημονικές μελέτες;

Ø Είναι κάτι που θα πίστευε ένα φωτισμένο ον; Γιατί ναι; Γιατί όχι;

Ø Μήπως θα έπρεπε να προσλάβω κάποιον για να κάνει μια μελέτη με θέμα, «πώς χίλιοι άνθρωποι συγκρίνονται μαζί μου;», ώστε να μπορέσω ν’ αποφασίσω εάν αξίζω ή όχι;

Ø Εάν γινόταν μια τέτοια μελέτη, ποιο θα μπορούσε να είναι το αποτέλεσμα; Πού θα βρισκόμουν στον κατάλογο των καλύτερων ή των χειρότερων;

Ø Κι εάν εγώ είμαι καλύτερος στην εξυπνάδα και ο άλλος στην εμφάνιση και τα χρήματα, ποιος αξίζει περισσότερο;

Ø Κι εάν εγώ είμαι καλύτερος στην ηθική συμπεριφορά και ο άλλος πιο έξυπνος και πιο επιτυχημένος, ποιος αξίζει περισσότερο;

Ø Κι εάν εγώ κάνω μεγάλη προσπάθεια και ο άλλος δεν κάνει καθόλου προσπάθεια αλλά έχει καλύτερα αποτελέσματα από εμένα, ποιος αξίζει περισσότερο;

Ø Κι εάν ο άλλος είναι από πλούσια οικογένεια κι εγώ από φτωχή, ποιος είναι καλύτερος;

Ø Κι εάν εγώ είμαι πιο αγαπητός και ο άλλος πιο έξυπνος ή ικανός, ποιος αξίζει περισσότερο;

Ø Κι εάν εγώ έχω τρεις ανθρώπους που με αγαπάνε και ο άλλος έχει δέκα, ποιος αξίζει περισσότερο;

Ø Κι εάν εκείνοι που αγαπάνε εμένα είναι πιο έξυπνοι από εκείνους που αγαπάνε εκείνον, ποιος αξίζει περισσότερο;

Ø Κι εάν εγώ είχα καλύτερους βαθμούς στο σχολείο αλλά, τώρα, εκείνος έχει περισσότερα χρήματα, ποιος αξίζει περισσότερο;

Ø Κι εάν εγώ είμαι ικανός να κάνω τους άλλους να με αγαπάνε, αλλά καταπιέζω τον εαυτό μου και κάποιος άλλος δεν το κάνει και δεν έχει κανέναν να τον αγαπά, ποιος αξίζει περισσότερο;

Ø Είναι εντάξει να σταματήσω να συγκρίνομαι με τους άλλους και ν’ αποδεχτώ τον εαυτό μου όπως είμαι;

Ø Είναι αυτό γελοίο ή όχι;

Ø Πότε θα σταματήσω;

Ø Είναι εντάξει ν’ αγαπώ και ν’ αποδέχομαι τον εαυτό μου ακόμη και όταν τα αποτελέσματα της σύγκρισής μου με κάποιον άλλο δεν είναι καλά σε κάποιον συγκεκριμένο τομέα;

Ø Επιλέγω ν’ αγαπώ και ν’ αποδέχομαι τον εαυτό μου ακόμη και όταν τα αποτελέσματα της σύγκρισής μου με κάποιον άλλο δεν είναι καλά σε συγκεκριμένο τομέα;

Από τον Ρόμπερτ Ήλια Νατζέμυ