Η ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΗΠΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΜΠΛΙΝΚΕΝ

Με ταχύ ρυθμό εξελίσσονται οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις: Την ώρα που στο Κογκρέσο κατατέθηκε επισήμως το σχέδιο για τον «Νόμο περί άμυνας και διακοινοβουλευτικής εταιρικής σχέσης ΗΠΑ-Ελλάδας 2021» (πέρασε προ ημερών από την αρμόδια Επιτροπή), μεταξύ Αθήνας και Ουάσινγκτον οι διαβουλεύσεις είναι εντατικές για την αναθεώρηση της αμυντικής συνεργασίας (MDCA) εντός του καλοκαιριού, που θα επισφραγιστεί με μια επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, στην Ελλάδα το φθινόπωρο, όπως προγραμματίζεται σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες.

Το νομοσχέδιο, που κατέθεσαν οι γερουσιαστές Ρόμπερτ Μενέντεζ και Μάρκο Ρούμπιο, «πατάει» πάνω στη δυναμική που δημιούργησε ο νόμος East Med Act και περιέχει συγκεκριμένες προβλέψεις για την αναβάθμιση της αμυντικής συνεργασίας αλλά και για την υποστήριξη του εκσυγχρονισμού των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Ίσως ένα από τα πιο κρίσιμα σημεία του είναι ότι ανοίγει τον δρόμο για την απόκτηση από την ελληνική Πολεμική Αεροπορία του μαχητικού αεροσκάφους τελευταίας γενιάς F-35, από τη συμπαραγωγή του οποίου έχει πλέον αποκλειστεί η Τουρκία.

Εφόσον το νομοσχέδιο ψηφιστεί, όπως αναμένεται, η Ελλάδα θα ενταχθεί στο λεγόμενο European Recapitalization Incentive Program και θα λαμβάνει ετήσια στρατιωτική βοήθεια 25 εκατ. δολαρίων από το 2022 μέχρι και το 2026. Με την ψήφισή του, το Κογκρέσο θα δώσει την έγκριση για την πώληση F-35 στην Ελλάδα και για την ενδεχόμενη παροχή δανείων στη χώρα μας τα οποία θα σχετίζονται με εξοπλιστικά προγράμματα.

Η MDCA, ωστόσο, είναι η συμφωνία που θα φέρει τον Άντονι Μπλίνκεν στην Αθήνα το φθινόπωρο, για να συναντηθεί με τον Κυριάκο Μητσοτάκη και με τον Νίκο Δένδια και να σηματοδοτήσουν τη νέα εποχή στη συνεργασία των δύο χωρών. Γιατί πρόκειται περί νέας εποχής; Διότι, σύμφωνα με όλες τις μέχρι στιγμής ενδείξεις, η ανανέωση της συμφωνίας αμοιβαίας αμυντικής συνεργασίας (MDCA) αυτήν τη φορά θα είναι πενταετής και όχι μονοετής ως είθισται και θα είναι πολύ πιο διευρυμένη. Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Παναγιωτόπουλος, έχει κάνει λόγο για δύο βασικά σενάρια για τη νέα συμφωνία. Το πρώτο αφορά στην επέκταση της αμερικανικής παρουσίας σε νέες τοποθεσίες, ενώ το δεύτερο επικεντρώνεται στην περαιτέρω βελτίωση και αναβάθμιση των υφιστάμενων υποδομών.

Δεν αποκλείεται, ωστόσο, να επιλεγεί τελικά ένας συνδυασμός των δύο σεναρίων. Εξάλλου, τους τελευταίους μήνες οι συζητήσεις που γίνονται στο τρίγωνο Μέγαρο Μαξίμου - υπουργείο Εξωτερικών – υπουργείο Εθνικής Άμυνας είναι διαρκείς, όπως και η επικοινωνία Αθήνας και Ουάσινγκτον σχετικά με τις νέες περιοχές στις οποίες οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται να έχουν στρατιωτική παρουσία (όπως η Σκύρος ή η Ξάνθη), όχι πλέον με την παραδοσιακή έννοια της βάσης όπως τη γνωρίζαμε τις περασμένες δεκαετίες, αλλά με πιο ευέλικτα σχήματα.

Η Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ υπεγράφη το 1990. Προέβλεπε δεκαετή ισχύ και δυνατότητα ετήσιας ανανέωσής της με ανταλλαγή ρηματικών διακοινώσεων έξι μήνες προ της λήξης της. Σύμφωνα με τις προβλέψεις αυτές, η ΜDCA ανανεώνεται έκτοτε κάθε χρόνο, με τη συγκεκριμένη δυνατότητα να παραμένει σε ισχύ. Τον Οκτώβριο του 2019, οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο κρατών, Νίκος Δένδιας και Μάικ Πομπέο, υπέγραψαν την Τροποποίηση του Παραρτήματος της Συμφωνίας, με στόχο την επικαιροποίηση και την αναγκαία προσαρμογή της Συμφωνίας στις τρέχουσες γεωπολιτικές συνθήκες στην ευρύτερη περιοχή, αναβαθμίζοντας σημαντικά τη στρατηγική σημασία της Ελλάδας. Μεταξύ άλλων διευρύνθηκε μέσω της Τροποποίησης το αποτύπωμα της παρουσίας των ΗΠΑ στην Ελλάδα, μέσω της φιλοξενίας αμερικανικών δυνάμεων σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις, των οποίων η διοίκηση και ο έλεγχος παραμένουν στην ελληνική πλευρά. Οι εγκαταστάσεις αυτές είναι στην περιοχή της Σούδας (Μαράθι), στην αεροπορική βάση της Λάρισας, στο Στεφανοβίκειο Μαγνησίας και στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης.

Η αναβάθμιση των εγκαταστάσεων αυτών και η συμφωνία για νέες θα εμπεριέχονται στην αναθεωρημένη συμφωνία, που θα σφραγίσει με την παρουσία του το φθινόπωρο στην Αθήνα ο Άντονι Μπλίνκεν. Τόσο η νέα MDCA όσο και ο νόμος Μενέντεζ-Ρούμπιο αναμένεται να ενισχύσουν σημαντικά τη στρατηγική σημασία της Ελλάδας και να στείλουν ένα μήνυμα διεθνώς ότι η χώρα μας αποτελεί ένα σταθερό και αξιόπιστο σύμμαχο και εταίρο με σημαίνοντα ρόλο στα Βαλκάνια και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.