ΓΙΟΡΤΑΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ

Είναι δωρεάν, δημοκρατικό και αξιόπιστο. Έχει τη μεγαλύτερη γεωγραφική εμβέλεια αλλά και το μεγαλύτερο κοινό σε σύγκριση με το Διαδίκτυο, την τηλεόραση και τις εφημερίδες. Συνεχώς καινοτομεί και αναπροσαρμόζεται, διατηρώντας τη μαγεία του. Είναι το ραδιόφωνο, που από την πρώτη ημέρα της εμφάνισής του συνεχίζει να πρωτοστατεί ως πηγή πληροφόρησης, αλλά και διασκέδασης. Γι’ αυτό άλλωστε του αρμόζει μια ξεχωριστή ημέρα αφιερωμένη μόνο σε αυτό! Και αυτή είναι η 13η Φεβρουαρίου.

Σκοπός της Παγκόσμιας Ημέρας Ραδιοφώνου είναι ο εορτασμός του ραδιοφώνου ως Μέσου Μαζικής Επικοινωνίας, η βελτίωση της διεθνούς συνεργασίας μεταξύ των ραδιοφωνικών οργανισμών και η ενθάρρυνση των μεγάλων διεθνών δικτύων, όσο και των τοπικών ραδιοφώνων, να προωθήσουν την πρόσβαση στην πληροφόρηση και την ελευθερία της έκφρασης στα ερτζιανά.

Η ημέρα ορίστηκε από την UNESCO και μετά από πρόταση της Ισπανικής Ακαδημίας Ραδιοφώνου το 2011. Η πρόταση των Ισπανών ήταν να τιμάται στις 30 Οκτωβρίου, ως φόρος τιμής στην περίφημη εκπομπή «Mercury Theatre On The Air» της CBS το 1938. Στην περίφημη αυτή εκπομπή ο πρωτοπόρος Όρσον Γουέλς, διαβάζοντας το μυθιστόρημα «Ο πόλεμος των κόσμων», έβγαλε τους Αμερικανούς στους δρόμους, νομίζοντας στ’ αλήθεια ότι οι Αρειανοί έκαναν εισβολή στη Γη. Όμως, η τελική απόφαση της UNESCO υπέδειξε την 13η Φεβρουαρίου, ημερομηνία κατά την οποία λειτούργησε για πρώτη φορά το Ραδιόφωνο του ΟΗΕ το 1946.

Φέτος, γιορτάζουμε τη 10η επέτειο της Παγκόσμιας Ημέρας Ραδιοφώνου και τα 110 χρόνια από την πρώτη λειτουργία του. Δεδομένου ότι πρόκειται για μια παγκόσμια ημέρα της UNESCO, αποτελεί σημαντική εκδήλωση για όλους τους ραδιοφωνικούς σταθμούς και του επαγγελματίες (ή ερασιτέχνες) του χώρου.

Το ραδιόφωνο λειτουργεί με τα ραδιοκύματα. Η ηλεκτρική ενέργεια που ρέει στην κεραία του πομπού κάνει τα ηλεκτρόνια να δονούνται πάνω και κάτω, παράγοντας έτσι τα ραδιοκύματα. Αυτά ταξιδεύουν και φτάνουν στους δέκτες μας (συσκευές ραδιοφώνων).

Ως εφευρέτης του ραδιοφώνου είχε αναγνωριστεί το 1895 ο Guglielmo Marconi. Όμως, μετά από απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών, η πατέντα του Ιταλού επιστήμονα θεωρήθηκε άκυρη. Αιτία ήταν η καταγραφή της ανακάλυψης μετάδοσης ραδιοφωνικών μηνυμάτων νωρίτερα από τον Nikola Tesla το 1893. Σημαντική είναι και η συνεισφορά του Ινδού φυσικού Jagadish Chandra Bose (1858 - 1937) για την ιδέα των ραδιοκυμάτων. Τον Νοέμβριο του 1895, ο Bose παρουσίασε μια δημόσια εκδήλωση στο δημαρχείο της Καλκούτας, όπου έστειλε ένα ηλεκτρομαγνητικό κύμα κατά μήκος 75 ποδιών, περνώντας από τοίχους για να χτυπήσει από απόσταση ένα κουδούνι και να εκραγεί μικρή ποσότητα πυρίτιδας.

Η πρώτη μετάδοση

Η πρώτη μετάδοση μουσικής και λόγου πραγματοποιήθηκε την παραμονή των Χριστουγέννων του 1906 από τον πρωτοπόρο της αμερικάνικης ραδιοφωνίας, τον Reginald Aubrey Fessenden, έναν Αμερικανό φυσικό και ηλεκτρολόγο μηχανικό που είχε γεννηθεί στον Καναδά. Η μετάδοση αρχίζει την παραμονή των Χριστουγέννων από τον ραδιοφωνικό σταθμό της εταιρείας National Electrical Signaling στο Μπράιαντ Ροκ, της Μασσαχουσέτης. Το πρόγραμμα περιελάμβανε μια εκτέλεση με βιολί του «Holy Night» του Gounod, καθώς και κομμάτια του Ευαγγελίου του Αγίου Λουκά μαζί με έναν χαιρετισμό για τη γιορτή των Χριστουγέννων, που το διάβασε ο ίδιος ο Fessenden. Η ασύρματη μετάδοση φτάνει μέχρι και πλοία που βρίσκονται περισσότερο από 100 μίλια μακριά.

Το ραδιόφωνο λειτούργησε πειραματικά έως το 1906 και αναπτύχθηκε εμπορικά στις αρχές της δεκαετίας του 1920. Οι ραδιοφωνικοί σταθμοί δημιουργήθηκαν σχεδόν τρεις δεκαετίες αργότερα και το ραδιοφωνικό σύστημα έγινε κοινό αγαθό σε όλο τον κόσμο μέχρι τη δεκαετία του 1950. Η επίσημη λειτουργία του FM radio ξεκίνησε το μακρινό 1939.

Το 1924, υπολογίζεται ότι χρησιμοποιούνται πάνω από 3 εκατομμύρια ραδιοφωνικές συσκευές στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στις 4 Δεκεμβρίου 1924 ανοίγει στο Βερολίνο ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός με το σύνθημα: «Ραδιόφωνο για όλους!» Λειτουργούν σχεδόν ταυτόχρονα οι ραδιοφωνικοί σταθμοί στη Λειψία, το Μόναχο, το Αμβούργο, τη Στουτγάρδη και μερικές άλλες πόλεις. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’20 για να ακούσει κανείς ραδιόφωνο χρειαζόταν ακουστικά. Το χωνί της Gecophone που κατασκευάστηκε το 1925 ήταν η πρώτη ευρέως διαθέσιμη ραδιοφωνική συσκευή που ενίσχυε τον ήχο αρκετά ώστε να μη χρειάζονται ακουστικά.

Το ραδιόφωνο στην Ελλάδα

Η πρώτη απόπειρα ραδιοφωνικής εκπομπής στην Ελλάδα γεννήθηκε το 1923 στις εγκαταστάσεις του «Ναυτικού Οχυρού» στην Αθήνα. Ο επίσημος φορέας συστήθηκε το 1938 και χρησιμοποιήθηκε για την προπαγάνδα του μεταξικού καθεστώτος. Γρήγορα έγινε δημοφιλές μέσο, ειδικά κατά τη διάρκεια του πολέμου με την Ιταλία και της τριπλής κατοχής. Μεταπολεμικά, το ραδιόφωνο επεκτάθηκε και παρήγαγε ποιοτικό και μορφωτικό πρόγραμμα με απήχηση στο ευρύ κοινό, αλλά βρισκόταν υπό στενό κρατικό έλεγχο.

To 1926 εξέπεμψε για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη ο Χρίστος Τσιγγιρίδης, επιχειρηματίας-εισαγωγέας ραδιοφωνικών συσκευών. Tρία χρόνια αργότερα, το 1929, μετά από κάποιες δοκιμές, δημιούργησε δικό του σταθμό που μετέδιδε πρόγραμμα με ελληνική και ξένη «σοβαρή» μουσική στο πλαίσιο της ΔΕΘ και μόνο κατά τη διάρκειά της. Ο Τσιγγιρίδης ήθελε να αυξήσει τις πωλήσεις ραδιοφώνων, γι’ αυτόν τον λόγο έφτιαξε τον σταθμό, ο οποίος μετέδιδε διαφημίσεις, αναγγελίες και ειδήσεις σε συνεργασία με την εφημερίδα «Μακεδονία». Ο σταθμός του Τσιγγιρίδη, που ήταν ο πρώτος στα Βαλκάνια, λειτουργούσε σε μονιμότερη βάση από το 1936 και έως το 1947, οπότε και απαλλοτριώθηκε υπέρ του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας. Λίγο νωρίτερα τους πομπούς του είχε χρησιμοποιήσει και το ΕΑΜ.

Σήμερα υπάρχουν 1.022 αδειοδοτημένοι ραδιοφωνικοί σταθμοί στην Ελλάδα και πάνω από 44.000 παγκοσμίως.

Δεοντολογία

Ο ακρογωνιαίος λίθος του ραδιοφωνικού τομέα να είναι πλουραλιστικός, χωρίς αποκλεισμούς, και δημοκρατικός. Ακόμα οι ραδιοφωνικοί σταθμοί θα μπορούσαν να φέρουν πιο κοντά πολυπολιτισμικές ομάδες, προσφέροντας διαφορετικές προοπτικές σε ζητήματα, μέσω ίσων ευκαιριών και πολιτικών δίκαιης μεταχείρισης.

«Σε αυτήν την Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου, ας αναγνωρίσουμε τη διαρκή ισχύ του ραδιοφώνου για να προωθήσουμε την πολυμορφία και να βοηθήσουμε στην οικοδόμηση ενός πιο ειρηνικού και χωρίς αποκλεισμούς κόσμου» – Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες.

Απανταχού ραδιοφωνατζήδες, χρόνια πολλά!