ΓΙΑΤΙ Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΔΥΝΑΜΙΤΙΖΕΙ ΤΟΝ ΔΙΑΛΟΓΟ;

Μετά από μια σύντομη περίοδο νηνεμίας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επέστρεψε στην πολιτική της έντασης και των προκλήσεων, θέτοντας σοβαρούς προβληματισμούς στην Αθήνα. Με την προαναγγελία της επιστροφής τού Yavuz στην Ανατολική Μεσόγειο, τις παρενοχλήσεις των ελληνικών σκαφών από τούρκικες ακταιωρούς, την προσπάθεια μεταφοράς προσφύγων στα ελληνικά ύδατα, και τέλος τις υπερπτήσεις πάνω από τα ελληνικά νησιά, κυβέρνηση και υπουργείο Εξωτερικών προετοιμάζονται για ένα ακόμα «δύσκολο» δεκαήμερο στις σχέσεις μας με την Τουρκία.

Στην πραγματικότητα, η νέα τουρκική επιχείρηση κλιμάκωσης της έντασης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, εγείρει σημαντικά ερωτήματα γύρω από τη στρατηγική του Τούρκου Προέδρου αλλά και από τις τακτικές κινήσεις που αναμένεται να ακολουθήσει το επόμενο διάστημα. Κυρίως όμως βραχυκυκλώνει τους υπολογισμούς του υπουργείου Εξωτερικών, που βλέπει τον Ερντογάν για ακόμα μια φορά να «κλωτσάει» την ευκαιρία συνεννόησης, λίγες μονάχα ώρες πριν από την προγραμματισμένη επίσκεψη του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια στην Τουρκία.

Προβληματισμός και ερωτήματα για το ταξίδι στην Άγκυρα

Σε λίγες ημέρες ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών αναμένεται να βρεθεί στην Κωνσταντινούπολη, όπου θα συναντήσει τον Τούρκο ομόλογό του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Κατά τη διάρκεια μάλιστα της επίσκεψής του, η τουρκική πλευρά είχε αφήσει να εννοηθεί πως οι δυο ΥΠ.ΕΞ. θα προετοίμαζαν και μια μελλοντική συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν.

Τα νέα δεδομένα, τα οποία δημιουργεί η τουρκική προκλητικότητα, θέτουν αυτό το ταξίδι εν αμφιβόλω, καθώς ο Νίκος Δένδιας είχε ξεκαθαρίσει από την πρώτη στιγμή πως θα επισκεφθεί την Άγκυρα, υπό την προϋπόθεση πως η Τουρκία θα απείχε από τις προκλητικές ενέργειες, δείχνοντας έμπρακτα πως στόχος της είναι η αποκλιμάκωση της έντασης.

Αυτό που κυβερνητικοί βουλευτές ισχυρίζονται είναι πως τα γεγονότα της Παρασκευής, ανοιχτά της Λέσβου, έχουν προβληματίσει ιδιαίτερα την κυβέρνηση. Οι ριψοκίνδυνοι ελιγμοί των τουρκικών ακταιωρών μπορεί να είναι κάτι συνηθισμένο, όμως η εικόνα τουρκικών ακταιωρών να «σπρώχνουν» πρόσφυγες εντός των ελληνικών υδάτων είναι για την Αθήνα «κόκκινη γραμμή».

Αυτός εξάλλου είναι και ο λόγος για τον οποίο ο Νότης Μηταράκης γνωστοποίησε το γεγονός -και μάλιστα στα αγγλικά- με στόχο να εκθέσει την Τουρκία και να προειδοποιήσει την Ευρώπη ώστε να αναλάβει πρωτοβουλίες.

Συνεπώς, αυτό που προκύπτει είναι πως η εβδομάδα αυτή θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για τις αποφάσεις του πρωθυπουργού και του υπουργού Εξωτερικών.

Τα δυο σενάρια του ΥΠ.ΕΞ

Από το απόγευμα της Παρασκευής, Μέγαρο Μαξίμου και υπουργείο Εξωτερικών επιχειρούν να αποκωδικοποιήσουν τους στόχους των νέων προκλήσεων Ερντογάν.

Η μια ερμηνεία, που κερδίζει χώρο εντός του ΥΠ.ΕΞ., θέλει την Άγκυρα να «δυσκολεύεται» από τη διαδικασία των συζητήσεων και των διαπραγματεύσεων και να αποζητά ευκαιρία για να δραπετεύσει. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, ο Ερντογάν δυναμιτίζει το κλίμα, με στόχο να προκαλέσει την αντίδραση της Αθήνας, και έτσι να απεμπλακεί από το πλαίσιο των συνομιλιών, χωρίς να πάρει πάνω του το πολιτικό κόστος.

Η δεύτερη ερμηνεία είναι ιδιαίτερα κριτική προς τους κυβερνητικούς χειρισμούς και υποστηρίζει πως η υποχωρητικότητα Βρυξελλών και Αθήνας έχει αποθρασύνει τον Ταγίπ Ερντογάν. Όσοι ασπάζονται αυτή την προσέγγιση, επισημαίνουν πως η εκμηδένιση της αποτρεπτικής ισχύος της χώρας, σε συνδυασμό με την απροθυμία της Ευρώπης για επιβολή κυρώσεων, τροφοδοτεί την απληστία του Τούρκου Προέδρου. «Θέλει να δείξει πως είναι ρυθμιστής του παιχνιδιού… μας θέλει στο τραπέζι του διαλόγου όσο πιο τσαλακωμένους γίνεται», μας ανέφερε διπλωμάτης με μεγάλη εμπειρία στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, όταν του ζητήσαμε να σχολιάσει την απότομη κλιμάκωση της έντασης λίγο πριν από τη συνάντηση των δύο ΥΠ.ΕΞ.

Το τρίτο σενάριο και οι νέες εξελίξεις στην Τουρκία

Η τρίτη ερμηνεία των κινήσεων Ερντογάν προέρχεται από μια σχολή σκέψης με βαθιές ρίζες στην ελληνική εξωτερική πολιτική, και θέλει την Τουρκία να εξωτερικεύει τις εσωτερικές της κρίσεις. Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, η πίεση που δέχεται ο Ερντογάν στο εσωτερικό της χώρας, είτε από την οικονομία, είτε από τον στρατό, είτε από την αντιπολίτευση, εξωτερικεύεται στις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα. Έτσι, ο Τούρκος Πρόεδρος αποσπά την «προσοχή» των Τούρκων από τα πραγματικά τους προβλήματα και ενοποιεί κοινωνία και πολιτικό κόσμο απέναντι σε έναν εσωτερικό εχθρό.

Η προσέγγιση πατάει πάνω στην πράγματι οριακή κατάσταση της τουρκικής οικονομίας, τη σκληρή αντιπολίτευση που δέχεται ο Τούρκος Πρόεδρος από την αξιωματική αντιπολίτευση, αλλά και τα νέα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Ερντογάν από τον στρατό. Σημειώνεται πως χθες το βράδυ, η επιστολή των 103 αποστράτων Ναυάρχων του Πολεμικού Ναυτικού, με την οποία εναντιώνονται σε επιλογές της κυβέρνησης Ερντογάν, έχει βάλει φωτιά στο πολιτικό σκηνικό, με τους εκπροσώπους μάλιστα του Τούρκου Προέδρου να κάνουν λόγο για απόπειρα πραξικοπήματος.