ΦΟΒΟΥ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΚΑΙ… ΒΡΕΤΑΝΟΥΣ

Με την ημερομηνία έναρξης της άτυπης πενταμερούς για το Κυπριακό να πλησιάζει, το διπλωματικό πόκερ Αθήνας, Λευκωσίας και Άγκυρας φουντώνει. Στόχος όλων των πλευρών είναι να φτάσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τους καλύτερους δυνατούς όρους, αλλά και να κερδίσουν ερείσματα σε διεθνές επίπεδο.

Οι συγκεκριμένες διαπραγματεύσεις, όμως, έχουν τρία σημαντικά διαφοροποιητικά στοιχεία από τις προηγούμενες προσπάθειες εξεύρεσης λύσης. Το πρώτο έχει να κάνει με το γεγονός πως λαμβάνουν χώρα σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη καμπή των ελληνοτουρκικών σχέσεων και ενώ Ελλάδα και Τουρκία έχουν κάτσει στο τραπέζι των διερευνητικών επαφών.

Το δεύτερο έχει να κάνει με το διεθνές στερέωμα και δη με το γεγονός πως σε αυτές τις διαπραγματεύσεις η Μεγάλη Βρετανία, ως εγγυήτρια δύναμη, έρχεται ως αυτόνομη δύναμη και όχι ως μια χώρα μέλος της Ε.Ε.

Το τρίτο στοιχείο είναι πως, στις διαπραγματεύσεις αυτές, ο Ερντογάν εμφανίζεται πιο επιθετικός από ποτέ, συνεπικουρούμενος μάλιστα από τον σκληροπυρηνικό ηγέτη των Τουρκοκύπριων, Ερσίν Τατάρ.

Μέτωπο… ΟΗΕ από Αναστασιάδη και Μητσοτάκη

Το πρωί της Δευτέρας, ο Έλληνας πρωθυπουργός επισκέφθηκε τη Λευκωσία, ώστε από κοινού με τον Κύπριο Πρόεδρο να χαράξουν μια ενιαία στρατηγική για την επικείμενη διαπραγμάτευση στο πλαίσιο της πενταμερούς.

Κοινή θέση των Κυριάκου Μητσοτάκη και Νίκου Αναστασιάδη φαίνεται πως είναι οι διαπραγματεύσεις και άρα η οποιαδήποτε λύση προκύψει από αυτές πρέπει να είναι στη βάση των αποφάσεων του ΟΗΕ.

«Μόνη βιώσιμη λύση είναι η διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα. Ένα κράτος με διεθνή προσωπικότητα, μία κυριαρχία και μία ιθαγένεια και με διασφαλισμένη την εδαφική ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης, απαντώντας έτσι εμμέσως στις δηλώσεις Τσαβούσογλου για λύση δυο κρατών.

«Επιδιώκουμε να δούμε μία Τουρκία που θα αποδεικνύει εμπράκτως πως επιθυμεί έναν ειλικρινή και εποικοδομητικό διάλογο, μακριά από μονομερείς ενέργειες. Θέλουμε να πιστεύουμε πως η Ε.Ε. θα επιδείξει αλληλεγγύη», σημείωσε από την πλευρά του ο Νίκος Αναστασιάδης.

Μάλιστα, πίσω από τις κάμερες, ο Κυριάκος Μητσοτάκης διαβεβαίωσε τον κ. Αναστασιάδη ότι ο τερματισμός της τουρκικής κατοχής και η εξεύρεση συνολικής και συμπεφωνημένης λύσης του Κυπριακού παραμένει κορυφαία εθνική προτεραιότητα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και ότι η Ελλάδα ουδέποτε θα αποδεχθεί τετελεσμένα, ούτε θα συναινέσει στη νομιμοποίησή τους, ενώ τόνισε πως προαπαιτούμενο της επανένωσης είναι η πλήρης και ταχεία απόσυρση των κατοχικών στρατευμάτων.

Οι απειλές Τατάρ και η στρατηγική της Τουρκίας

Το γεγονός πως Αθήνα και Άγκυρα βρίσκονται εν μέσω των διερευνητικών επαφών, δεν αποτρέπει την Τουρκία από την υιοθέτηση μιας ιδιαίτερα επιθετικής ατζέντας για το κυπριακό ζήτημα.

Στη μακρά λίστα των τουρκικών προκλήσεων έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας, προστέθηκαν τη προηγούμενη εβδομάδα οι νέες απειλές Τσαβούσογλου, ο οποίος από τα Κατεχόμενα προέκρινε τη λύση των δύο κρατών και έθεσε επί της ουσίας ζήτημα διαμοιρασμού των κερδών που θα προκύψουν από τις εξορύξεις στην κυπριακή ΑΟΖ.

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο ηγέτης του ψευδοκράτους, Ερσίν Τατάρ, ο οποίος σε χθεσινή του συνέντευξη σε Τούρκους δημοσιογράφους, έθεσε ως προαπαιτούμενο της οποιασδήποτε λύσης για την Κύπρο, την αναγνώριση του τουρκοκυπριακού κράτους.

Το τεταμένο κλίμα έρχεται να επιδεινώσει ακόμα περισσότερο η παράνομη επίσκεψη του αντιπροέδρου της τουρκικής κυβέρνησης, Φουάτ Οκτάι. Σύμφωνα δε με το τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης εργασίας θα υπογραφούν συμφωνίες στους τομείς της ανάπτυξης, των μεταφορών και της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.

Ωστόσο, δεν διευκρινίζεται εάν αυτές οι συμφωνίες θα περιλαμβάνουν και την περίκλειστη περιοχή των Βαρωσίων, όπου ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν, είχε αναγγείλει κατά την επίσκεψή του στις 15 Νοεμβρίου 2020 αξιοποίηση της πόλης – επίσκεψη που είχε προκαλέσει την αντίδραση του ΟΗΕ και της Ε.Ε.

Οι βόμβες Κοτζιά για το Κυπριακό

Σε συνέντευξη που παραχώρησε ο Νίκος Κοτζιάς στον «Φιλελεύθερο Κύπρου», ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την άτυπη πενταμερή, προειδοποιώντας πως η Τουρκία μαζί με τους συμμάχους της θα διεκδικήσει μια «συνομοσπονδιακή λύση» για την Κύπρο, ανεξάρτητα της ονομασίας της, ως λύση συμβιβασμού. «Στόχος της, να κατέχει ποικιλότροπα τη βόρεια Κύπρο και να ελέγχει ταυτόχρονα όλο το νησί, την κυπριακή ΑΟΖ και τις άλλες θαλάσσιες ζώνες. Την εξωτερική και αμυντική πολιτική της Κυπριακής Δημοκρατίας», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Κοτζιάς, ο οποίος επανέλαβε πως οι διαπραγματεύσεις «οφείλουν να εκκινήσουν από το σημείο που διακόπηκαν στο Γκραν Μοντανά».

Ο πρώην Έλληνας ΥΠ.ΕΞ. επιτέθηκε και κατά της κυβέρνησης Μητσοτάκη, την οποία και κατηγόρησε όχι μόνο για έλλειψη στρατηγικής αλλά και διάθεσης να πετύχει μια ουσιαστική λύση για το κυπριακό ζήτημα. «Για πρώτη φορά σε επίσημες ομιλίες οι κυβερνώντες, όπως αυτή του Μητσοτάκη στη ΓΣ του ΟΗΕ, “ξέχασαν” να μιλήσουν για κατοχή της Κύπρου. Στο Συμβούλιο της ΕΕ άφησαν σε πολλές φάσεις την Κύπρο μόνη της. Η Ελλάδα δεν έχει κάνει καμιά ουσιαστική προεργασία ενόψει της Πενταμερούς και δεν επεξεργάστηκε κάποια νέα κείμενα, που να βοηθούν».

Οι προειδοποιήσεις Ιγνατίου

Ένας από τους Έλληνες. που ξέρουν όσο λίγοι πράγματα και καταστάσεις για το Κυπριακό, είναι ο Μιχάλης Ιγνατίου. Σε πρόσφατο κείμενό του, ο Κύπριος δημοσιογράφος κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την πενταμερή, λέγοντας χαρακτηριστικά πως η Τουρκία –με την ανοχή της Μεγάλης Βρετανίας– μπαίνει στις διαπραγματεύσεις από θέση ισχύος.

«Φοβάμαι –και το καταθέτω για να υπάρχει– ότι για το πρόβλημα της Κύπρου θα ζήσουμε πολύ δυσάρεστες καταστάσεις. Η Πενταμερής Διάσκεψη είναι μία μεγάλη παγίδα. Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, θα πάει σε αυτήν τη σύναξη, όπως το “γουρούνι στο σακί”. Πάει στην Πενταμερή λαβωμένος. Κυριολεκτικά. Και σε μειονεκτική θέση», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Ιγνατίου, προσθέτοντας πως «η Πενταμερής Διάσκεψη του ΟΗΕ δεν είναι παγίδα μόνο για τον κ. Αναστασιάδη. Είναι και για τον κ. Μητσοτάκη».

Ο ρόλος των Βρετανών…

Η Μεγάλη Βρετανία, αν και εγγυήτρια δύναμη, τα τελευταία χρόνια δεν διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξελίξεις στο Κυπριακό, αρκούμενη στο να εξασφαλίζει τα δικά της δικαιώματα στη Μεγαλόνησο. Μετά το Brexit, και με δεδομένο τον εντεινόμενο ανταγωνισμό της με την Ε.Ε., το Λονδίνο φαίνεται να αναζητεί και πάλι ρόλο στη διεθνή σκακιέρα, επιδιώκοντας την αναβάθμιση της παρουσίας της στην Ανατολική Μεσόγειο.

Την εβδομάδα που πέρασε, ο υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, Ντόμινικ Ράαμπ, υποδέχθηκε στο Λονδίνο τον Έλληνα ομόλογό του, Νίκο Δένδια, συνομίλησε με τον Τούρκο, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ενώ ταξίδεψε και έως την Κύπρο όπου συναντήθηκε τόσο με την κυπριακή ηγεσία, όσο και με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη, Ερσίν Τατάρ.

Από τις δημόσιες δηλώσεις του κ. Ράαμπ περί «ευελιξίας» σε ό,τι αφορά το σκέλος των διακοινοτικών συνομιλιών για την κυβέρνηση (όχι δηλαδή για εγγυήσεις/ασφάλεια), αλλά και τα μηνύματα που έχει λάβει η Λευκωσία από Ευρωπαίους εταίρους και από τον διεθνή παράγοντα γενικότερα, είναι απολύτως σαφές ότι όλα είναι στο τραπέζι, ακόμα και αν άπαντες δεσμεύονται επί της αρχής στη λύση της διζωνικής-δικοινοτικής ομοσπονδίας.

Ωστόσο, δεν είναι λίγοι εκείνοι οι αναλυτές, οι οποίοι θέτουν ευθέως ερωτηματικά γύρω από τη στάση του Λονδίνου και την εμπλοκή των Βρετανών στις διαπραγματεύσεις, κάνοντας λόγο για φιλο-τουρκική στάση των βρετανικών κυβερνήσεων.

Τα ψηφίσματα του ΟΗΕ

Ο εκπρόσωπος Εξωτερικών της Ε.Ε., Ζ. Μπορέλ, αναμένεται να πάει στην Κύπρο στις 20-21 Φεβρουαρίου για συνομιλίες με τον πρόεδρο, Ν. Αναστασιάδη, και τον ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, Ερσίν Τατάρ.

Για τις Βρυξέλλες είναι σαφές ότι δεν μπορεί να συζητηθεί οποιαδήποτε άλλη λύση εκτός του πλαισίου των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και πολύ περισσότερο δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή η πρόταση για δύο κράτη, ισότιμα και με ίσα κυριαρχικά δικαιώματα, όπως δηλώνει η Τουρκία.

Πέραν των άλλων, η Ε.Ε. είναι δεσμευμένη και από τη συμφωνία ένταξης της Κύπρου στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ. Από την πλευρά της η Άγκυρα, αλλά και ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων, Ερσίν Τατάρ, προβάλλουν με κάθε ευκαιρία την πρόταση διεξαγωγής πολυμερούς διάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο, με όρους όμως που είναι δύσκολο ακόμη και ο Ζ. Μπορέλ να αποδεχθεί.