ΕΥΒΟΙΩΤΕΣ: ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ;

Στην Ελλάδα οι μονοκατοικίες και τα διώροφα με τα λουλούδια χάθηκαν και γέμισε ο τόπος από πολυκατοικίες κι αυτοκίνητα, δημιουργώντας κυκλοφοριακό νέφος, αλλοτρίωση και μόνιμη γκρίνια για την έλλειψη πάρκινγκ. Ο πολιτισμός μας βασισμένος στην κυριαρχία της φύσης. Αν καταλάβαμε ότι πρέπει να προχωρήσουμε σε δενδροφυτεύσεις; Η δημαρχία Μπακογιάννη υπήρξε το πιο σύντομο ανέκδοτο με περιπάτους της συμφοράς, έργα βιτρίνας και κινήσεις εντυπωσιασμού με φοίνικες ξεραμένους.

Η ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ. Τις πταίει τελικά και σχεδόν κάθε χρόνο καιγόμαστε; Φταίει ο Πολύδωρας, η Δούρου, ο Χαρδαλιάς; Είναι ανίκανος όλος ο διοικητικός μηχανισμός; Η αλήθεια είναι πως όλα τα προβλήματα και η προχειρότητα του ελληνικού Δημοσίου, παρ’ ότι διαθέτει κι άξια στελέχη, συμπυκνώνονται εδώ. Ποτέ δεν έγινε μία σοβαρή αναδιοργάνωση του διοικητικού μηχανισμού. Ποτέ δεν ασχοληθήκαμε, με εξαίρεση τον δήμαρχο Αθηναίων, Δημήτρη Μπέη, με τις δενδροφυτεύσεις νεραντζιών, σοβαρά. Κι ο Αντώνης Τρίτσης προσπάθησε να αφήσει έργο στην Αττική, αλλά πολιτικοί και διοικητικοί μηχανισμοί, συντεχνίες και μικροσυμφέροντα έκαναν διαχρονικά παιχνίδι ή σπέκουλα πάνω στα καμένα.

Οι πιο νέοι πολιτικοί πληρώνουν την ολιγωρία των παλιών, που μπάζωσαν όλη την Αττική και τα ρέματά της, με τον «εθνάρχη» Κωνσταντίνο Καραμανλή να έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης στην ολοκλήρωση του μπαζώματος της Αθήνας, που είχε την τιμητική της την περίοδο της δικτατορίας των Συνταγματαρχών. Όλη η Ελλάδα ένα γιαπί, με τους συντελεστές δόμησης να χτυπούν κόκκινο, με πολεοδομικά σχέδια κατόπιν εορτής και υποψίες για διαφθορά. Κι ενώ όλες οι πρωτεύουσες του κόσμου καμαρώνουν για τα ποτάμια τους, εμάς κυλούν κάτω από δρόμους, από το τραμ κ.ο.κ., και ορμούν, όπως έγινε στη Μάνδρα, να μας πνίξουν. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δυστυχώς πέρασε κάτω από τον πήχη που ο ίδιος έβαλε, όταν κατηγορούσε τον Αλέξη Τσίπρα για όσα τραγικά συνέβησαν στο Μάτι. Αν, όμως, μία περιοχή καίγεται επί 8 ημέρες, δεν φταίει η Κλιματική Αλλαγή ούτε ο κακός μας ο καιρός. Φταίει ο έχων την ευθύνη της κυβέρνησης.

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη ζήτησε συγγνώμη τη μία μέρα και την άλλη το πήρε πίσω, διά του Νίκου Χαρδαλιά, λέγοντας πως έκανε ό,τι ήταν δυνατόν, δεδομένων των συνθηκών. Ο κανόνας για την πυρκαγιά είναι ένας και δεν αλλάζει: Αν δεν σβήσει τα πρώτα λεπτά, τότε η φωτιά θα μεγαλώσει. Όταν ψηλώσει μία φωτιά, δεν μπορείς να τη σβήσεις. Κι άμα έχει κι αέρα, δεν μπορείς να τη σβήσεις με τίποτα. Προϊστάμενος όμως του Ν. Χαρδαλιά είναι ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, ο οποίος έχει εμπειρία στις φωτιές και δήλωνε ετοιμοπόλεμος στις αρχές του φετινού καλοκαιριού. Μόνο που εδώ δεν μιλάμε για το απομονωμένο Μάτι με τους ισχυρούς ανέμους, που μέσα σε λιγότερο από μισή ώρα πήρε φωτιά το Κορδελιό, μιλάμε για τη Βαρυμπόμπη που είναι εύκολη η πρόσβαση λόγω της εθνικής οδού.

ΠΡΟΛΗΨΗ, ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ. Ζητούμενο λοιπόν το πόσο χρησιμοποιούμε τις νέες τεχνολογίες, π.χ. χρήση drones για πυρκαγιές, όταν οι Ρουμάνοι έρχονται να μας βάλουν τα γυαλιά; Γιατί δεν έγιναν οι προσλήψεις που είχαν δρομολογηθεί επί ΣΥΡΙΖΑ; Γιατί μπήκαν επικεφαλής άτομα που ελέγχονται πειθαρχικά για τη διαχείριση της φωτιάς το Μάτι; Πόσοι είναι ηλιακά νέοι πυροσβέστες, για να μπορούν να σβήνουν φωτιές; Κι εδώ ισχύει πως, σε ορισμένες περιπτώσεις εκτάκτων αναγκών, οι προσλήψεις μέσω ΑΣΕΠ είναι μία προβληματική κατάσταση. Και ταυτόχρονα υπάρχει κι ευρωπαϊκή δυσκινησία, πέρα από τον ελληνικό κομματισμό. Η γραφειοκρατία των Βρυξελλών είναι δικλείδα ασφαλείας για διάφορα παρατράγουδα ελληνικής κοπής, αλλά δεν βοηθά σε πραγματικά κρίσιμες στιγμές να αντιμετωπιστεί ένα πρόβλημα. Την ίδια στιγμή, πόσοι δήμαρχοι έχουν πραγματικά ασχοληθεί με το περιβάλλον και έχουν κάνει τους απαραίτητους καθαρισμούς; Πόσοι δήμαρχοι είναι της κακιάς ώρας αλλά εκλέγονται, γιατί έχουν καλές κομματικές περγαμηνές και πολλούς συγγενείς να τους ψηφίσουν; Μέχρι σήμερα υπάρχουν δήμαρχοι που δεν έχουν κάνει την παραμικρή δουλειά για την προστασία από τις πυρκαγιές. Μετά, θα φταίει ο Χατζηπετρής βέβαια.

Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ. Είναι σαφές πως είναι κι η ευθύνη του πολίτη να μην πετά όπου να ’ναι τσιγάρα, σκουπίδια κ.ά., και να καθαρίζει τα κτήματά του, είναι ξεκάθαρη. Όμως, μέσα στην πανδημία, πολλοί δεν είχαν καν πρόσβαση επί δύο χρόνια στις περιουσίες τους, αφού υπήρξε περιορισμός μετακινήσεων. Ωστόσο, η ελληνική κοινωνία των πολιτών και η αλληλεγγύη από ξένες χώρες ήταν το πιο ελπιδοφόρο μήνυμα μέσα στους δύσκολους καιρούς. Μεμονωμένα άτομα, πολίτες, εταιρείες, κάλυψαν ένα κενό της πολιτείας. Οι εθελοντές κάλυψαν ένα μεγάλο μέρος του κενού της κρατικής και της τοπικής διοίκησης. Το πιο βασικό ζήτημα όμως είναι πως δεν υπάρχει οργανωμένος εθελοντισμός παρά μόνο σε περιορισμένη κλίμακα. Όλοι περιμένουμε από τους άλλους. Πόσοι ξέρουμε να χρησιμοποιήσουμε έναν πυροσβεστήρα; Πόσοι γνωρίζουμε τι πρέπει να κάνουμε αν είμαστε δίπλα σε φωτιά για να μην καούμε; Είναι σαφές πως κάθε χώρα έχει πεπερασμένο αριθμό πόρων, ανθρώπινων και μηχανικών. Αντί όμως να πάρει πυροσβέστες, η κυβέρνηση Μητσοτάκη ήθελε πανεπιστημιακή αστυνομία. Πήγαν να βοηθήσουν οι εθελοντές, και τους έδιωχναν.

ΠΑΝΙΚΟΣ ΑΠΟ ΑΛΛΕΠΑΛΛΗΛΑ ΛΑΘΗ. Όταν μία φωτιά εξαπλώνεται, σημαίνει ότι έχουν γίνει πολλά λάθη μαζί. Ο Ν. Χαρδαλιάς μίλησε για 586 φωτιές μέσα σε μία εβδομάδα. Όσοι δημοσιογράφοι ασχολούμαστε με τις φωτιές, ξέρουμε ότι αυτό που θεωρεί περίεργο συμβαίνει κάθε καλοκαίρι. Καθημερινά συχνά τον Αύγουστο μπαίνουν περίπου 100 φωτιές, μικρές - μεγάλες. Το πρόβλημα είναι πως από τα προηγούμενα λάθη δεν μαθαίνουμε. Απόδειξη, το γεγονός ότι πολλές φορές πέρασε ακόμη και την εθνική οδό το πύρινο μέτωπο, κι από τύχη δεν είχαμε νέο μικρότερο Μάτι. Το ίδιο σενάριο επαναλήφθηκε και στην Εύβοια και στην Αρκαδία. Πάνω στον πανικό της η κυβέρνηση επιστράτευσε την επικοινωνία αντί για την ουσία, βάζοντας ένα πρόσωπο, που όντως έχει καλές περγαμηνές, τον Σταύρο Μπένο. Όμως, η πολιτική δεν είναι ατομική υπόθεση. Είναι συλλογική. Το γεγονός ότι κάηκε ξανά επί ΝΔ η περιοχή της Ολυμπίας και τα γειτονικά χωριά δεν είναι θέμα κλιματικής αλλαγής, είναι θέμα ασχετοσύνης κι εγκληματικής ανευθυνότητας.

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ. Φωτιές εκδηλώνονται στην Αυστραλία, πυρκαγιές στην Καλιφόρνια, λαίλαπα στην Αφρική, κόκκινος εφιάλτης και στη Σιβηρία. Κάθε φωτιά έχει τα δικά της χαρακτηριστικά. Αλλού φωτιές βάζουν κτηνοτρόφοι, αλλού οικοπεδοφάγοι, αλλού πυρομανείς. Ο κόσμος με δυσκολία ανέπνεε στην Αττική, και ήταν αληθινή κόλαση για ανθρώπους με αναπνευστικά προβλήματα. Κι έπονται πλημμύρες, αν δεν γίνουν γρήγορα εργασίες. Οι φωτιές συνδέονται με κάθε λογής συμφέροντα, με τις αβλεψίες, με τα προβλήματα από απαρχαιωμένους στύλους της ΔΕΗ, από δυνάμει φλεγόμενες βόμβες από σκουπίδια, παράφρονες Νέρωνες, ενώ κατά καιρούς ακούγεται το σενάριο της ακροδεξιάς ή της ξένης τρομοκρατίας, και τώρα παίζει και το σενάριο των ανεμογεννητριών.

ΔΟΜΗΣΗ ΚΙ ΑΥΘΑΙΡΕΤΗ ΔΟΜΗΣΗ. Ο τρόπος που είναι δομημένος ο χώρος στην Ελλάδα με οικιστικές και δασικές χρήσεις ταυτόχρονα, με τρελές απαιτήσεις από τη νομοθεσία για κόψιμο δέντρων, ακόμη κι αν αυτά είναι έτοιμα να πέσουν και να σκοτώσουν κάποιον πολίτη, με πολυδιάσπαση υπηρεσιών και κυρίως με κομματικούς στρατούς μέσα στη δημόσια διοίκηση δεν μπορεί να λειτουργήσει διαφορετικά. Ποτέ δεν έγινε υπεύθυνη πολιτική για τη δόμηση. Μέχρι σήμερα οι άνθρωποι που θέλουν να γκρεμίσουν ένα αυθαίρετο κτίσμα δεν μπορούν, γιατί πρέπει να πάρουν άδεια. Αντί να δει η πολιτεία σοβαρά τι μπορεί να κάνει για ανθρώπους, που το αυθαίρετο είναι το ένα και μοναδικό τους σπίτι, αντί να κάνει ένα ξεσκαρτάρισμα για ανθρώπους που έχουν χτίσει παλάτια στις παραλίες, βαυκαλίζεται με χάρτες χρήσεων γης, που είναι προπολεμικοί. Κι εδώ υπάρχει ευθύνη και σ’ ένα κομμάτι του ΣΥΡΙΖΑ που εθελοτυφλεί. Παρ’ ότι χρειάζεται η χώρα δασολόγιο-κτηματολόγιο, η πολιτική για τα αυθαίρετα με κάθε κυβέρνηση είναι εντελώς εκτός τόπου και χρόνου, χωρίς να λαμβάνει υπόψη περιβαλλοντικές και κοινωνικές παραμέτρους, για λόγους φοροεισπρακτικούς. Γιατί κανείς δεν μπορεί να νομιμοποιήσει ή να γκρεμίσει ένα αυθαίρετο, αν δεν έχει τα χρήματα και τις προϋποθέσεις να το κάνει.

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ. Στην Ελλάδα τα πευκοδάση αποτελούν καταφύγιο ζώων και πουλιών, χώρο εργασίας για ρητινοκαλλιεργητές, αιγοπροβατοτρόφους, μελισσοκόμους, καστανοπαραγωγούς, δασολόγους, δασοπόνους, λιβαδοπόνους, ξυλοκόπους, ανθρώπους που ασχολούνται με τον τουρισμό-επισιτισμό κ.ά. Η παρούσα κυβέρνηση επί Χατζηδάκη δυστυχώς πέρασε τον δασοκτόνο νόμο για χτίσιμο, ακόμη και σε περιοχές Natura, αφήνοντας πεδίο δόξης λαμπρό για κάθε λογής καταπατητές. Κι είναι γεγονός πως η δασοπυρόσβεση πρέπει να ξαναπεράσει στα χέρια των δασολόγων, αφού το δάσος είναι ένας ζωντανός οργανισμός και θέλει ειδική μεταχείριση.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΑΝΩ ΣΤΙΣ ΦΩΤΙΕΣ. Ουδέποτε έγινε σοβαρή συζήτηση για τις χρήσεις γης και τις πυρκαγιές. Επικρατεί άγνοια. Ενώ όλοι ξέρουν ότι σε περίπτωση σεισμού πρέπει να μπουν κάτω από τραπέζια, ή κάτω από τις κάσες στις πόρτες, ελάχιστοι γνωρίζουν πως μπορούν να προστατευθούν ή να βοηθήσουν σε περίπτωση πυρκαγιάς. Το παράδειγμα Καμίνη στο Μάτι, που τα παιδιά από την κατασκήνωση σώθηκαν, θα έπρεπε να ακολουθηθεί γενικότερα. Η εκπαίδευση στο σχολείο είναι μακριά από την πραγματικότητα των πυρκαγιών και γενικά των φυσικών καταστροφών. Και δεν είναι τυχαίο ότι αν αύριο σκάσει το ηφαίστειο της Σαντορίνης, πολλοί θα χάσουν τις περιουσίες τους ή ακόμη και τη ζωή τους, σ’ ένα νησί ηφαιστειογενές που έχει υπερδομηθεί.

ΧΡΗΜΑ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ. Η κλιματική κρίση εντείνει τα ακραία καιρικά φαινόμενα: παγωνιές, πλημμύρες, ξηρασία, δημιουργώντας μεγάλα προβλήματα και στη γεωργία και την κτηνοτροφία αλλά και στις υποδομές. Τα επόμενα χρόνια η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι πάνω από 140 εκατομμύρια θα είναι οι πρόσφυγες. Το σενάριο αυτό μάλλον είναι πάρα πολύ αισιόδοξο. Άλλοι μιλούν για πάνω από 250 εκατομμύρια κλιματικούς πρόσφυγες. Ταυτόχρονα αναμένεται ν’ αυξηθούν ασθένειες, π.χ. λόγω της αλλαγής του κύκλου αναπαραγωγής των εντόμων.

Η μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδας, με επικεφαλής τον καθηγητή Χρήστο Ζερεφό, ήδη από το 2011 είχε δείξει τρία σενάρια. Το πιο απαισιόδοξο έλεγε πως η χώρα θα κληθεί να πληρώσει πάνω από 701 δισ. ευρώ έως το 2100, για να μειωθούν οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης, με το πιο αισιόδοξο ν’ αναφέρει το κόστος κοντά στα 450 δισ. ευρώ. Συν τοις άλλοις, όμως, η Ελλάδα αργά ή γρήγορα θα κληθεί να διαχειριστεί και κλιματικούς πρόσφυγες από την Ασία και την Αφρική, εξαιτίας των αβιοτικών καταστάσεων, αλλά και κύμα εσωτερικών προσφύγων, όπως έγινε στην Εύβοια, καθώς ανεβαίνει η στάθμη της θάλασσας σε τουριστικές περιοχές, παράκτιες και νησιωτικές, ενώ αναμένεται να υπάρξει ειδικά σε ορισμένες περιοχές έντονο πρόβλημα λειψυδρίας αλλά και νέα προβλήματα με τις πυρκαγιές.

Συμπέρασμα; Η κλιματική κρίση είναι παρούσα, αλλά η διαχείρισή της είναι δική μας υπόθεση. Το μοντέλο κυριαρχίας ανθρώπου στη φύση μάς τελείωσε και τώρα πρέπει να συμπορευθούμε μαζί της. Ειδάλλως, πάμε στην επόμενη καμένη Βαρυμπόμπη, σε νέα κατακαμένη Εύβοια, σε ξανα-καμένη Ολυμπία…