ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ

Η σεξουαλική παρενόχληση δυστυχώς αποτελεί μάστιγα στην Ελλάδα. Οι συνεχόμενες καταγγελίες που είδαν το φως της δημοσιότητας, με απαρχή την καταγγελία της Ολυμπιονίκη μας, Σοφίας Μπεκατώρου, ήταν συγκλονιστικές, και κατέδειξαν όσο ποτέ την ανάγκη να αλλάξει το νομοθετικό πλαίσιο στη χώρα, και φυσικά να γίνουν αυστηρότερες οι ποινές των «θυτών». Το εργασιακό bulling επίσης αποτελεί μάστιγα, καθώς στο 90% των περιπτώσεων, το «θύμα» δέχεται λεκτική βία από έναν συνάδελφο ή προϊστάμενο, φοβούμενο να το καταγγείλει γιατί φοβάται ότι θα απολυθεί.

Ο ορισμός της σεξουαλικής παρενόχλησης

Ο Νόμος ορίζει ως σεξουαλική παρενόχληση "οποιαδήποτε ανεπιθύμητη από τον αποδέκτη της, συμπεριφορά σεξουαλικής φύσης, που εκφράζεται με λόγια ή έργα και έχει ως σκοπό ή αποτέλεσμα την προσβολή της αξιοπρέπειας ενός προσώπου, ιδίως όταν δημιουργεί ένα εκφοβιστικό, εχθρικό, εξευτελιστικό περιβάλλον, κατά την απασχόληση ή την επαγγελματική εκπαίδευση ή κατάρτιση ή κατά την πρόσβαση στην απασχόληση ή την επαγγελματική εκπαίδευση ή κατάρτιση.

Τι συνιστά σεξουαλική παρενόχληση ως πράξη

Ο νόμος ορίζει και την καθ’ εαυτή πράξη δηλαδή την ενέργεια, την πράξη που συνίσταται ως παρενόχληση: Σεξουαλική παρενόχληση θεωρείται κάθε ανεπιθύμητη συμπεριφορά σεξουαλικής φύσης. Δεν αφορά ένα αστείο ή μια φιλική σχέση αλλά κατάχρηση δύναμης. Είναι επίσης γνωστό ότι οι άνθρωποι αντιδρούν με διάφορους τρόπους σε άσχημες καταστάσεις που τους συμβαίνουν. Αυτό που ίσως μοιάζει ως μια αθώα δράση ή χειρονομία από ένα άτομο, πιθανόν να θεωρείται ως προσβλητικό από κάποιο άλλο και η νομοθεσία διασφαλίζει ότι λαμβάνεται σοβαρά υπόψη το πώς το θύμα εκλαμβάνει την πράξη που δέχεται και όχι τις προθέσεις του δράστη.

Τα είδη της σεξουαλικής παρενόχλησης

Η Επιτροπή Ισότητας κατατάσσει σε 3 κατηγορίες την σεξουαλική παρενόχληση:

Λεκτική

· Σχόλια για την εμφάνιση, το σώμα ή τα ρούχα σου

· Αισχρά σχόλια

· Ερωτήσεις ή σχόλια για τη σεξουαλική σου ζωή

· Προτάσεις για σεξουαλικά χατίρια

· Σεξουαλικές απαιτήσεις

· Υποσχέσεις ή απειλές που αφορούν τους όρους και συνθήκες απασχόλησης σου ως αντάλλαγμα ή μη σεξουαλικών χατιριών

Μη Λεκτική

· Πονηρό κοίταγμα ή επίμονο βλέμμα στο σώμα σου

· Επίδειξη σεξουαλικού υλικού, όπως περιοδικά, αφίσες, φωτογραφίες κλπ.

· Μηνύματα στο κινητό ή στο ηλεκτρονικό σου ταχυδρομείο

Σωματική

· Φυσικό άγγιγμα, τσίμπημα, φίλημα, άγγιγμα σε απόκρυφα σημεία, χάδια

· Απόπειρα σεξουαλικής επίθεσης

9 στις 10 γυναίκες στην Ελλάδα έχουν βιώσει σεξουαλική παρενόχληση.

Όλες αυτές οι καταγγελίες, ιδίως από τον καλλιτεχνικό χώρο, υπήρξαν οι κορυφή του παγόβουνου. Στην ουσία κρύβουμε ένα τεράστιο πρόβλημα, κάτω από το χαλί. Η νομοθεσία στην ερμηνεία της βάζει τον όρο κατάχρηση δύναμης. Γιατί στις συντριπτικές περιπτώσεις, τα άτομα που παρενοχλούν, είναι άτομα, που βάζουν τον εαυτό τους σε θέση ισχύος, μπερδεύουν το κύρος, με την κατάχρηση εξουσίας, και αυτή η κατάχρηση εξουσίας -με βάση με την ψυχολογία- προκαλεί το αίσθημα της ηδονής. Οι περισσότεροι από αυτούς τους ανθρώπους είναι εξαιρετικά χειριστικοί, και πολλές φορές αδίστακτοι.

Η ActionAid παρουσίασε τα αποτελέσματα της έρευνας ‘’Δεν είναι αυτή η δουλειά μας’’, που πραγματοποίησε για την σεξουαλική παρενόχληση κατά των γυναικών, στην εργασία. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε πανελλαδικά τόσο στον ευρύτερο πληθυσμό των γυναικών, όσο και σε γυναίκες εργαζόμενες στον κλάδο του τουρισμού, του επισιτισμού, και του τομέα φιλοξενίας.

Tο δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 1.001 γυναίκες, ηλικίας 18-65 ετών σε πανελλαδικό επίπεδο. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα το 85% των γυναικών στον γενικό πληθυσμό αναφέρει ότι έχει υποστεί κάποια σεξουαλικά παρενοχλητική συμπεριφορά στην εργασία. 1 στις 10 γυναίκες αναφέρει ότι έχει υπάρξει θύμα απόπειρας σεξουαλικής επίθεσης ή απόπειρας βιασμού ή βιασμού, ενώ 1 στις 5 αναφέρει ότι έχει υπάρξει θύμα σεξουαλικού εκβιασμού. Το 92% των θυμάτων βίωσε επιπτώσεις σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο, ενώ το 18% αναγκάστηκε να παραιτηθεί!

Ο αυτουργός σε ποσοστό 50% ήταν κάποιος συνάδελφος ενώ 1 στις 4 εργαζόμενες περίπου αναφέρουν ότι ο δράστης ήταν πελάτης και 1 στις 5 φορές εμπλέκεται ο διευθυντής/ ιδιοκτήτης της επιχείρησης. Όπως αναφέρουν οι ερωτώμενες, σε πάνω από τις μισές περιπτώσεις (56%) οι συμπεριφορές παραβίασης εκδηλώνονται στον χώρο του γραφείου τους.

Η σεξουαλική παρενόχληση στην Ευρώπη: Οι σκανδιναβικές χώρες κατέχουν θλιβερή πρωτιά-καμία καλυτέρευση από το 2014.

Η Σουηδία και η Δανία είναι οι χώρες της Ε.Ε. στις οποίες σημειώνονται τα υψηλότερα ποσοστά σεξουαλικής παρενόχλησης στην Ευρώπη, σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε.

«Η σεξουαλική παρενόχληση είναι ένα ευρέως διαδεδομένο πρόβλημα στην Ευρώπη», έχει αναφέρει η Τζοάνα Γκούντεϊ, επικεφαλής μιας σημαντικής πανευρωπαϊκής μελέτης του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA) το 2014.

Σύμφωνα με την έρευνα, κάθε δεύτερη γυναίκα στην Ευρώπη έχει πέσει θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης. Επιπλέον, «μία στις πέντε γυναίκες δήλωσε ότι παρενοχλήθηκε σεξουαλικά κατά τους τελευταίους 12 μήνες πριν την έρευνα», είπε χαρακτηριστικά η ίδια. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας είναι αποκαλυπτικά.

Σε μια εποχή όπου: το βιοτικό, και μορφωτικό επίπεδο του κόσμου είναι σαφώς ανώτερο, η τεχνολογία αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς, ο ρατσισμός καταδικάζεται σε κάθε του μορφή και έκφραση, Πα Παρότι ο νόμος είναι σαφής, τα ποσοστά σεξουαλικής παρενόχλησης εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλά, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Σύμφωνα με έρευνες, είναι αρκετά οξύμωρο ότι στις σκανδιναβικές χώρες, που η ελευθερία έκφρασης είναι κατοχυρωμένη, που αποτελούν πρότυπο για τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, το 81% να έχει δηλώσει ότι έχει πέσει θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης από την ηλικία -μάλιστα- των 15 ετών!

Στη Δανία, την Ολλανδία και τη Φινλανδία τα ποσοστά είναι παρόμοια. Τρεις στις τέσσερις Γαλλίδες επίσης είχαν αντίστοιχες εμπειρίες. Αντίθετα, έκπληξη προκαλεί ότι στη Βουλγαρία μόλις το 24% δηλώνει ότι έχει υποστεί σεξουαλική παρενόχληση, ενώ χαμηλά είναι επίσης τα ποσοστά στη Ρουμανία και την Πολωνία.

Είναι δραματικά μικρό το ποσοστό των γυναικών στην Ελλάδα που καταγγέλλει την σεξουαλική παρενόχληση.

Το Υπουργείο Εσωτερικών και η γενική γραμματεία ισότητας των φύλων έχει εκδώσει εγχειρίδιο (manual) συμβουλευτικής, προς εργαζόμενες, εργοδοσία, και κοινωνικούς φορείς. Ωστόσο είναι εντυπωσιακό, ότι παρότι ο Συνήγορος του Πολίτη, το Σώμα επιθεώρησης Εργασίας, είναι επίσημοι φορείς στην υπηρεσία του «θύματος», το ίδιο εγχειρίδιο αναφέρει ότι :

Μόνο ένα μικρό μέρος καταφεύγει στη Δικαιοσύνη (σύμφωνα με την ελληνική έρευνα Σταφίδα, μόλις το 2%), και από αυτές που καταφεύγουν, η πλειονότητα το κάνει ήδη πολύ αργά, και έχοντας ήδη φτάσει στη στιγμή που δεν έχει τίποτα να χάσει πια, ή όταν μπορεί να αποδείξει ότι υπέστη ζημία πχ εφόσον έχει απολυθεί, ή έχει δεχθεί απειλή για απόλυση, ή έχει αναγκαστεί να παραιτηθεί η ίδια. Άλλες πάλι δεν το καταγγέλλουν, μέχρι τη στιγμή που θα γίνουν θύματα βιασμού.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο μόλις το 5-9% των εργαζομένων καταφεύγουν στην Δικαιοσύνη!

Οι λόγοι για τον χαμηλό ρυθμό καταγγελιών, είναι διαφορετικοί ανάμεσα στις Ευρωπαϊκές χώρες. Όσο καλύτερα διασφαλισμένα είναι τα δικαιώματα της εργαζομένης μέσω κωδίκων συμπεριφοράς ενάντια στη σεξουαλική παρενόχληση, ή μέσω αποτελεσματικής διαμεσολάβησης από το Σωματείο ή τον Σύλλογό τους, τόσο λιγότερο προσφεύγουν στο Δικαστήριο.

Στην Ελλάδα η υψηλή δαπάνη για μία δίκη, η έλλειψη εμπιστοσύνης στη Δικαιοσύνη και ο φόβος διασυρμού αποτελούν αποτρεπτικούς λόγους για να καταγγείλουν το περιστατικό.

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης μετά τον καταιγισμό δημοσιοποίησης κακοποιητικών συμπεριφορών, έδειξε ευήκοα ώτα και υποσχέθηκε ότι θα δει το θέμα σοβαρά και θα θεσμοθετήσει αυστηρότερες ποινές.

Στο διάστημα που ακολούθησε, είδαμε πλήθος φωνών να παραθέτει το γιατί τώρα. Γιατί δεν καταγγέλθηκε όταν συνέβη, το περιστατικό, η συμπεριφορά κτλ

Ίσως κανείς δεν θα διαφωνήσει, ότι η ουσία βρίσκεται στο εδώ και τώρα. Τώρα η κοινωνία είναι «ζεστή» για να δεχθεί τομές. Η κυβέρνηση και η πολιτεία θα πρέπει να ενδυναμώσει τους αρμόδιους φορείς που έχουν υπερασπιστικό ρόλο, ή βοηθούν στην αποτροπή .

Η πολιτεία θα μπορούσε να δώσει δουλειά σε νέους, μέσα από την δημιουργία υπηρεσιών, που δημιουργούν ένα προστατευτικό καλούπι για τα υποψήφια θύματα, και θα τους παρέχουν όλη την απαραίτητη πληροφόρηση, και θα γνωρίζουν το «οπλοστάσιό» τους.

Η τεχνολογία έχει κάνει άλματα, κάμερες, smartphones, και διάφορα εξειδικευμένα gadgets μπορούν να ενταχθούν στην μάχη αυτή.

Και φυσικά να γίνουν οι απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο. Εξάλλου ο φόβος είναι γνωστό ότι φυλάει τα έρμα..

Αλλιώς του χρόνου πάλι, θα παραθέτουμε έρευνες επί ερευνών, που θα αναφέρουν τα ίδια απογοητευτικά νούμερα και στοιχεία..

Γιατί τίποτε δεν θα έχει αλλάξει.