ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ ΠΡΩΤΟΣΤΑΤΕΙ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

Η ελληνική ομογένεια της Αυστραλίας καμαρώνει για ένα άξιο τέκνο της, τον διδακτορικό φοιτητή της Βιολογίας Ιωάννη Κόκκινο, που μαζί με την ομάδα του στο πανεπιστήμιο Νέας Νότιας Ουαλίας κατάφερε να αναπτύξει ένα πλήρες μοντέλο ανθρώπινου όγκου, το οποίο μπορεί να παραμένει αναλλοίωτο για 12 ημέρες. Η ανακάλυψη αυτή ανοίγει νέες προοπτικές στην αντιμετώπιση της ασθένειας, καθώς προσφέρει μια πλήρη εικόνα στους γιατρούς και οδηγεί σε εξειδικευμένες αποτελεσματικές θεραπείες.

Τρίτης γενιάς Ελληνόπουλο, γιος ιερέα στα προάστια του Σίδνεϊ, ο Ιωάννης Κόκκινος μίλησε στην ΕΡΤ σε άψογα ελληνικά για το επίτευγμα της ομάδας του, αλλά και για την περηφάνια του που είναι Έλληνας.

Συνοπτικά, αναφέρει ότι η ομάδα του Πανεπιστημίου Νέας Νότιας Ουαλίας (UNSW) κατάφερε να αναπτύξει ένα πλήρες μοντέλο ανθρώπινου όγκου, το οποίο μπορεί να παραμένει αναλλοίωτο για 12 ημέρες και προσφέρει μια πλήρη εικόνα του όγκου. Το επίτευγμα αυτό παρέχει μεγάλες δυνατότητες για τη δοκιμή της επίδρασης διαφορετικών φαρμάκων στον καρκίνο και υπόσχεται εξατομικευμένες ιατρικές προσεγγίσεις στους ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο.

«Όταν άρχισα το διδακτορικό μου, η πρόκληση που μου έδωσε η καθηγήτριά μου ήταν να πάρω έναν όγκο παγκρέατος από ασθενή την ώρα της εγχειρήσεως και να το κρατήσω ζωντανό για 12 μέρες. Και αυτό δεν είχε γίνει ποτέ παγκοσμίως. Ήταν ένα πολύ δύσκολο πρότζεκτ, δεν ήξερα από πού να αρχίσω, αλλά σιγά-σιγά, ύστερα από πολλές προσπάθειες, αποτυχίες, απογοητεύσεις, τα καταφέραμε. Και αυτό είναι πάρα πολύ χρήσιμο, γιατί είναι η πρώτη φορά που κρατάμε ζωντανό έναν ολόκληρο όγκο στο εργαστήριο. Είναι σπουδαίο, γιατί χωρίς μοντέλα δεν γίνεται έρευνα.

»Τώρα μπορούμε να δοκιμάσουμε την επίδραση διαφορετικών φαρμάκων, να δούμε ποιο φάρμακο λειτουργεί καλύτερα για κάθε συγκεκριμένο ασθενή. Το επόμενο βήμα είναι α δείξουμε ότι το μοντέλο μας προβλέπει με ακρίβεια την ανταπόκριση των ασθενών, πριν το χρησιμοποιήσουμε ως κλινικό εργαλείο».

Την ομάδα αυτή επέβλεπε η κορυφαία βιολόγος του καρκίνου, αναπληρώτρια καθηγήτρια, Phoebe Phillips. Ο Ιωάννης Κόκκινος μιλώντας στην ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου αναλύει πώς έφτασε στο επίτευγμα αυτό.

«Ένα από τα τρέχοντα πρότυπα μοντέλου για τη δοκιμή της θεραπείας είναι το ποντίκι – προσβάλλονται από καρκίνο του παγκρέατος και στη συνέχεια δοκιμάζουμε διαφορετικές θεραπείες, αλλά οι όγκοι του ποντικιού δεν μιμούνται τέλεια τη βιολογία της νόσου σε ανθρώπους ασθενείς», τόνισε και πρόσθεσε: «Το φιλόδοξο όραμά μας –και το έργο στο οποίο έχω επικεντρωθεί για τρία χρόνια– ήταν να πάρουμε έναν ανθρώπινο όγκο παγκρέατος και να τον κρατήσουμε ζωντανό στο εργαστήριο. Αν μπορούσαμε να το κάνουμε αυτό, θα μπορούσαμε να τον χρησιμοποιήσουμε για να ελέγξουμε ποια χημειοθεραπευτική αγωγή μπορεί να ανταποκριθεί καλύτερα στον όγκο ενός ασθενούς». 

Με υποτροφία

Ο νεαρός βιολόγος εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του που έλαβε υποτροφία Tour de Cure PhD, για να μπορέσει να ολοκληρώσει την εργασία του αυτή. Από την πλευρά της, η αναπληρώτρια καθηγήτρια, κα Phillips, είπε: «Αυτό είναι το πρώτο μοντέλο του είδους του που διαρκεί τόσο πολύ – άλλα εργαστήρια έχουν κάνει κάτι παρόμοιο, αλλά μόνο για δύο ή τρεις ημέρες, και ακόμη και τότε δεν διατηρείται αρκετά η βιωσιμότητα και η αρχιτεκτονική των όγκων.

«Αυτό που θα μας επιτρέψει να κάνουμε είναι να δοκιμάσουμε έως και 10 διαφορετικά φάρμακα ταυτόχρονα σε ένα χειρουργικό δείγμα», συνέχισε ο κ. Κόκκινος. «Επειδή έχουμε το αποτέλεσμα σε μερικές εβδομάδες, θα μπορούσαμε να ενημερώσουμε την κλινική ιατρική ομάδα σχετικά με το ποιο φάρμακο λειτουργεί καλύτερα στον όγκο ενός συγκεκριμένου ασθενούς – ελπίζουμε ότι η μέθοδος αυτή θα καταλήξει να είναι ένας πολύ γρήγορος τρόπος για να τροφοδοτήσουμε την κλινική κατάσταση των ασθενών».

Η επιτυχία αυτή δεν ήρθε χωρίς σκαμπανεβάσματα. «Ήταν λίγο ρίσκο να ξεκινήσω, πρέπει να πω – δεν ξέραμε πραγματικά πώς θα εξελιχθεί. Υπήρξαν πολλές αποτυχίες στην πορεία, τα πράγματα δεν λειτουργούσαν, αλλά συνεχίσαμε να επιμένουμε: Δοκιμάσαμε διαφορετικά πράγματα, και τελικά δικαιωθήκαμε. Όταν καταφέραμε και η αρχιτεκτονική του όγκου και η βιωσιμότητα διατηρήθηκαν για 12 ημέρες, για μας ήταν κάτι συγκλονιστικό», λέει ο Κόκκινος.

Το επόμενο βήμα ήταν η εξέταση των μεμονωμένων κυττάρων που απαρτίζουν αυτούς τους μίνι όγκους που αναπτύσσονται και στη συνέχεια η δοκιμή των ήδη γνωστών φαρμάκων αλλά και νέων συμπεριλαμβανομένης και της νανοϊατρικής που αναπτύσσει το πανεπιστήμιο. 

Το πλεονέκτημα της προσέγγισης της ομάδας είναι το γεγονός ότι δεν ανέπτυξαν μόνο τα καρκινικά κύτταρα, αλλά και τη γύρω περιοχή του όγκου. Αυτό το καθιστά πολύ διαφορετικό από τη συνήθη επιστημονική προσέγγιση της χρήσης των λεγόμενων οργανοειδών.

«Ένα από τα πιο καυτά θέματα στην έρευνα για τον καρκίνο είναι τα οργανοειδή, τα οποία βασικά περιλαμβάνουν τη λήψη καρκινικών κυττάρων από έναν ασθενή, την απομόνωσή τους και στη συνέχεια τη δυνατότητα να σχηματίσουν μικρές τρισδιάστατες μάζες όγκου», λέει ο κ. Κόκκινος. «Και έτσι μένουμε μόνο με τα καρκινικά κύτταρα και δεν έχουμε άλλα περιβάλλοντα κύτταρα, όπως ανοσοκύτταρα, ουλώδη ιστό, αιμοφόρα αγγεία - τα οποία είναι πραγματικά κρίσιμα για την προώθηση της επιθετικότητας του όγκου. Σκεφτείτε αυτά τα περιβάλλοντα κύτταρα ως το φρούριο που προάγει την ανάπτυξη όγκων – μπορεί πραγματικά να αποτελέσει βασικό παράγοντα στην αντίσταση στη χημειοθεραπεία. Γι’ αυτό νιώσαμε ότι η εξέταση των καρκινικών κυττάρων από μόνη της δεν αντιπροσωπεύει πραγματικά την πραγματική κλινική εικόνα».

«Ουσιαστικά, προσπαθούμε να μιμηθούμε τον όγκο με έναν τρόπο που μας επιτρέπει να δοκιμάζουμε θεραπευτικά», τόνισε η κα Phillips. 

«Αυτό που θα μας επιτρέψει να κάνουμε είναι να δοκιμάσουμε έως και 10 διαφορετικά φάρμακα ταυτόχρονα σε ένα χειρουργικό δείγμα», υποστήριξε ο κ. Κόκκινος.

Επόμενο βήμα: περισσότερη έρευνα, περισσότεροι ασθενείς

Νέος στόχος της ομάδας είναι τώρα να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για να συλλέξει περισσότερα δεδομένα, προτού αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως κλινικό εργαλείο.

«Τώρα, θέλουμε να δείξουμε ότι το μοντέλο μας προβλέπει με ακρίβεια την ανταπόκριση των ασθενών. Αυτό είναι το επόμενο στάδιο για εμάς», επισημαίνει η κα Phillips.

Η ομάδα θέλει επίσης να αντιμετωπίσει έναν από τους μεγαλύτερους περιορισμούς του μοντέλου τους: Μέχρι στιγμής, έχουν εργαστεί αποκλειστικά σε όγκους από ασθενείς που είχαν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση.

«Αυτό αντιπροσωπεύει περίπου το 15% έως 20% των ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος, καθώς η συντριπτική πλειονότητα των ασθενών δεν έχουν όγκο που μπορεί να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση. Αυτό που πραγματικά θέλουμε να δοκιμάσουμε και να κάνουμε είναι να είμαστε σε θέση να πάρουμε δείγματα όγκων από ασθενείς που έχουν μεταστατική νόσο, έτσι ώστε να μπορούμε να συμπεριλάβουμε όλους τους ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο του παγκρέατος», λέει ο κ. Κόκκινος. «Γι’ αυτό ψάχνουμε τρόπους για να το κάνουμε αυτό – συνεργαζόμαστε με κλινικούς και γαστρεντερολόγους για να μπορέσουμε να πάρουμε δείγματα από βιοψία και ελπίζουμε να μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε το μοντέλο και για αυτούς τους ασθενείς».

Δυνατότητα παγκόσμιας συνεργασίας

Η ομάδα λέει ότι το μοντέλο τους έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί παγκοσμίως. «Πιστεύουμε ότι αυτό είναι ένα σχετικά απλό μοντέλο που μπορεί να προσαρμοστεί από πολλά εργαστήρια σε όλο τον κόσμο», λέει ο κ. Κόκκινος. «Μπορούν να πάρουν αυτό το μοντέλο και να το χρησιμοποιήσουν για την ανάπτυξη των δικών τους φαρμάκων. Ελπίζουμε επίσης ότι αυτό θα μας επιτρέψει να δημιουργήσουμε νέες συνεργασίες με άλλους κορυφαίους ερευνητές».

Ο καρκίνος του παγκρέατος έχει ποσοστό επιβίωσης πέντε χρόνια και αναμένεται να γίνει η δεύτερη κύρια αιτία θνησιμότητας από καρκίνο στην Αυστραλία έως το 2025, γι’ αυτό είναι επίσης υψηλά στην ατζέντα των υγειονομικών αρχών στην Αυστραλία. Η κα Phoebe Phillips είναι μέλος συμβουλευτικής επιτροπής που εργάζεται στον Εθνικό χάρτη πορείας για τον καρκίνο του παγκρέατος στην Αυστραλία. Είναι επίσης επικεφαλής του Κέντρου Ερευνών για τον Καρκίνο του Παγκρέατος της UNSW, το πρώτο κέντρο της Αυστραλίας αφιερωμένο στην πρόληψη, τη θεραπεία και τελικά τη θεραπεία ενός καρκίνου.

Τα ευρήματα της μελέτης δημοσιεύονται στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό Nature