RESPECTED GREEKS - ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ

Διονύσης Σιμόπουλος: Ο πολυβραβευμένος Έλληνας αστροφυσικός, που αφιέρωσε τη ζωή του σε μια ερωτική σχέση με τη μελέτη του σύμπαντος.

Τον –για περισσότερο από 45 χρόνια– διευθυντή του Ευγενίδειου Πλανηταρίου τον γνωρίζω περίπου 25 συναπτά έτη. Ως δημοσιογράφος στα κανάλια που υπηρέτησα, όταν υπήρχε θέμα που αφορούσε τον μαγικό κόσμο των άστρων, ήταν ο πρώτος στη λίστα της επιλογής ως καλεσμένος.

Ο λόγος; Το ταλέντο του να επικοινωνεί, λέξεις και έννοιες μ’ έναν τρόπο που να μπορεί να καταλαβαίνει ένα οκτάχρονο παιδί και ταυτόχρονα ένας ηλικιωμένος 80 ετών. Αυτό για μένα είναι χάρισμα που κατέχουν μόνο σπουδαίοι επιστήμονες - ερευνητές.

Από την πρώτη στιγμή που μπήκαμε στον χώρο του Πλανηταρίου, ο οπερατέρ μου ο Παναγιώτης (ένα νέο ταλαντούχο αγόρι 25 ετών) κι εγώ νιώσαμε την υπέροχη φιλοξενία των ανθρώπων που εργάζονται εκεί. Μας υποδέχτηκαν με ανεπιτήδευτη ευγένεια και μας οδήγησαν στο γραφείο του καθηγητή, όπου η υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων κυρία Εύη Γαρδίκη μάς υποδέχθηκε μ’ έναν τρόπο που μόνο άνθρωποι που διαθέτουν παιδεία και αγωγή μπορούν – το αναφέρω γιατί στην εποχή μας αναζητάμε πλέον το αυτονόητο.

Όταν ο συνεργάτης μου ζήτησε από τον Διονύση Σιμόπουλο να καθίσει στο γραφείο του για να στήσει τα πλάνα, εκείνος του απάντησε: «Δεν μου αρέσει ποτέ να κάθομαι στο γραφείο όταν έρχονται καλεσμένοι μου. Θέλω να καθίσω δίπλα με τη Νανά, γιατί θέλω να είμαι άνετος». (Άλλη μια απόδειξη για μένα ότι η πρώτη, θετική εντύπωση που μου προκάλεσε αυτός ο ψηλός, ευγενής, χαμογελαστός κύριος όταν πρωτοσυναντηθήκαμε στο τηλεοπτικό κανάλι «ΣΚΑΪ» πριν από είκοσι χρόνια, ναι, ήταν η σωστή).

Ο Διονύσης Σιμόπουλος έγινε διευθυντής του Πλανηταρίου σε ηλικία 29 ετών επειδή του το πρότεινε η αδελφή τού Ευγενίδη, ζητώντας του να παραμείνει στην Ελλάδα και να εγκαταλείψει την Αμερική. Μιλάμε για μια εποχή που, αν δεν ήταν κάποιος 60 χρονών, αντίστοιχη θέση δεν θα είχε.

Με καταγωγή από την Πάτρα, γεννημένος το 1943, καθώς οι σπουδές ήταν πολύ ακριβές στην Ελλάδα, φεύγει για να σπουδάσει στην Αμερική. Ο πατέρας του, συνταξιούχος με 1.980 δραχμές σύνταξη, ήταν αδύνατον να ενισχύσει τις σπουδές του Διονύση Σιμόπουλου, με αποτέλεσμα, μέχρι να εργαστεί σ’ ένα από τα μεγαλύτερα πλανητάρια του κόσμου εκεί, να έχει πλύνει εκατοντάδες πιάτα και να έχει καθαρίσει καμπινέδες δεκάδες.

Θα ήθελα να τον ακούω για ώρες, αλλά, όπως καταλαβαίνετε, θα ήταν εξαιρετικά εγωιστικό εκ μέρους μου.

Θεωρεί εξαιρετικά εγωκεντρικό, μου λέει, να πιστεύουμε ότι είμαστε μόνοι μας στο σύμπαν, καθώς υπάρχουν δισεκατομμύρια πλανήτες στους οποίους σίγουρα έχει αναπτυχθεί ζωή. Στον γαλαξία μας μόνο υπάρχουν περίπου ένα εκατομμύριο τεχνολογικά ανεπτυγμένοι πολιτισμοί. «Αυτό, Νανά μου, ακόμη και οι Αρχαίοι Έλληνες το πίστευαν, γιατί όλα όσα έγραψαν βασιζόντουσαν στην απλή λογική των πραγμάτων». Με τη βεβαιότητά του ότι υπάρχουν εξαιρετικά προηγμένοι τεχνολογικά πολιτισμοί σε άλλους γαλαξίες, θα μάθετε ποιος είναι ο χρόνος που ένας απλός χαιρετισμός προηγμένων όντων από άλλους Γαλαξίες χρειάζεται για να φτάσει στη Γη μας, αλλά και πόσο απέχει από τη Γη μας ο πλησιέστερος αναπτυγμένος πολιτισμός.

«Είμαστε αστρόσκονη. Ερχόμαστε από τ’ άστρα και ξαναγυρίζουμε εκεί».

Μιλήσαμε για τον θάνατο των άστρων! Τον άκουγα και σκεφτόμουν αυτό που έγραφε ο Ελύτης γι’ αυτόν «τον κόσμο τον μικρό, τον μέγα»…

«Τα άστρα πεθαίνουν… Κάθε τι που γεννιέται πεθαίνει», μου εξηγεί. Το τι ακολουθεί τον θάνατο των άστρων θα το «ακούσετε» από τον ίδιον. Δεν θα μπορούσα να μην τον ρωτήσω για το τι συμβαίνει με μας. «Ερχόμαστε από τ’ άστρα και ξαναπηγαίνουμε στα άστρα».

Σε παλαιότερη τηλεοπτική συνάντησή μας, αλλά και σε πολλές συνεντεύξεις, όπως και σε άρθρα του έχει υποστηρίξει ότι «Όταν θα πεθάνουμε, τα χημικά αυτά στοιχεία δεν θα καταστραφούν, απλώς θα μεταφερθούν πάλι στο σύμπαν. Και μπορώ να σου πω άνετα ότι αυτήν τη στιγμή που μιλάμε, αναπνέουμε άτομα που ανέπνευσαν ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Μέγας Αλέξανδρος».

Είναι καθηλωτικός, απλός, κατανοητός, ρομαντικός και αισιόδοξος. Αισιόδοξος γιατί πιστεύει ότι η εξέλιξη της επιστήμης, που απαλλάσσει από πολλές δοξασίες τον άνθρωπο, και η ανάπτυξη της τεχνολογίας θ’ αποτελέσουν τη δύναμη για ν’ αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που η ανθρώπινη ματαιοδοξία δημιούργησε.

Όταν «μιλάνε» οι αριθμοί

Μαθαίνω, λοιπόν, ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει 200 εκατομμύρια νευρώνες και ότι από το 1960 μέχρι σήμερα οι γνώσεις μας έχουν πολλαπλασιαστεί κατά 1,2 δις. φορές!

Πότε γεννήθηκε το σύμπαν;

«Εγώ αυτό που ξέρω για τη γέννηση του σύμπαντος είναι από το 10-43 του πρώτου δευτερολέπτου και μετά. Για πιο πριν, δεν γνωρίζω. Η δυνατότητα της επιστήμης σταματά εκεί. Σε ένα χρονικό σημείο που είναι απειροελάχιστο. Είναι το ένα τρισεκατομμυριοστό του τρισεκατομμυριοστού του τρισεκατομμυριοστού του δισεκατομμυριοστού του πρώτου δευτερολέπτου. Μέχρι εκεί μπορούμε να φτάσουμε πειραματικά, με τις εξισώσεις μας, και να το αποδείξουμε ακριβώς. Αλλά πριν από αυτό το χρονικό διάστημα, δεν είναι δυνατόν να πάει η επιστήμη».

Η παρέα του με αστροναύτες και οι κοινές τους διακοπές

Ήταν, όπως καταλαβαίνετε, αδύνατον να μην τον ρωτούσα για το ποια ακριβώς στιγμή στην καριέρα του ήταν η πιο «μαγική», μια στιγμή που τον καθήλωσε δηλαδή.

Μου απαντάει χωρίς κανέναν δισταγμό: Οι συναντήσεις, οι κουβέντες και οι κοινές διακοπές με φίλους του αστροναύτες, όπως οι Scott Carpenter και Ronald Parise. (Καταλαβαίνετε ότι τα μάτια μου προφανώς έχουν μεγαλώσει σε μήκος και πλάτος, καθώς δεν είναι ό,τι πιο σύνηθες για τον δικό μου μικρόκοσμο να βάζεις αντηλιακό δίπλα σ’ έναν αστροναύτη.)

Το γεγονός που τον εντυπωσίασε, το οποίο ανέφεραν οι αστροναύτες, ήταν η εικόνα της ατμόσφαιρας της Γης μας, η οποία μοιάζει τόσο λεπτή σαν το τσόφλι του αβγού, αλλά, χωρίς αυτό το «ευαίσθητο τσόφλι» που μας περιβάλλει, η ζωή θα ήταν αδύνατη...

Λίγα λόγια για το επιστημονικό του έργο

Σπούδασε Πολιτική Επικοινωνία και Αστροφυσική στο τμήμα Φυσικής και Αστρονομίας του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Λουιζιάνα στο Μπατόν Ρουζ των ΗΠΑ. Την ίδια περίοδο, του απενεμήθησαν διάφορα βραβεία και τιμητικές διακρίσεις σε θέματα ομιλιών και επικοινωνίας. Άρχισε να εργάζεται τον Ιανουάριο του 1968 και χρημάτισε Επιμελητής (Ιαν.-Σεπ. 1968), Βοηθός Διευθυντής Εκπαίδευσης (Σεπ. 1968-Σεπ. 1969), και Διευθυντής Πλανηταρίου (Σεπ. 1969-Μαρ. 1973) στο Κέντρο Τεχνών και Επιστημών της Λουιζιάνα (Louisiana Art & Science Museum), καθώς και Ειδικός Σύμβουλος Επιστημονικής Εκπαίδευσης της Σχολικής Επιτροπής (1970-1973). Χρημάτισε Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Αστρονομική Εκπαίδευση (ΕΑΑΕ - European Association for Astronomy Education) (1994-2002), μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Διεθνούς Εταιρείας Πλανηταρίων (1978-2008), Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Ευρωπαϊκών και Μεσογειακών Πλανηταρίων (1976-2008), Εταίρος (Fellow) της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας της Αγγλίας (από το 1978) και της Διεθνούς Εταιρείας Πλανηταρίων (από το 1980), και τακτικό μέλος πολλών άλλων διεθνών επιστημονικών οργανώσεων. Το 1996 έλαβε την ανώτατη τιμητική διάκριση (IPS Service Award) της Διεθνούς Εταιρείας Πλανηταρίων για τη συνεισφορά του στη διεθνή αστρονομική εκπαίδευση, ενώ το 2006 τιμήθηκε με τον «Ακαδημαϊκό Φοίνικα» (Palmes Academiques) του Υπουργείου Παιδείας της Γαλλίας. Στις 17 Οκτωβρίου 2012, η Ένωση Ελλήνων Φυσικών (ΕΕΦ) τον τίμησε για τη συμβολή του στην εκλαΐκευση της επιστήμης σε ειδική εκδήλωση στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής. Στην καθιερωμένη ετήσια πανηγυρική συνεδρία της Ακαδημίας Αθηνών στις 22 Δεκεμβρίου 2015, το ανώτατο πνευματικό ίδρυμα της χώρας τον βράβευσε «για τη συνολική του προσφορά στην εκλαΐκευση και τη διάδοση της Αστρονομίας και την πρότυπη λειτουργία του Ευγενιδείου Πλανηταρίου».