ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΑΦΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ

Μετά από τεσσεράμισι χρόνια, η Ελλάδα ξαναβρέθηκε στο τραπέζι, ανοίγοντας έναν ακόμη διερευνητικό κύκλο επαφών με την Τουρκία.

Με την Ευρωπαϊκή Ένωση να προετοιμάζει εν τω μεταξύ μια νέα λίστα κυρώσεων εναντίον της Άγκυρας ενόψει της Συνόδου του Μαρτίου, η Τουρκία καλωσόρισε την Ελληνική αποστολή στο Ντολμά Μπαχτσέ της Κωνσταντινούπολης, σε χαμηλούς τόνους, ελπίζοντας να πείσει ότι είναι πια μια άλλη και όχι η γειτονική μας χώρα με την ταραχοποιό συμπεριφορά των τελευταίων χρόνων.

Όλο αυτό το διάστημα, έχουμε δει τον Ερντογάν με τις ενέργειές του στην Ανατολική Μεσόγειο να υποσκάπτει συνεπώς την εμπιστοσύνη στις σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας, υπονομεύοντας την ασφάλεια και την κυριαρχία δύο κρατών μελών. Η σημαντική παράμετρος που θέλει να κάνει τον Ερντογάν να αλλάξει πρόσωπο, είναι η ήττα του Τραμπ που για τέσσερα χρόνια είχε μια στάση φιλική. Η αλλαγή σελίδας πια δεν είναι τόσο εύκολη υπόθεση όσο θέλει να διαφημίζει η Τουρκία. Μπορεί φυσικά οι αμοιβαίες εξαρτήσεις των δύο πλευρών σε μια μεγάλη βεντάλια θεμάτων, όπως το εμπόριο και η μετανάστευση, να είναι διαπραγματευτικό κλειδί στα χέρια της Τουρκίας, όπως ισχύει και το αντίστροφο.

Το 2021 η προεδρία της ΕΕ πέρασε από την πιο ζεστή προς την Τουρκία, Γερμανία, στην Πορτογαλία, και ενόψει της Συνόδου του Μαρτίου θα φέρει μια συνολική συζήτηση σχετικά με τη στρατηγική των Βρυξελλών για την Άγκυρα. Αυτό φυσικά και το γνωρίζει η άλλη πλευρά η οποία προσπαθεί, πλασάροντας τις τελευταίες ημέρες μια πιο ήπια στάση, σε μια προσπάθεια να αλλάξει την εικόνα της και να προσελκύσει εκ νέου στήριξη για την πληγωμένη τουρκική οικονομία.

Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και αυτός ο 61ος γύρος διερευνητικών επαφών, με μια πρόσκληση που ήρθε από την Άγκυρα λίγες μόνο ημέρες μετά τις επαφές Ερντογάν με την πολιτική και διπλωματική ηγεσία της ΕΕ. Οι Βρυξέλλες τονίζουν ότι είναι σημαντικό η Τουρκία να συμπεριφέρεται εποικοδομητικά προς τα κράτη μέλη, υπογραμμίζοντας την επιβεβαιωμένη αλληλεγγύη της ΕΕ με την Ελλάδα και την Κύπρο, επισημαίνοντας παράλληλα την ανάγκη να λυθούν τα διμερή ζητήματα.

Συνέχεια των διερευνητικών επαφών θα δοθεί στην Αθήνα σε λίγες ημέρες, και εκεί είναι επιτακτική ανάγκη η Ελλάδα να προσέλθει στο τραπέζι του διαλόγου με ξεκάθαρη στρατηγική και ρεαλισμό. Είναι φανερό ότι δεν θα χωρέσουν αναλύσεις για διαφορετικά συμφέροντα και προτεραιότητες των εταίρων μας, απλά δεν υπάρχει χώρος για διπλωματική αποτυχία. Είναι λοιπόν ξεκάθαρα στο χέρι της Ελλάδας να συνεχίσει χωρίς να επαναλάβει τα πρόσφατα λάθη που έγιναν στα Ευρωπαϊκά Συμβούλια, όπου η χώρα μας σπατάλησε πολύτιμο χρόνο και με συνέπεια την απώλεια του μομέντουμ του φθινοπώρου. Σε αυτήν τη φάση δεν χωρούν λάθη και αδυναμίες να τεθούν εγκαίρως τα ζητήματα στις βάσεις που πρέπει.

Η σκληρή πίεση από την πλευρά της Τουρκίας για τα ζητήματα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών και της ιδιοκτησίας ορισμένων νησίδων και βραχονησίδων, θα πρέπει να έχει απάντηση. Οι εθνικές κόκκινες γραμμές είναι σαφείς, η Ελλάδα πρέπει να θέσει ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα διαπραγματεύσεων βάσει του Διεθνούς Δικαίου για τον καθορισμό των Θαλασσίων ζωνών, με ενδεχόμενο για παραπομπή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης στην περίπτωση που οι συζητήσεις δεν καταλήξουν σε αποτέλεσμα.

Ο νέος κύκλος των διερευνητικών επαφών θα πρέπει να ενταχθεί σε ένα συνολικό πλαίσιο εξωστρέφειας της ελληνικής διπλωματίας. Η Ελλάδα θα πρέπει να έχει στόχο και πρόταση για τη μορφή που επιδιώκει να έχουν στο μέλλον οι ευρωτουρκικές σχέσεις. Η θετική ατζέντα που συνεπώς προωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, με κεντρικό κομμάτι την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης που επιδιώκει και η Άγκυρα ως το καρότο, θα πρέπει να συνοδεύεται από το μαστίγιο, δηλαδή τις αυτοματοποιημένες κυρώσεις σε περίπτωση παραβιάσεων των διεθνών υποχρεώσεων της Τουρκίας ή μη σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου στο εσωτερικό της χώρας. Ακόμη, η επανεξέταση επίσης της συμφωνίας για την αντιμετώπιση των προσφυγικών ροών θα πρέπει να εξασφαλίζει την Ελλάδα από την εκ νέου εργαλειοποίηση των ανθρώπων αυτών από τον Ερντογάν.

Παράλληλα, πρωτοβουλίες και εργαλεία που στηρίζουν τα κράτη μέλη απέναντι στις τακτικές της Τουρκίας, όπως η επιβολή εμπάργκο όπλων που ζητήσαμε μετά από πρωτοβουλία μου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, πρέπει να γίνει προτεραιότητα. Δεν είναι δυνατόν να βάζουν εμπάργκο για εξοπλισμούς οι ΗΠΑ και όχι η ΕΕ, συνεχίζοντας να εξοπλίζει μια χώρα που παράγει αστάθεια από τον Νότιο Καύκασο μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο.

Με στοχοπροσήλωση, μακριά από τη λογική τού «βλέποντας και κάνοντας», σίγουρα θα μπορέσουμε να περιμένουμε κάτι καλύτερο στο τραπέζι των διερευνητικών επαφών, αλλά και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου.