Βαγγέλης Παπαθανασίου Ο Μύθος της Μυθωδίας…

Αν αληθεύει η άποψη ότι εμείς επιλέγουμε το πότε και πώς θα ενσαρκωθούμε, τότε σίγουρα τούτη την οδηγία την έδωσαν οι Ολύμπιοι στον Βαγγέλη Παπαθανασίου, σε κάποιο τους συμπόσιο, πικραμένοι από τα ματωμένα παιδιά τους στην χώρα που με τόση λαμπρότητα οι ίδιοι δημιούργησαν. Ήταν 29 Μαρτίου του 1943. Η Ελλάδα μάτωνε κάτω από την ναζιστική μπότα και τα παιδιά της υπέφεραν υποδουλωμένα σε ξένους και ντόπιους εχθρούς. Ήταν η στιγμή που έπρεπε μια νέα ζωή να δώσει αυτό που της έλειπε διεθνώς: αξιοπρέπεια, σεβασμό, πολιτιστική ανάδραση.

Και αυτή η νέα ζωή πήρε το όνομα που της άρμοζε: Ευάγγελος (= ο φέρων καλά νέα) και Οδυσσέας (οποία σύνδεσις με τον ονειροπόλο ταξιδευτή πρόγονο!).

Και κάπου εδώ ξεκινάει ο μύθος του ημίθεου Βαγγέλη Παπαθανασίου, του αγαπημένου Vangelis, όπως τον γνωρίζει πλέον όλος ο κόσμος. Ξεκίνησε αυτοδίδακτος από την Αγρά Βόλου από τεσσάρων χρόνων να συνθέτει για να σπουδάσει αργότερα στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Αθήνας. Τα πρώτα βήματα ήρθαν με το συγκρότημα Forminx στη δεκαετία του ’60. Ήδη η Ελλάδα δεν τον χωρούσε και προχωράει στην δημιουργία των Aphrodite’s Child το 1967 στο Παρίσι, μαζί με τον άλλο ημίθεο Ντέμη Ρούσσο, αλλά και τον Λουκά Σιδερά. Ο τέταρτος της μουσικής παρέας, Αργύρης Κουλούρης, παρέμεινε στην Ελλάδα για την στρατιωτική του θητεία. Λίγους μήνες μετά, το τραγούδι «Rain and Tears» γίνεται σύνθημα των Γάλλων φοιτητών στον Μάη του ’68. Το ψυχεδελικό άλμπουμ «666» που κυκλοφόρησε το 1972 σε σύλληψη του Βαγγέλη Παπαθανασίου και σε στίχους Κώστα Φέρρη εκτινάσσει το συγκρότημα. Η χρυσή διεθνής καριέρα είχε ήδη ξεκινήσει…

Στο άλμπουμ «666» οι Aphrodite’s Child ήρθαν σε σύγκρουση με τη δισκογραφική εταιρεία, με σημείο τριβής την σημείωση των υπευθύνων της ότι «το άλμπουμ ηχογραφήθηκε υπό την επήρεια σαλεπιού» θεωρώντας ότι επρόκειτο για κάποιο… ναρκωτικό!

Τρία χρόνια αργότερα, ο Βαγγέλης Παπαθανασίου αφήνει τους Aphrodite’s Child για να εγκατασταθεί στο Λονδίνο, υλοποιώντας το μεγάλο του όνειρο δημιουργώντας υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις μουσικών ηχογραφήσεων, τα Nemo studios. Πλέον είχε όλα τα εργαλεία για να μεγαλουργήσει. Και μεγαλούργησε!

Δεν θα αργήσει να έρθει η πρώτη συλλογή στο νέο στούντιο με τίτλο «Heaven and Hell» (1975), ενώ θα ακολουθήσουν και άλλα επιτυχημένα άλμπουμ, όπως το «Albedo 0.3» (1976), το «Spiral» (1977), για το οποίο βραβεύτηκε με το διεθνές βραβείο MIDEM Instrumental, το «Beaubourg» (1978) και το «China» (1979). Πλέον η καριέρα του Βαγγέλη Παπαθανασίου έχει εκτοξευθεί και το μουσικό ταλέντο του έχει αναγνωριστεί παγκοσμίως.

Το 1978 συνεργάζεται με την Ελληνίδα ηθοποιό Ειρήνη Παππά στον άλμπουμ με τίτλο «Ωδές», που περιείχε παραδοσιακά ελληνικά τραγούδια, ενώ το 1986 συνεργάζονται εκ νέου στο άλμπουμ «Ραψωδίες». Παράλληλα συνεργάζεται με τον Jon Anderson σε τέσσερα άλμπουμ, το «Short Stories» (1978), το «The Friends of Mr Cairo» (1981), το «Private Collection» (1983) και το «Page of Life» (1991).

Αλλά ο Βαγγέλης Παπαθανασίου δεν έμεινε μόνο στην δισκογραφία. Ο κινηματογράφος τού έκλεινε το μάτι. Και τον μάγεψε. Ένα μεγάλο μέρος των συνθέσεων του Παπαθανασίου δημιουργήθηκαν για να πλαισιώσουν κινηματογραφικές παραγωγές. Κορυφαίο σάουντρακ θεωρείται το «Chariots of Fire» («Οι Δρόμοι της Φωτιάς») για την ομώνυμη ταινία τού 1981, η οποία απέσπασε το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού το 1982. Η ταινία εξιστορούσε την αξιοθαύμαστη προσπάθεια τριών Βρετανών δρομέων στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1924 στο Παρίσι.

Ο Παπαθανασίου έχει γράψει μουσική σε συνολικά 15 ταινίες, ανάμεσα στις οποίες: «Ο Αγνοούμενος» («Missing», 1982) του Έλληνα σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά, «Blade Runner» («Μπλέιντ Ράνερ», 1982), ταινία επιστημονικής φαντασίας του Sir Ridley Scott, «The Bounty» («Η ανταρσία του Μπάουντυ») (1984) του Roger Donaldson, «1492 - Conquest of Paradise» («1492: Χριστόφορος Κολόμβος» - 1992) για το οποίο απέσπασε το βραβείο Echo Awards αλλά και το βραβείο του Χρυσού Λέοντα, «Bitter Moon» («Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα» - 1992) του Roman Polanski, «Alexander» («Αλέξανδρος» - 2004) του William Oliver Stone και «El Greco» («Ελ Γκρέκο» - 2007) του Γιάννη Σμαραγδή.

«Η μυθολογία, η επιστήμη και η εξερεύνηση του Διαστήματος είναι αντικείμενα που με συνέπαιρναν από τα πρώτα παιδικά χρόνια μου. Και πάντα ήταν συνδεδεμένα με κάποιον τρόπο με τη μουσική που γράφω», έχει δηλώσει στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA), με αφορμή της σύνθεσής του στην τριλογία «Rosetta» το 2013 (η πρώτη διαστημική ομώνυμη αποστολή της NASA σε κομήτη).

Κι έτσι περνάμε στο άλλο του όνειρο, το Διάστημα και την επιστήμη. Όχι, η αποστολή Rosetta δεν ήταν η πρώτη του συνεργασία με την ΝASA. Πολυτάλαντος ων, ήρθε σε επαφή με τον κόσμο του διαστήματος το 1980 όταν ξεκίνησε να προβάλλεται η αμερικανική τηλεοπτική σειρά «Cosmos: A Personal Voyage» του Carl Edward Sagan, που είχε ως κύριο θέμα την θέση του ανθρώπου στο σύμπαν και την ύπαρξη εξωγήινης ζωής, κάνοντας την μουσική επένδυση των επεισοδίων, με την σειρά να αποσπά το βραβείο Emmy και με προβολή σε 500 εκατομμύρια τηλεθεατές σε 60 χώρες.

Το ενδιαφέρον της NASA χτύπησε κόκκινο για τον Έλληνα συνθέτη, που του πρότεινε να γράψει την μουσική που θα συνόδευε την διαστημική αποστολή της ΝΑΣΑ «2001: Οδύσσεια στον Άρη». Και ο τίτλος αυτής: «Μυθωδία». Το έργο παρουσιάστηκε με την ζωντανή παρουσία του Βαγγέλη Παπαθανασίου στους στύλους του Ολυμπίου Διός το καλοκαίρι του 2001. Ήταν μία φαντασμαγορική μουσική παράσταση, κατά τη διάρκεια της οποίας προβάλλονταν με ειδικά οπτικά εφέ απεικονίσεις κυρίως από θεούς της αρχαίας Ελλάδας και διαστημικές εικόνες της ΝΑSΑ. Τα σολιστικά μέρη του έργου ερμήνευσαν οι σοπράνο Kathleen Battle και Jessy Norman. Επίσης συμμετείχε η Μητροπολιτική Ορχήστρα του Λονδίνου, 120μελής χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ενώ ο ίδιος ο συνθέτης χειριζόταν τα πλήκτρα. Το έργο προβλήθηκε τηλεοπτικά σε όλο τον πλανήτη, ενώ υπήρχαν γιγαντοοθόνες και στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Μετά το τέλος της μουσικής παράστασης, η γαλλική κυβέρνηση, την οποία εκπροσώπησε ο υπουργός Πολιτισμού Jack Lang, απένειμε στον Βαγγέλη Παπαθανασίου τον τίτλο του Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής σε μία τελετή που έλαβε χώρα στο περιστύλιο του Ζαππείου.

Δύο χρόνια μετά, και η NASA τιμά τον Έλληνα συνθέτη με το σημαντικό βραβείο δημόσιας συνεισφοράς.

Το 2013 η ΝΑSΑ συνεργάζεται ξανά μαζί του, για ένα πρωτότυπο μουσικό έργο που δημιουργήθηκε για να πλαισιώσει το βίντεο από την αποστολή Ήρα (Τζούνο), που απεικονίζει συγχρόνως την κίνηση της Γης και της σελήνης μαζί για πρώτη φορά.

Και ένα χρόνο αργότερα, έρχεται η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος να ζητήσει από τον Βαγγέλη Παπαθανασίου την μουσική επένδυση για την αποστολή Rosetta. Κι εκείνος δημιουργεί την τριλογία «Άφιξη», «Το ταξίδι του Philae» και «Το βαλς», που παρουσιάστηκε από τον ESA μετά την επιτυχημένη προσεδάφιση του σκάφους Ροζέτα στον κομήτη.

Η Διεθνής Αστρονομική Ένωση, International Astronomical Union, IAU, με έδρα το Παρίσι, τιμώντας τον Βαγγέλη Παπαθανασίου, έδωσε το όνομά του στον αστεροειδή της Κύριας Ζώνης 6354, ο οποίος από το 1995 ονομάζεται 6354 Vangelis.

Ούτε το θέατρο ούτε ο αθλητισμός ούτε η ζωγραφική ούτε η συγγραφή έμειναν έξω από τα ενδιαφέροντα του Βαγγέλη Παπαθανασίου. Πώς θα μπορούσαν άλλωστε από έναν τόσο πολυτάλαντο καλλιτέχνη…

Το 1983 έγραψε την μουσική για την παράσταση του Μιχάλη Κακογιάννη, «Ηλέκτρα» στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. Το 1997 σχεδίασε και διηύθυνε την τελετή έναρξης του 6ου Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Ανοιχτού Στίβου της IAAF, που πραγματοποιήθηκε στο Παναθηναϊκό της Αθήνας. Τον Μάιο του 2000, συνέθεσε την μουσική, σχεδίασε και «εκτέλεσε» ολόκληρη την καλλιτεχνική τελετή παράδοσης της Ολυμπιακής φλόγας στην Αυστραλία για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2000 στο Σύδνεϋ. Τον επόμενο Οκτώβριο, συνέθεσε την μουσική και την συνολική παραγωγή για το «πέρασμα» της Ολυμπιακής σημαίας από την Αυστραλία προς την Ελλάδα, κατά την διάρκεια της τελετής λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Σύδνεϋ. Το 2003 παρουσίασε 70 δικά του έργα ζωγραφικής στο πλαίσιο της Βαλένσια Μπιενάλ στην Ισπανία με τίτλο της έκθεσης «Vangelis Pintura», έργα που εκθέτονται σε σημαντικές γκαλερί σε όλο τον κόσμο. Επίσης το 2003 παρουσίασε το βιβλίο με τίτλο «Vangelis».

Τον Μάιο του 2008 του απονεμήθηκε ένα τιμητικό διδακτορικό δίπλωμα από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, παραχωρώντας του το διακεκριμένο τίτλο τού Ομότιμου Καθηγητή, για την εξαιρετική συμβολή του στην μουσική παιδεία του ελληνικού λαού.

Όταν ο Βαγγέλης Παπαθανασίου γράφει μουσική, χάνεται κυριολεκτικά, χρησιμοποιώντας το μυαλό και τα χέρια του για να δημιουργήσει τις συνθέσεις του. Όταν ήρθε η ώρα να εξηγήσει το πώς αντλεί μια απεριόριστη πηγή μελωδιών, είπε: «Νομίζω ότι οι μελωδίες είναι παντού γύρω μας στον χώρο. Είναι στην φύση. Περιλουόμαστε από ήχους και είτε τους ακούμε είτε όχι. Αν θέσουμε τους εαυτούς μας διαθέσιμους, έρχονται σε μας. Δεν είμαι κάτι περισσότερο από ένα ραντάρ που λαμβάνει αυτό το μήνυμα».

Αν και έχει παντρευτεί δύο φορές, δεν θέλησε να αποκτήσει παιδιά καθώς, όπως ο ίδιος έχει δηλώσει, λόγω των πολλών ταξιδιών του δεν θα μπορούσε να τους προσφέρει αυτά που θα έπρεπε.

Δεν θα σας κουράσουμε άλλο με την δική μας ταπεινή αυτή παρουσίαση στον υπέρτατο αυτόν καλλιτέχνη - πολίτη του κόσμου πια, που ζει και αναπνέει για το ελληνικό όραμα, όπως αποδεικνύει η πολύχρονη παρουσία του στα διεθνή μουσικά δρώμενα… Στο διαδίκτυο υπάρχει υπερπληθώρα πληροφοριών για το τεράστιο έργο του, που σίγουρα αναδεικνύεται ο μεγαλύτερος συνθέτης του 21ου αιώνα. Σίγουρα από τις πιο πλούσιες ιστοσελίδες που σας προτείνουμε να επισκεφθείτε είναι η http://www.nemostudios.co.uk/Πάρτε ένα ποτό και βυθιστείτε στην ανάγνωση με το δέος που αξίζει στον αγαπημένο των θεών, αυτόν τον σπουδαίο καλλιτέχνη που η Γης γεννάει κάθε εκτατό χρόνια, κάτω από τους ήχους της θρυλικής πια «Μυθωδίας» και όχι μόνο… Ρίγος!