Αυτοί που θα βουλιάξουν και αυτοί που θα σωθούν

Σωτήριον έτος 2017 στον σύγχρονο ‘’πολιτισμένο κόσμο’’.

Ο πόλεμος στη Συρία καλά κρατεί, αμέτρητοι απελπισμένοι πρόσφυγες αναζητούν το μέλλον τους σε χώρες που δεν τους χωράνε, αδιανόητοι θάνατοι αμάχων και παιδιών, παραλογισμός, όλεθρος, θάνατος, δυστυχία, απελπισία. Η απειλή ενός νέου πυρηνικού ολοκαυτώματος στα χέρια επικίνδυνων ηγετών πιο κοντά και πάλι από ποτέ. Η προσπάθεια ανεξαρτησίας της Καταλονίας οδηγεί την Ισπανία και μαζί την Ευρώπη σε αχαρτογράφητα νερά. Η Γερμανία και πάλι συσσωρεύει πλούτο την ίδια στιγμή που οι συμπατριώτες Ευρωπαίοι του Νότου τρώνε από τα σκουπίδια. Η τρομοκρατία στα χειρότερά της μετατρέπει κάθε ειρηνική, χαρούμενη, οικογενειακή, πολιτιστική, αθλητική εκδήλωση σε ένα νέο νεκροταφείο και ένα σωρό άλλα αιματοβαμμένα γεγονότα, που περνάνε ως δεύτερη είδηση λόγω περιορισμένης κάλυψης σε μια εποχή, που σημαντικό είναι ό,τι προβάλλεται.

Από την άλλη μια παγκόσμια οικονομική ανασφάλεια, ένα παιχνίδι αλλαγής ρόλων, πολιτικο-οικονομικο-κοινωνικών, που μας φέρνει σχεδόν καθημερινά αντιμέτωπους με μια νέα τάξη πραγμάτων, που καθυστερούμε να καταλάβουμε, πόσο επικίνδυνη είναι, αν και έχουμε τα σημάδια, αλλά και τις αποδείξεις της ιστορίας.

Πολλές φορές ως ομιλητής μπροστά σε ακροατήρια ενηλίκων και παιδιών ή εμψυχωτής, χρησιμοποιώντας εμπειρίες και βιώματα, που από αρνητικά γύρισαν σε θετικά μέσα από την μοναδική διαδικασία, που μπορεί να το κάνει αυτό και λέγεται ‘’πίστη’’ αναρωτήθηκα, γιατί προβάλλεται περισσότερο το αρνητικό, γιατί έχει μεγαλύτερη δύναμη εντυπωσιασμού το κακό, γιατί μεγαλώνουμε τα παιδιά μας με πρότυπα ανθρώπων και καταστάσεων, που είναι περισσότερο προς αποφυγή, παρά προς μίμηση, γιατί, για να περάσω ακόμα και κάπως προβοκατόρικα στον δικό μου φυσικό κόσμο, αυτό του αθλητισμού, έχουν μεγαλύτερη διείσδυση στις μάζες αθλήματα ομαδικά και κυρίως επιθετικά; Γιατί κάνουμε όσα ανέφερα ή επιτρέπουμε να γίνονται τα ακόμα χειρότερα; Γιατί επενδύουμε στο κακό και πολύ λιγότερο στο καλό; Γιατί αναζητάμε τις λύσεις κυρίως έξω από εμάς και όχι μέσα μας; Γιατί ενώ μπορούμε να φυτέψουμε δέντρα, φυτεύουμε νάρκες; Γιατί ενώ μπορούμε να λάμψουμε, συνήθως γυαλίζουμε; Γιατί, γιατί, γιατί…;

Και βρίσκομαι μπροστά σε ένα βιβλίο γραμμένο το 1986 από τον Primo Levi, χημικό στο επάγγελμα, που έζησε από κοντά ή μάλλον από μέσα τον παραλογισμό της φρικαλεότητας των στρατοπέδων συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Τίτλος του βιβλίου ‘’Αυτοί που βούλιαξαν και αυτοί που σώθηκαν’’. Για όσους το διαβάσουν αφήνω τις σκέψεις και το συναίσθημα, που γεννά η αλήθεια, όσο σκληρή και αν είναι κάποιες φορές, να τους ταρακουνήσουν. Για όσους δεν μπορέσουν, δεν προλάβουν, δεν τα καταφέρουν, δεν αντέξουν να ολοκληρώσουν ένα πολύ δύσκολο ανάγνωσμα από κάθε άποψη, παραθέτω ένα μέρος του επιλόγου του, που τουλάχιστον σε μένα έδωσε πολλές απαντήσεις, γέννησε πολλές ερωτήσεις, δημιούργησε έντονο προβληματισμό και πρόσθεσε άλλο ένα κομμάτι στον δρόμο, που όλοι προσπαθούμε να ανοίξουμε στη ζωή μας.
Τελευταίες σκέψεις λοιπόν του Primo Levi γι’ αυτούς που βούλιαξαν και γι’ αυτούς που σώθηκαν ή για να το παραφράσω, όσο μου επιτρέπει ο τρόπος που το κατάλαβα, γι’ αυτούς που θα βουλιάξουν και γι’ αυτούς που θα σωθούν, με την ελπίδα να είμαστε στους δεύτερους: ‘’Για μας η συζήτηση με τους νέους γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη. Το αντιλαμβανόμαστε σαν ένα καθήκον και ταυτόχρονα σαν κίνδυνο: τον κίνδυνο να φανούμε αναχρονιστικοί, να μην ακουστούμε. Πρέπει να μας ακούσουν, πέρα από τις προσωπικές μας εμπειρίες, υπήρξαμε συλλογικά μάρτυρες ενός θεμελιώδους και απροσδόκητου γεγονότος, θεμελιώδους ακριβώς λόγω του απροσδόκητου χαρακτήρα του, που κανείς δεν προέβλεψε. Συνέβη ενάντια σε κάθε πρόβλεψη, συνέβη στην Ευρώπη, συνέβη το απίστευτο, ένας ολόκληρος πολιτισμένος λαός, που μόλις είχε εξέλθει από την ζωηρή ανθοφορία της Βαϊμάρης, να ακολουθήσει έναν τσαρλατάνο, του οποίου η φιγούρα προκαλεί σήμερα το γέλιο. Και όμως υπάκουσαν και ύμνησαν τον Αδόλφο Χίτλερ έως την καταστροφή.

ΣΥΝΕΒΗ, ΕΠΟΜΕΝΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΞΑΝΑΣΥΜΒΕΙ: ΕΙΝΑΙ Η ΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΟΣΩΝ ΕΧΟΥΜΕ ΝΑ ΠΟΥΜΕ.

Μπορεί να συμβεί οπουδήποτε. Δεν εννοώ, ούτε μπορώ να πω, ότι θα συμβεί με βεβαιότητα. Όπως ήδη ανέφερα είναι απίθανο να υπάρξει ξανά ταυτόχρονη σύμπτωση όλων εκείνων των παραγόντων, που απελευθέρωσαν τη ναζιστική τρέλα, αλλά διαγράφονται μερικά προδρομικά σημάδια.
Η βία, σκόπιμη ή άσκοπη είναι ενώπιον μας, υφέρπει σε επεισόδια σποραδικά και απομονωμένα ή ως κρατική αυθαιρεσία στις χώρες, που συνήθως αποκαλούμε πρώτο και δεύτερο κόσμο, δηλαδή στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες και στα κομμουνιστικά καθεστώτα. Στον τρίτο κόσμο είναι ενδημική ή επιδημική. Αναμένει μόνο τον καινούργιο τσαρλατάνο (δεν λείπουν οι υποψήφιοι) για να την οργανώσει, να την νομιμοποιήσει, να την διακηρύξει ως απαραίτητη και υποχρεωτική και έτσι να μολύνει τον κόσμο. Λίγες χώρες μπορούν να θεωρηθούν απρόσβλητες από μια μελλοντική πλημμυρίδα βίας, δημιουργημένη από μισαλλοδοξία, πάθος για εξουσία, οικονομικούς λόγους, θρησκευτικό και πολιτικό φανατισμό, φυλετικές έριδες. Είναι ανάγκη λοιπόν να οξύνουμε τις αισθήσεις μας, να δυσπιστούμε έναντι των προφητών, των γητευτών, εκείνων που λένε και γράφουν ωραίες λέξεις στερούμενες λογικής βάσης.
Έχει υποστηριχτεί η απεχθής γνώμη, ότι η οι συγκρούσεις είναι αναγκαίες, ότι το ανθρώπινο είδος δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς αυτές. Έχει επίσης υποστηριχτεί, πως οι τοπικές συγκρούσεις, οι βιαιότητες στον δρόμο, στο εργοστάσιο, στα στάδια είναι ισοδύναμα του γενικευμένου πολέμου και μας προφυλάσσουν από αυτόν με τον ίδιο τρόπο, που το μικρό κακό, η επιληψία, προφυλάσσει από το μεγάλο κακό. Πρόκειται για σοφιστικά και ύποπτα επιχειρήματα. Ο σατανάς δεν είναι αναγκαίος, οι πόλεμοι και οι βιαιότητες δεν είναι αναγκαία σε καμία περίπτωση. Δεν υπάρχουν προβλήματα, που να είναι αδύνατον να επιλυθούν γύρω από το τραπέζι, εφόσον υπάρχει καλή θέληση και αμοιβαία εμπιστοσύνη ή επίσης αμοιβαίος φόβος, όπως φαίνεται να επιβεβαιώνει η παρούσα ατέρμονη κατάσταση αδιεξόδου κατά την οποία οι υπερδυνάμεις αντιμετωπίζουν η μία την άλλη με μοχθηρό ή εγκάρδιο πρόσωπο, αλλά δεν έχουν ενδοιασμούς να εξαπολύσουν ή να επιτρέψουν να ξεσπάσουν αιματηροί πόλεμοι μεταξύ των προστατευόμενων τους, αποστέλλοντας υπερσύγχρονα όπλα, κατασκόπους, μισθοφόρους, και στρατιωτικούς συμβούλους αντί για ειρηνευτικές αποστολές.
Ούτε η θεωρία της προληπτικής βίας είναι αποδεκτή. Η βία γεννά μόνο βία με συχνότητα, η οποία με τον χρόνο αυξάνεται αντί να μειώνεται. Πράγματι, πολλά σημάδια μας κάνουν να σκεφτούμε μια γενεαλογία της σημερινής βίας, η οποία εκπορεύεται ακριβώς από εκείνη, που κυριάρχησε στη Γερμανία του Χίτλερ.
Τα συμπεράσματα δικά μας.